به گزارش مشرق، با توجه به وابستگی شدید بودجه دولتی به درآمدهای نفتی و سهولت تحریم فروش نفت خام به روش سنتی، آمریکا تحریم صادرات نفت ایران را به عنوان موثرترین و آسانترین شیوه در دستور کار خود قرار داده است. در نتیجه بررسی راهکارهای موجود برای مقابله با تحریم‌های نفتی اهمیتی دوچندان پیدا می‌کند.

در این راستا نشست «فرصت ها و تهدیدهای داخلی و خارجی در شرایط تحریم نفت» با موضوع «بررسی راهکارهای مقابله با تحریم‌های نفتی آمریکا»، توسط واحد جهاد اقتصادی بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق (ع) در تالار شهید مطهری برگزار شد.

بیشتر بخوانید:

فواید احداث پتروپالایشگاه؛ از اشتغال‌زایی تا دور زدن تحریم

چطور تحریم نفت ایران را خنثی کنیم؟

در این نشست هدایت‌الله خادمی عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی و جلیل سالاری قائم مقام اسبق شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی به بیان دیدگاه های خود پرداختند.

* اگر فرآورده نفتی تولید و صادر می‌کردیم الان قابل تحریم نبودیم

هدایت‌الله خادمی عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در این نشست با انتقاد از عملکرد وزیر نفت در حوزه ساخت پتروپالایشگاه گفت: تیمی که الآن در وزارت نفت هستند ۱۸ سال پیش هم حضور داشتند و این تیم مخالف تبدیل نفت خام به فراورده‌ی با ارزش دیگری بودند.

وی ادامه داد: یعنی همان موقع بحث بود که بالاخره شما این نفت را خام نفروشید، آن را تبدیل به فراورده‌های باارزش دیگر از جمله به بنزین کنید ولی دوستان می‌گفتند که واردات بنزین خیلی بهتر است از اینکه ما پالایشگاه بزنیم.

وی ادامه داد: عدم ساخت پتروپالایشگاه یعنی اشتغال ایجاد نکنیم، یعنی فراورده با ارزش افزوده‌ دیگری را تولید نکنیم و اگر ما این کار را کرده بودیم، الآن قابل تحریم نبودیم. همان بنزین تولید شده از نفت خام را ما می‌دادیم به پاکستان و افغانستان و ترکیه و نیاز ما تامین شده بود.

خادمی گفت: بنابراین خود ما این فضا را ایجاد کردیم که تحریم اثرگذار باشد. از آن طرف در تحریم قبلی ما کارهایی کردیم یا فضایی داشتیم که می‌توانستیم به هر حال نفت خود را بفروشیم، درآمد داشته باشیم و کشور را بچرخانیم. اما در حال حاضر تیمی در وزارت نفت وجود دارد کاری کردند که اینبار اگر تحریم شدیم نتوانیم این نفت را هم بفروشیم.

عضو کمیسیون انرژی مجلس ادامه داد: قبل از اینکه تیم فعلی در وزارت نفت با اروپایی‌ها یا آمریکا به نتیجه برسند، شرکت‌های کشورهای شرقی که در کشور ما حضور داشتند، فاینانس می کردند، پروژه‌ ها را انجام می‌دادند و در زمان‌هایی که ما تحریم بودیم به دلایل آن ارتباطی که با ما داشتند، نفت ما را می‌بردند در کشور خودشان ذخیره می‌کردند. برای اینکه انتقال منابع مالی را انجام بدهیم بانک برای ما می‌زدند و کالاهای دیگر و نفت ما را هم به صورت سنتی می‌خریدند. گوش به آمریکا نمی کردند و نفت ما را می ‌خریدند.

وی افزود: ما آمدیم به بهانه کاربلد نبودن با آنها بدرفتاری کردیم و از کشور بیرون‌شان کردیم. کجا رفتند همان شرکت‌هایی که ما گفتیم خوب بلد نیستند؟ الآن رفتند آمریکا و کانادا دارند پروژه انجام می‌ دهند. ولی از این طرف چه اتفاقی افتاد؟ از این طرف اگر ما تحریم شدیم دیگر نفتمان را به آن صورت نمی‌ خرند. اجازه نمی‌ دهند نفت‌مان را ببریم ذخیره کنیم و بانک برای ما نمی‌ زنند.

