سرویس جامعه مشرق - صبح نسبتاً زود است و هنوز چند دقیقه‌ای بیشتر از ۷ صبح نگذشته که صدای اس ام اس بلند می‌شود؛ "محصول ویژه آقایان رسید". اگر روزگاری روی مضرات امواج موبایل مانور می‌دادند اما این روزها بیشتر از امواج، پیامک‌های تبلیغاتی است که برای اعصاب و روان جامعه مضر است! برای همه ما پیش آمده است که در روز چندین اس ام اس یا همان پیامک تبلیغاتی برایمان آمده باشد. از سفر به ترکیه گرفته تا کاشت مو و راحت شدن از شر موهای زائد. مشخص نیست که چند نفر از ما تا به حال حتی یکبار از این پیامک‌ها سود برده باشیم. به خصوص در سال‌های اخیر که استفاده از پیامک به پیامک‌های بانک محدود شده و دیگر کمتر کسی از پیامک برای مکالمه‌های روزانه استفاده می‌کند.

طی ماه‌های اخیر و با افزایش اعتراضات نسبت به این موضوع، محمد جواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات که حضور گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها دارد، با تأیید این موضوع، از صدور دستورات لازم برای برخورد با ارسال کنندگان پیامک‌های تبلیغاتی خبر داده و افزوده بود که ‏از انواع شیوه‌های فنی برای توقف ارسال پیامک‌های تبلیغاتی بهره گرفته شده است.

اما به نظر می‌رسد وزیر ارتباطات علی رغم دستورات فراوان، از حجم بالای ارسال پیامک‌های تبلیغاتی و تداوم دور زدن‌های قانون بی خبر است. حال که فرصت دارد زمان قابل توجهی را در شبکه‌های اجتماعی بگذراند، کافیست پای حرف مردم بنشینید تا ببینید هنوز هم از ارسال تعداد زیاد پیام‌های تبلیغاتی ناراضی هستند. بررسی هشتگ هایی مانند #اس_ام_اس_تبلیغاتی یا #پیامک تبلیغاتی حاکی از همین نارضایتی کاربران است.

پیگیری این هشتگ ها، تنها نمونه از هزاران پیغامی است که مردم در فضای مجازی در خصوص اینکه پیامک‌های تبلیغاتی کلافه شأن کرده و کمتر نشده است، نوشته‌اند.

دور زدن قوانین با هزینه‌های پایین

در این خصوص سیدعلی اصغر حسینی کارشناس فضای مجازی در گفتگو با مشرق می‌گوید: محدودیت‌هایی از سوی مخابرات برای اپراتورهای ارسال پیامک به وجود آمده است اما شرکت‌هایی که خدمات پیامکی ارائه می‌دهند به راحتی قوانین را دور می‌زنند و به کار خود ادامه می‌دهند.

وی اظهار داشت: البته باید گفت که نسبت به چند سال پیش تعداد پیامک‌ها بسیار کمتر شده اما این به معنی پا پس کشیدن شرکت‌های پیامکی نیست. تنها به دلیل آنکه استقبال از پیامک با ورود مردم به فضای مجازی کمتر شده و صاحبان مشاغل به خوبی این موضوع را درک کرده‌اند تعداد پیامک‌ها کمتر شده است.

حسینی ادامه داد: با توجه به سرمایه گذاری عظیمی که شرکت‌های ارسال پیامک داشته‌اند به این راحتی پا پس نخواهند کشید به طوری که در طول ماه‌های اخیر شاهد بودیم پیامک صوتی نیز در لیست محصولات این شرکت‌ها قرار گرفته اما به دلیل آنکه هزینه بیشتری به نسبت پیامک نوشتاری دارد با استقبال کمتری رو برو شده است.

