سرویس جهان مشرق - در ماه های اخیر مسئله قرارداد خرید سامانه های پدافندی اس۴۰۰ توسط ارتش ترکیه تبدیل به بحران جدی در روابط ترکیه و امریکا شده است.

امریکا و ائتلاف ناتو از زمان جدی شدن مسئله خرید این سامانه روسی در سال گذشته میلادی، شدیدا اعتراض و مخالفت خود را با این موضوع اعلام کرده بودند. ائتلاف ناتو مدعی بود حضور سامانه پدافندی و رادار های روسی در خاک کشوری که عضو ناتو بوده و قرار است در آینده ای نزدیک نخستین جنگنده های F۳۵ خود را تحویل بگیرد میتواند باعث لو رفتن اسرار نظامی این سازمان و ویژگی های پنهانکاری جنگنده نسل پنجم ساخت مشترک کشورهای اروپایی و امریکا شود.

امریکایی ها رسما ترکیه را به لغو فروش این جنگنده و حتی اخراج این کشور از پروژه تولید بخشی از قطعات مربوط به آن تهدید کردند اما نهایی شدن قرارداد و تحویل نخستین آتشبار های سامانه اس۴۰۰ به ترکیه در روزهای اخیر نشان داد علی رغم تمامی تهدیدات و فشارهای غرب، ترک ها حاضر به لغو این قرارداد نبودند.

اما دلایل عمده پافشاری ترک ها بر موضعشان چه بود؟

عامل اصلی گرایش ترکیه به روسیه و دوری از غرب و ناتو را میتوان به سیر حوادثی مرتبط دانست که در سال های اخیر در بحران سوریه رخ داد.

ترکیه به عنوان کشوری که از اصلی ترین عوامل ایجاد بحران و حمایت از تروریست ها در جنگ سوریه بود، در سال های نخست جنگ و پس از نا امیدی از سقوط حکومت سوریه از طریق تظاهرات، حملات تروریستی و در نهایت جنگ تمام عیار با تشکیل ده ها گروه شبه نظامی و حمایت تسلیحاتی از آنها، تصمیم به روی آوردن به متحدان غربی و درخواست ایجاد ائتلاف نظامی برای حمایت از معارضین سوری گرفت.

اما طرف های غربی با وجود حمایت های سیاسی و تسلیحاتی از تروریست ها، از ورود مستقیم به عرصه میدانی نبرد خودداری کردند.

پس از اینکه در تاریخ ۲۲ ژوئن ۲۰۱۲، یک فروند جنگنده RF۴_E نیروی هوایی ترکیه که به حریم هوایی شمال سوریه تجاوز کرده بود توسط پدافند هوایی این کشور ساقط شد، مقامات ترک درخواست تشکیل جلسه فوری اعضای ناتو و ضرورت ایجاد منطقه پرواز ممنوع در شمال سوریه و ورود سامانه های پدافندی پاتریوت به این کشور را ارائه کردند. اما ائتلاف ناتو باز هم توجه چندانی به خواسته مقامات ترکیه نکرد و تنها با استقرار چند آتش بار پدافند هوایی پاتریوت توسط کشورهای آلمان و هلند در مرز این کشور با سوریه موافقت کرد.

حتی مقامات ناتو درخواست ترکیه برای اجازه کنترل این سامانه ها توسط کاربران ترک را نیز قبول نکرده و تاکید کردند در صورت شلیک موشک از خاک سوریه به این کشور، پرسنل اروپایی اقدام به مقابله خواهند کرد.

همچنین دولت امریکا در دوره باراک اوباما بارها با فروش سامانه های پدافندی پاتریوت به ترکیه مخالفت کرد.

سومین و مهم ترین عامل نا امیدی ترکیه از قدرت های غربی ماجرای ساقط شدن جنگنده سوخوی ۲۴ نیروی هوایی روسیه توسط ترکیه بود.

۲۴ نوامبر ۲۰۱۵، یک فروند جنگنده F۱۶ نیروی هوایی ترکیه، جنگنده روسی را در حالی که به ادعای مقامات روس در فاصله ۱ کیلومتری خاک ترکیه و در حال بمباران تروریست ها بود هدف قرار داده و سرنگون کرد. ترک ها خیال میکردند اینبار که حریم هوایی این کشور توسط یک نیروی متخاصم نقض شده است، سران ناتو حمایت کامل و پشتیبانی لازم را از این کشور در مقابل روسیه انجام خواهند داد، اما باز هم قدرت های غربی این کشور را در مقابل روس ها که شدیدا عصبانی و در پی تلافی بودند تنها گذاشتند.

تهدید روس ها و تحریم های شدید اقتصادی که در آن دوره علیه کشور ترکیه اعمال شد، ضربه بزرگی به اعتبار این کشور در فضای منطقه ای و بین المللی وارد کرد.

از آن هنگام بود که ترکیه با چرخش ناگهانی به سمت شرق و نا امیدی از حمایت کشورهای اروپایی و آرزوی دیرینه پیوستن به اتحادیه اروپا، تصمیم به ایجاد روابط راهبردی با کشور روسیه گرفت.

از جمله همکاری های میان دو کشور در سال های اخیر میتوان به ایجاد کارگروهی متشکل از ترکیه، ایران و روسیه برای حل بحران سوریه به خصوص در شمال این کشور اشاره کرد.

این همکاری‌ها در نهایت به ورود نظامی این کشور در قالب عملیات سپر فرات و شاخه زیتون به شمال سوریه و تشکیل مناطق کاهش تنش و ایجاد پست‌های دیده‌بانی در استان‌های حلب، ادلب و حماه منجر شد.

در داخل ترکیه و به ویژه مسائل درونی حزب عدالت و توسعه اما اختلافات شدید در قبال این رویکرد وجود دارد.

جناح مربوط به اردوغان و حامیانش بیشتر تمایل به افزایش رابطه با کشورهای منطقه و روسیه و امضای قراردادهای نظامی بیشتر با این کشور را دارند.

اما جناح عبدالله گل و داوود اغلو همچنان تمایل به ترمیم روابط با امریکا و غرب و تاکید بر شعار رشد و توسعه اقتصادی دارند که اصلی ترین عامل محبوبیت و حفظ قدرت حزب حاکم در سال های اخیر بوده است.