به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، با رونمایی از سامانه پدافند هوایی باور ۳۷۳ یکی از مهم ترین دستاوردهای دفاعی تاریخ کشورمان معرفی و به نیروهای مسلح تحویل داده شد. این سامانه دفاع هوایی در کنار تمام نکات مثبت و افزایش توان رزمی پدافند هوایی کشورمان، یک تحول بسیار مهم با خود داشت و آن هم بومی سازی و تولید سامانه ای بود که می تواند نه پدافند هوایی بلکه نیروی دریایی ایران را نیز با یک پرش جهش گونه در توانایی‌های خود رو به رو کند.

پرتاب موشک توسط سامانه باور ۳۷۳ - این سامانه از روش پرتاب عمودی گرم استفاده می کند

پرتاب عمودی؛ گامی بلند برای داشتن ناوگانی پیشرفته

اگر بخواهیم یک ناو جنگی را تعریف کنیم، شاید بتوان تعریف ساده واحد موشک انداز شناور را برای آن مناسب در نظر گرفت. با توسعه موشک های کروز ضد کشتی و موشک های سطح به هوا و نصب آنها روی شناورهای رزمی، اثر بسیاری از شناورهای توپ دار بزرگ به پایان رسیده و ناوهای کوچک تر اما با قدرت آتش بسیار بیشتر به میدان آمدند.

بیشتر بخوانید:

جمهوری اسلامی چهارمین کشور جهان با توانایی تولید مستقل پدافند موشکی برد بلند/ «باور ۳۷۳» ایران را از اتحادیه اروپا جلو انداخت +عکس

موشک ها به صورت معمول در شناورهای قدیمی تر درون پرتابگرهای جعبه ای و به صورت مایل قرار می گرفتند و این مسئله باعث جا گیری بسیار بالا در فضای ناو شده و عملا شناورها با وجود این که توان حمل تعداد بیشتری از موشک ها را از نظر وزنی داشتند ولی به دلیل کمبود فضا به داشتن تعداد کمی موشک بسنده می کردند.

از دهه ۸۰ میلادی در شناورهای غربی و شرقی پرتابگرهای عمودی کم کم وارد کار شدند. این لانچرها که در داخل بدنه شناورها نصب می شوند این امکان را فراهم می کنند که توان حمل موشک شناورها افزایش خاصی پیدا کند. در دنیا ما با دو نوع پرتابگر رو به رو هستیم که یکی سرد و دیگری گرم هستند و آنچه جمهوری اسلامی ایران با سامانه باور ۳۷۳ بدست آورده پرتابگرهای عمودی از نوع پرتاب گرم است.

به صورت کلی باید گفت که در پرتابگرهای سرد معمولا از یک منبع تولید هوای پرفشار استفاده می شود که موشک مورد نظر را به سمت بالا و به بیرون از آن فرستاده و سپس موتور موشک فعال می شود. سامانه هایی مثل اس ۳۰۰ یا تور که هر دو ساخته روسیه هستند و در سازمان رزم نیروهای مسلح ما نیز وجود دارند از سیستم پرتاب سرد بهره می برند.

اما در سیستم های پرتاب گرم، موشک مورد نظر در درون مخزن مورد نظر خود فعال شده و معمولا از طریق محل های خاصی که در اطراف آن در نظر گرفته شده حرارت خارج می شود و موشک حرکت عمودی خود را آغاز کرده و شروع به پرواز می کند. پرتابگرهای عمودی از نوع گرم در جهان امروز، خصوصا در دنیای غرب از محبوبیت خاصی برخوردار هستند و خصوصا در اکثر نیروهای دریایی نزدیک به بلوک غرب از پرتاب گرهای عمودی با سیستم پرتاب گرم بهره گرفته می شود.