این کارشناس فضای مجازی خاطر نشان کرد: در حال حاضر شاهد آن هستیم که اپلیکیشن‌های مختلفی از سوی برخی شرکت‌ها طراحی می‌شود که شما برای عضو شدن در این اپلیکیشن نیاز به ثبت شماره همراه خود دارید. برای مثال شما در حال تحصیل در زمینه کنکور هستید و یک اپلیکیشن سوالات کنکور که رایگان نیز هست را بر روی تلفن همراه خود نصب می‌کنید برای تأیید نهایی این اپلیکیشن از شما شماره همراهتان را می‌خواهد. حالا آن شرکت طراح این اپلیکیشن شماره هزاران نفر را که درگیر کنکور هستند را دارد. این شماره به راحتی به مؤسسات کنکور و سازمان‌هایی که در زمینه کنکور فعالیت تجاری می‌کنند فروخته می‌شود، آن هم با هزینه‌ای میلیونی و عملاً یک بانک کاملاً تخصصی از مخاطبان خاص با پرداخت هزینه‌ای در اختیار این افراد قرار می‌گیرد. آنها هم در زمینه پیامک‌های تبلیغاتی کاملاً هدفمند و یا گروه‌های تلگرامی و فضای مجازی از این شماره‌ها استفاده می‌کنند.

وی تاکید کرد: به همین خاطر است که گاهی پیامکی برای شما می‌آید که مثلاً علی عزیز شماره برنده تخفیف رستوران فلان شده‌اید بدون اینکه بفهمید اصلاً این افراد اسم شما را از کجا آورده‌اند و یا اینکه چطور فهمیده‌اند که شما یک بار به فلان رستوران رفته‌اید.

وقتی وزیر پیام برخورد می دهد اما پیامک‌ها پا برجاست!

محمد جواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در اوایل تیر ماه سال ۱۳۹۷ در جمع خبرنگاران استان کرمان از حل مشکل پیامک‌های تبلیغاتی به صورت ریشه‌ای خبر داده بود. وی گفته بود که تاکنون تلاش زیادی برای کنترل پیامک‌های تبلیغاتی در کشور شده اما کافی نبوده و هنوز هم بازار پیامک‌های قاچاق وجود دارد و برنامه مدونی داریم تا قبل از شهریور مشکل پیامک‌ها را به صورت ریشه‌ای حل کنیم و باید دغدغه مردم را در زمینه مزاحمت‌های پیامکی و فروش اطلاعات مردم برطرف کنیم.

اگرچه تا شهریور ۹۷ وعده وزیر ارتباطات عملی نشد اما ابتدای بهمن ماه ۹۷ رئیس‌جمهور در نشست با مدیران وزارت ارتباطات، از فعالیت آزاردهنده و رو به گسترش پیامک‌های تبلیغاتی انتقاد کرد؛ یک روز بعد نیز وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دست به کار شد و همسو با پیگیری‌های گذشته این بار در مقام عمل اولتیماتومی به دفاتر خدمات ارتباطی داد تا اتمام حجتی را با آنها بر سر فروش بی‌ضابطه سیم‌کارت داشته باشد و بعد از آن به سمت لغو پروانه فعالیت‌شان برود.

اما در ۴ بهمن سال قبل وزیر ارتباطات یک بار دیگر در فضای مجازی از برخورد با شرکت‌های ارسال کننده پیامک‌های تبلیغاتی خبر داد و گفت: با بی‌توجهی به اخطارها، امروز مجوز ۳۰ دفتر خدمات‌ارتباطی از سوی سازمان تنظیم‌مقررات لغو شد. هم‌چنین سیستم شناسایی مزاحم‌ها، امروز ۸۴۰ سیم کارت متخلف را شناسایی و قطع کرد. وی با بیان اینکه ۹۰ درصد کاهش مزاحمت در سه روز چشم‌گیر است، گفت: این قاطعیت در برخورد با مزاحمان را ادامه می‌دهیم.

اما یک بار دیگر آذری جهرمی در اسفند ماه ۹۷ در صفحه شخصی خود نوشت: گفته بودیم که از ⁧حق‌الناس⁩ کوتاه نمی‌آییم مخصوصاً زمانی که برخی چشم طمع به جیب مردم داشته باشند. با ابلاغ جدید سازمان تنظیم مقررات، از این پس برای سیم‌کارت‌های جدید، سرویس ارزش‌افزوده غیرفعال است مگر اینکه خود مشترک از ابتدا بخواهد. برای حمایت از مردم و کسب و کارهای حلال این حوزه.

