سرویس اقتصاد مشرق - آیا از لحاظ اقتصادی صفر کردن منابع نفتی در بودجه (تصفیر نفت) امکان‌پذیر است؟ پاسخ به این سوال چه در شرایط کنونی کشور که با تحریم‌های همه‌جانبه دشمنان روبروست و چه در شرایط عادی که امکان صادرات و کسب درآمدهای نفتی به سهولت ممکن است یکی از مسایلی است که چند سال اخیر محل بحث کارشناسان و صاحبنظران قرار گرفته است.
گرچه آمارها نشان میدهند ایران توانسته درچندسال اخیر بخشی از وابستگی مالی خود را به درآمدهای نفتی کم کند اما هنوز تا بی‌نیازی کامل به این منبع مالی با این شرط که رفاه و آسایش مردم دچار خدشه نشود راه طولانی مانده است.
بیشتر بخوانید
در این زمینه یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی که می‌تواند جایگزین نفت شود، افزایش حجم درآمدهای مالیاتی است که هم ازطریق مقابله با فرار مالیاتی و هم به صورت کاهش معافیت‌های نادرست مالیاتی قابل تحقق است.
فعالیت‌های غیررسمی که از آنها با عنوان اقتصاد زیرزمینی، اقتصاد پنهان یا اقتصاد سیاه نام برده می‌شود، یکی از عوامل مهم فرار مالیاتی هستند. طبق برخی بررسی‌ها میزان فرار مالیاتی در کشور بین ۴۰ تا ۵۰ هزار میلیارد تومان است که در صورت ایجاد ساختارو سازوکارهای مناسب می‌توان این مبلغ را جایگزین درآمد نفتی کرد.
براساس آماری که اخیرا منتشر شده، سهم درآمدهای مالیاتی از کل منابع عمومی بودجه در سال های اخیر از ۳۳ درصد در سال ۱۳۹۲ به ۳۶ درصد در سال ۱۳۹۷ افزایش یافته که نشان از حرکت در مسیر درست دارد البته با سرعت کم.
از سوی دیگر یکی از دلایلی که لزوم برخورد با فرار مالیاتی را نمایان‌تر می‌کند این است که زیان ناشی از این قانون‌گریزی، تمام کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد. با اینکه نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی در کشورهای توسعه یافته بیشتر از کشورهای در حال توسعه است، اما حتی در کشورهای توسعه یافته هم فرار مالیاتی وجود دارد.
نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۱۷ در کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) در سال ۲۰۱۷ به‌طور میانگین، ۳۴.۲ درصد بوده است. فرانسه با ۴۶.۲ درصد و مکزیک با ۱۶.۲ درصد بالاترین و پایین‌ترین نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی را در بین این ۳۴ کشور دارند.
با وجود افزایش سهم مالیات از درآمدهای دولت، هنوز ایران فاصله زیادی با عملکرد کشورهای دیگر دارد. میانگین سهم مالیات از تولید ناخالص ملی در کشورهای در حال توسعه نیز حدودا ۱۵ درصد بوده است.
۱۰:۴۲ - ۱۳۹۸/۰۶/۱۰