شمایه عملکرد پرتاب گرم در سامانه پرتاب گر عمودی مارک ۴۱

در این میان، مشهورترین مدل مارک ۴۱ است که روی شناورهای بسیار زیادی مثل رزم ناوهای کلاس تیکاندروگا، ناوشکن های کلاس آرلی برک  نیروی دریایی آمریکا، ناوهای محافظ کلاس آنزک استرالیا، ناوشکن های ژاپنی کلاس آگاتو، ناوهای محافظ کلاس Fridtjof Nansen نروژ و ناوهای محافظ کلاس Álvaro de Bazán اسپانیایی نصب شده است.

شلیک موشک پدافندی استاندارد ۲ از یک پرتاب گر عمودی مارک ۴۱ از رزم ناو آمریکایی USS Lake Erie

از دیگر پرتابگرهای گرم معروف در دنیا می توان به مدل Sylver ساخت فرانسه اشاره کرد که بر روی ناوهای فرانسوی مثل کلاس FREMM یا ناوشکن های تایپ ۴۵ نیروی دریایی انگلیس نصب شده است.

لحظه شلیک شدن یک تیر موشک Aster از پرتابگرهای مدل Sylver از روی یک ناوشکن تایپ ۴۵ نیروی دریایی انگلیس

کره جنوبی نیز یک مدل از پرتاب گرهای عمودی گرم را برای ناوگان دریایی خود ساخته است که به اختصار KVLS شناخته می شود. نکات مثبت درباره پرتابگرهای گرم این است که به دلیل عدم نیاز به تامین کننده هوا برای پرتاب موشک به بیرون حامل نیاز این نوع پرتاب گرها سبک تر و ارزان تر هستند. یک چالش برای توسعه آنها بحث ساخت آلیاژهایی است که بتواند حرارت بالای موتورها در زمان شروع فعالیت را تحمل کند که مشخصا جمهوری اسلامی ایران به این مهم در حوزه مواد پیشرفته نائل گشته است.

آغاز عصر تحول برای نداجا

یکی از موضوعاتی که تا به امروز برای ناوهای نیروی دریایی ارتش مورد توجه بوده بحث عدم دسترسی ایران به پرتابگرهای عمودی است که باعث شده میزان موشک های قابل حمل توسط ناوهای نداجا کاهش پیدا کند. در صورتی که نداجا بخواهد از سیلوهای پرتاب عمودی در کلاس موج بهره ببرد به نظر می رسد باید به سمت توسعه مدل های کوچک تر از پرتاب گرهای استفاده شده در سری باور ۳۷۳ برود. اما در طرح های آینده، مثل نمونه طرح لقمان که تصاویری از ماکت و طرح های آن چند سال قبل منتشر شد می توان تعداد قابل توجهی از پرتابگرهای عمودی سامانه باور ۳۷۳ را نصب کرده و موشک هایی با برد بالا را از درون آن پرتاب کرد.

نکته بسیار مهم دیگر این است که با توسعه این لانچرها یا اصطلاحا سلول های عمودی پرتاب موشک، نه فقط موشک های پدافندی بلکه بسیاری از موشک های کروز ضد کشتی و یا حمله به اهداف زمینی را نیز می توان در آنها قرار داده و پرتاب کرد. در همین روزهای اخیر آمریکا از یک پرتاب مارک ۴۱ نصب شده روی زمین موشکی کروز از مدل تاماهاوک را آزمایش کرد.

شلیک موشک کروز تاماهاوک از یک پرتاب گر عمودی مارک ۴۱ در آمریکا از روی زمین

این مسئله با مقداری تغییرات در پرتابگرهای باور ایرانی و البته موشک ها ممکن است و علاوه بر مدلهای پدافندی، انواع موشک های کروز از نور و قدر گرفته تا هویزه را نیز از این سلول های حاوی موشک پرتاب کرد. تصور کنید چه یک شناور سنگین ایرانی و چه یک کشنده زمینی که با تعداد زیادی از این سلول های عمودی مجهز شده و انواع موشک های پدافندی و آفندی در آنها قرار دارد، چه قدرت بازدارنده ای برای نیروهای مسلح کشورمان در منطقه ایجاد خواهد کرد.