در آخرین اظهار نظر نیز آذری جهرمی ابتدای هفته جاری در توئیتی نوشت: دو شرکت به نام‌های «داتیس شهر راز» و «تک رایان سپهر» مربوط به دو برادر در تأمین سیم کارت‌های ارسال پیامک‌های مزاحم تبلیغاتی نقش زیادی داشته‌اند. وی افزود: شرکت اولی ۴۲ درصد و دومی ۳۱ درصد از سیم کارت‌هایشان - حدود ۲۰۰۰ هزار عدد - برای ارسال پیامک تبلیغاتی مزاحم استفاده شده است. برخورد می‌کنیم. اینها تنها بخشی از وعده‌ها و صحبت‌هایی است که در خصوص حذف پیامک‌های تبلیغاتی در طی ماه‌های اخیر صورت گرفته است. اما همچنان شاهد آن هستیم که شاید حجم پیامک‌ها کاهش یافته باشد اما هنوز هم روزانه ده‌ها پیامک به مشترکان ارسال می‌شود.

اگر پول بدهید هیچ مانعی وجود ندارد!

برای بررسی بیشتر تماسی با چند شرکت ارائه دهنده خدمات پیامک‌های تبلیغاتی برقرار کردیم. در تبلیغ این شرکت آمده بود: جامعه هدف پیامک‌های شما می‌تواند بر اساس موارد زیر انتخاب شود:

ارسال پیامک انبوه به شماره‌های دلخواه

ارسال پیامک به تفکیک مشاغل خاص موجود در شهر مورد نظر

ارسال sms منطقه‌ای به تفکیک استان،شهر

ارسال sms بر اساس کد پستی

ارسال پیامک تبلیغاتی بر اساس دکل مخابراتی

اپراتور پاسخ دهنده این شرکت در گفتگو با خبرنگار مشرق اعلام کرد که برای ارسال پیامک‌های انبوه نیاز دارد که یکی از بسته‌های این شرکت را خریداری کنید. سپس شماره خود را شارژ کرده و اقدام به ارسال پیامک می‌کنید.

این فرد در پاسخ به سوال ما که آیا منعی برای ارسال پیامک با متن‌های خاص وجود ندارد گفت: در حال حاضر سیستم هوشمند شده و شما نمی‌توانید هر کلمه‌ای را بنویسید زیرا ارسال نمی‌شود و جلوی آن گرفته می‌شود اما اگر کمی خلاق باشید به راحتی می‌توانید با قرار دادن کلمه‌های مجاز در کنار هم هر متنی را ارسال کنید.

وی در خصوص اینکه آیا محدودیتی برای ارسال تعداد وجود دارد یا نه گفت: برعکس! هزینه ارسال پیامک بین ۱۵ تا ۲۱ تومان است. هر چقدر بسته خریداری شده توسط شما تعداد پیامک بالاتری را در بر گیرد تخفیف بیشتری خواهید گرفت.

این اپراتور در پاسخ به این سوال که از چه پیش شماره‌ای می‌توانیم این پیامک‌ها را ارسال کنیم گفت: هر شماره‌ای که شما بخواهید ما برایتان ثبت می‌کنیم. اگر شماره تلفن همراه بخواهید با همان شماره، اگر شماره شرکتتان را بخواهید با همان شماره و اگر شماره‌ای نداشته باشید ما یک شماره اختصاصی در اختیار شما قرار می‌دهیم.