خادمی گفت: آن کشورها می گوید ما سال‌ها که تحریم بودید، جنگ بودید به شما کمک کردیم. شما به محض اینکه فکر می‌ کنید یک فضایی، پنجره‌ای برای شما ایجاد شد، ما را کنار می گذارید. خب حالا بفرمایید. شانس آوردیم که آن کشورها به صورت ذاتی با آمریکا دشمنی دارند. اگر این دشمنی را واقعاً با آمریکا نداشتند، الآن مطمئن باشید همکاری ‌های آنها خیلی کمتر بود.

عضو کمیسیون انرژی مجلس با اشاره به انفعال وزارت نفت در بازار گاز گفت: بنابراین ما خودمان داریم این کارها را انجام می‌دهیم. یک بخشی از مشکلات فعلی تقصیر دشمن است که ما هم انتظاری از دشمن نداریم.

وی افزود: دشمن به ما گفت شما بازار گاز منطقه را از دست بدهید؟ دشمن به ما گفت شما قرارداد گازی را با پاکستان متوقف کنید؟ قرارداد گازی با پاکستان طوری بود که بعد از آن هم لوله می رفت هندوستان و ما اگر چند کیلومتر دیگر روی نقطه‌ی صفر مرزی می ‌رفتیم در قراردادمان بندی هست تحت نام take or pay یعنی چه آماده بود چه نبود، چه پول داشت چه نداشت بایستی پول گاز ما را بدهد.

خادمی اضافه کرد: خب چه کسی گفت این را متوقف کن. درست است، آمریکا دنبال آن بود که این متوقف شود. فشارش را می آورد، زورش را می ‌زد ولی ما آن را متوقف کردیم. مسئولین جمهوری اسلامی این را ادامه نداند. این تقصیر آمریکا هست؟

وی گفت: حقیقتاً من هیچکدام از عملکرد آقای زنگنه را متناسب با منافع ملی‌مان نمی‌دانم چون خدمت شما توضیح دادم که چطوری خام‌فروشی را ادامه داد، چطوری با شرکت‌های شرقی به هم زدیم، چطوری مناطق نفت‌ خیز جنوب را به چند تا تبدیل کرد و تضعیفشان کرد.

این نماینده مجلس افزود: بحث کرسنت را در مجلس نهم قول داده بود که سه ماهه آن را حل کند. هیچ‌کس هم در این کشور سؤال نمی کند که آقا این کرسنت چه شد؟ تازه می‌آید مصاحبه می کند و بگم بگم می کند. خب بگو جریان چیست. البته ما که می دانیم جریان چیست.

خادمی با تاکید بر ضرورت توسعه صنایع پالایشی گفت: در بحث توسعه صنایع پالایشی ما می‌توانیم پتروپالایشگاه احداث کنیم. اگر دولت یک حمایت هایی کند، ما هم در کمیسیون انرژی و پژوهش‌های مجلس نشستیم و یک طرحی آماده کرده‌ایم. یک طرحی که بالاخره دولت بیاید کمک کند، مواد خامش را به صورت وام بدهد، یک تنفس خوراکی برای شرکت‌های خصوصی داشته باشیم تا کار را جذاب کنیم و بتوانیم از این طریق جذب سرمایه داشته باشیم. نماینده ‌ها این موضع را دارند که این طرح را بالاخره تصویب کنند.

* در حوزه توسعه و ساخت پتروپالایشگاه‌ها سهل‌انگاری‌های عجیبی شد

جلیل سالاری قائم مقام اسبق شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی هم در ادامه با اشاره به ضرورت ساخت پالایشگاه گفت: در بحث پالایشگاه‌سازی در حالی که نیاز به فرآورده نفتی مانند بنزین داشتیم آقای زنگنه می گفت من نفت خام می فروشم بنزین وارد می‌کنم. خب روند رشد چطوری بود؟

وی افزود: شما در سال رشد ۱۰ درصدی در مصرف داشتید. یعنی باید سالی یک پالایشگاه می زدید. در حوزه توسعه و ساخت پالایشگاه‌ها و پتروپالایشگاه‌ها سهل‌انگاری‌های عجیبی شد. شما پالایشگاه‌های کشور را ببینید. همه به نوعی کپی‌سازی بود. یعنی ما هیچ وقت نمی‌آمدیم با سیاست روز، با استانداردهای روز، با آن به اصطلاح complexity که پالایشگاه‌ها داشته باشند، بر اساس آنکه ارزش افزوده ایجاد کنند، با محاسبات اقتصادی پالایشگاه احداث کنیم.