به سایت یکی دیگر از شرکت‌های ارسال پیامک انبوه مراجعه کردیم. در تبلیغ این شرکت نیز تاکید شده بود: امکان ارسال به شماره‌هایی که تبلیغاتشان را مسدود کرده‌اند (عبور از بلاک لیست)

درباره این ویژگی از مسئول فروش شرکت سوال کردیم که تاکید می‌کرد: در حال حاضر اگر بسته عادی را خریداری کنید امکان ارسال پیامک انبوه برایتان باز است اما امکان دارد برخی افراد تبلیغاتشان را مسدود کرده باشند. شرکت ما این خدمت را ارائه می‌دهد که با خرید بسته ویژه ما شما به عنوان سیستم اطلاع رسانی (مانند پیامک بانک‌ها) معرفی شده و امکان ارسال پیامک برای عبور از بلاک لیست هم وجود دارد.

ما که خود را به عنوان یک شرکت آرایشی و بهداشتی معرفی کرده بودیم از مسئول فروش شرکت سوال کردیم که آیا امکان ارسال پیامک در این زمینه نیز وجود دارد یا غیر که با راهنمایی جالبی رو برو شدیم: " اگر سامانه را به نام فرد حقیقی ثبت کنید مشکلی وجود ندارد اما اگر به نام شرکت یا فرد حقوقی ثبت کنید دچار نامه نگاری‌های اداری می‌شوید به همین خاطر من به شما پیشنهاد می‌کنم که سامانه را به نام یک فرد که تنها نیاز به یک کد ملی است ثبت کنید."

این در حال است که در قانون شرکت‌های ارائه دهنده خدمات پیامکی تاکید شده: تبلیغات لوازم آرایشی و بهداشتی، تبلیغات هرگونه فعالیتی که مرتبط با سلامت جسم و روح (درمانی و پزشکی) می‌باشد، تبلیغات هرگونه کالای ویژه بزرگسالان، تبلیغات هرگونه کالای مرتبط با امور جنسی. تبلیغات مرتبط با مراکز آرایشی و بهداشتی. تبلیغات برای فروش ملک و زمین بدون داشتن پروانه کسب با توجه به حساسیت، نیازمند اخذ مجوز رسمی ارسال می‌باشند.

اپراتورها متهم مشهور "آزار پیامکی"؟!

اما در این میان که شرکت‌های تبلیغاتی متهم به آزار مشترکان تلفن همراه هستند، کمتر مسئولی از "آزار پیامکی" ایرانسل گفته است. بسیاری از مشترکان از پیامک‌های وقت و بی وقت ایرانسل به عنوان یکی از اپراتورهای اصلی تلفن همراه گلایه دارند. پیامک‌هایی که بیشتر آنها نخوانده پاک می‌شوند. تشویق برای خرید بسته‌های اینترنت، تشویق برای مکالمه بیشتر، تشویق برای وارد کردن کد دستوری ستاره مربع و… و تکرار مداوم آنها بدون هیچ دلیل و منطق مشخصی

متأسفانه تا کنون هیچیک از مسئولان وزارت ارتباطات نه در دنیای واقعی و نه در دنیای مجازی اعلام نکرده‌اند که برای برخورد با این پیامک‌های اپراتور خود چه کرده‌اند و آیا اصلاً برنامه‌ای برای جلوگیری از این پیامک‌های وقت و بی وقت دارند یا اینکه تنها شرکت‌های خصوصی کوچک هستند که باید قربانی شوند و کسی زورش به آن بزرگترها نمی‌رسد؟!

حالا با این اوصاف مشخص نیست که آیا اینکه عنوان می‌شود با شرکت‌های ارسال پیامک برخورد شده اصلاً مفید بوده است؟ آیا با توجه به سود قابل توجه این شرکت‌های پیامکی اصلاً شرکت مخابرات توان برخورد با آنها را دارد؟ و در نهایت اینکه با توجه به کم شدن استقبال از این تبلیغات و رفتن این شرکت‌ها به سمت روش‌های جدید تر آیا مسئولان مربوطه پیش بینی‌هایی را انجام داده‌اند تا پس از سال‌ها فعالیت و نارضایتی باز به آمار و ارقام بسنده خواهند کرد؟ شاید هم صرفاً از فشار ایمیلی در یک وزارتخانه، به برخورد توییتری در وزارتخانه‌ای دیگر رسیده‌ایم؟!