وی در ادامه افزود: ما در ساخت پالایشگاه صرفاً به عرضه و تقاضا نگاه می‌کردیم بدین صورت که یک رشد ۱۰ درصدی در مصرف داریم، معادل این در واقع یک واحد جدید پالایشگاه زده می‌شد.

سالاری گفت: پالایشگاه اراک را می بینیم، کپی پالایشگاه اصفهان است، پالایشگاه بندرعباس را می بینیم کپی پالایشگاه اراک است. یعنی دقیقاً با همان مدل قدیمی. خب نگاه تیم فعلی چه بود؟ نگاه این بود که خارجی می آید پالایشگاه می ‌سازد، نیروهای داخلی بهره‌ بردار اپراتور هستند. بدین صورت دانش فنی ما همه‌اش وارداتی می شود. یعنی ما الان صاحب کدام دانش فنی در حوزه‌ پتروشیمی، در حوزه‌ پالایشگاه هستیم؟

قائم مقام اسبق شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی همچنین افزود: در حوزه پالایشگاه در دنیا ابتدائاً از الگوهای ساده استفاده می شد یعنی یک وقت شرکت‌ها به صورت یک تاپیک بودند. بعد تدریجاً complex شدند. نگاه این بود که شما در واقع ظرفیت ورودی را ثابت نگه داری بعد توسعه‌ی کیفی دهی. یعنی بیایی تنوع محصول را کیفی‌سازی کنی و اقتصاد این طرح‌های بهینه‌سازی است.

وی با اشاره به ضرورت اجرای پروژه‌های آپگریدینگ پالایشگاه‌ها گفت: یعنی آنچه که امروز در اراک اتفاق افتاده است. ما یک روزی در اراک فرض کنید ۲۸ درصد نفت کوره داشتیم، امروز ۱۱ درصد نفت کوره داریم. ۶ میلیون بنزین داشتیم با کیفیت مثلاً یوروی ۲ و ۳، امروز مثلاً یوروی ۴ و ۵ داریم ۱۶ میلیون بنزین داریم.

سالاری ادامه داد: پس یک بخشی هست که با توسعه‌ی کیفی از نفت خام باید حداکثر استفاده را بکنی. ظرفیت را ثابت نگه داری و آنجا تنوع محصول ایجاد کنی و پالایشگاه را complex کنی.

وی با انتقاد از عملکرد وزارت نفت در حوزه توسعه پالایشگاه و پتروپالایشگاه‌ها گفت: اگر خارج بروید م بینید یک کارت سنتر هست می‌گویی آقا من سرمایه گذار هستم، می ‌گوید خیلی خب. در کدام حوزه؟ می‌گویی در فلان حوزه. میگویی این مطالعه ‌اش، این داکیومنت آن، این مجوزهایش. شما بیا سرمایه‌گذاری‌ات را انجام بده. در کشور ما امروز بروی در وزارت نفت بگویید آقای وزیر شما به عنوان حاکمیت، امروز ما آمدیم به عنوان بخش خصوصی سرمایه گذاری کنیم. شما یک بسته‌ مطالعاتی به ما بدهید. ببینید آیا یک بسته دارند که به بخش خصوصی بدهند!

قائم مقام اسبق شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی در ادامه گفت: پتروپالایشگاه در کشور امکان‌پذیر است و زنجیره پایین‌دستی هم امکان‌پذیر هست. ببینید ما الآن با زنجیره‌ پایین‌ دستی هم داریم بد برخورد می‌ کنیم و اجازه نمی دهیم بخش خصوصی در این حوزه وارد شود.

وی اظهار داشت: ما امروز با پتروشیمی ها چطور کار می کنیم؟ می‌ گوییم سه ماهه بیا تسویه حساب کن. یعنی داریم به او تنفس می‌ دهیم، خوراک نقدی اش را پرداخت نمی‌ کنیم. اعتباری داریم به او می‌دهیم ولی به بخش خصوصی به صورت اعتباری قرارداد نمی بندیم.