سرویس سیاست مشرق- روحانی- ۳۱ خرداد ۱۴۰۰- گفت: «انشاءالله به زودی تحریم برداشته می‌شود و سرمایه‌های خارجی به سمت ایران سرازیر خواهد شد».
این اظهارنظر در حالی است که کمتر از ۲ ماه دیگر، دولت روحانی به پایان رسیده و دولت سیزدهم فعالیت خود را آغاز خواهد کرد.
یک سوال؛ آیا این اولین بار است که روحانی درباره موعد رفع تحریم ها اعلام نظر می کند!؟ پاسخ منفی است.
روحانی- ۲۳ تیر ۹۴- در گفت‌وگوی زنده تلویزیونی به مناسبت امضای برجام تاکید کرد: «امروز به ملت شریف ایران اعلام می‌کنم که طبق این توافق، در روز اجرای توافق(دی ماه ۹۴) تمامی تحریم‌ها، حتی تحریم‌های تسلیحاتی، موشکی هم به‌صورتی که در قطعنامه بوده، لغو خواهد شد. تمام تحریم‌های اقتصادی شامل مالی، بانکی، بیمه، حمل‌ونقل، پتروشیمی و فلزات گرانبها بالمره (یکباره) لغو خواهد شد و نه تعلیق».
رئیس جمهور در ادامه گفته بود: «همه تحریم‌ها برداشته و همه قطعنامه‌های ظالمانه لغو و شرایط عادی و معمولی در روابط با ایران آغاز خواهد شد...اجازه نمی‌دهم کسی بخواهد با دروغی و اتهامی و سخن ناروایی به امید مردم برای آینده درخشان این کشور، امید مردم برای رونق اقتصادی و امید مردم برای صلح و امنیت در کشور ما و منطقه و به اعتمادشان صدمه بزند».
اکنون قریب به ۶ سال از آن اظهارنظر گذشته و آقای روحانی در ماهها و هفته های پایانی دولت همچنان وعده رفع و لغو تحریم ها را مطرح می کند.
لازم به ذکر است که روحانی در خرداد ۹۲ نیز وعده رفع تحریم ها را مطرح کرده بود. برای نمونه آقای روحانی- ۹ خرداد ۹۲- در گفت‌وگو با ایرانیان خارج از کشور (شبکه جام‌جم) گفته بود: «هرکسی می‌آید تاکید می‌کند که تحریم‌ها را خواهد برداشت اما پاسخ و راهکار بنده عملی و اجرایی است... اگر من رئیس‌جمهور شوم، تحریم را برمی‌دارم. واقعیت این است که بخشی از تحریم که عمدتاً تحریم آمریکا می‌شود، از دیرباز با آن آشنا بوده‌ایم و با این تحریم‌ها مقابله کرده‌ایم».
وی در ادامه گفته بود: «برنامه دولت تدبیر و امید تعامل سازنده با جهان است و نه تقابل و ما جای این تقابل را با تعامل عوض خواهیم کرد… ارزش پاسپورت علامت نوع رابطه ما با دنیاست اگر روابط ما با کشوری، قاره‌ای یا کل جهان صمیمی و بر مبنای احترام متقابل و منافع متقابل، روابط گرمی شد، آن وقت شهروند ایرانی در آن کشور جایگاه دیگری پیدا می‌کند، در آن صورت چهره ایرانی را که می‌بینند، به‌عنوان چهره دوست نگاه می‌کنند و پاسپورت هم جایگاه خود را پیدا می‌کند... د. قول می‌دهم که احترام را به پاسپورت ایرانی برگردانم».
روحانی پیش از این تاکید کرده بود که تمام تحریم ها در دی ۹۴ یکباره لغو می شود، ولی دولت باراک اوبامای مودب! و باهوش! به هیچ عنوان به تعهدات برجامی خود عمل نکرد و تحریم ها نه تنها باقی ماند بلکه گسترده تر نیز شد.
نکته قابل توجه اینجاست که ترامپ در اردیبهشت ۹۷ از برجام خارج شد. این در حالی است که موعد لغو تحریم ها، دی ۹۴ بود و برخلاف ادعای پرتکرار برخی دولتمران و فعالین اصلاح طلب، نقض فاحش برجام در دولت اوباما شروع شد و تا پایان دولت وی نیز ادامه یافت.
واقعیت این است که برخلاف وعده های فراوان مقامات دولت روحانی، تحریم های ضدایرانی در ۸ سال اخیر لغو نشد. در حقیقت با امضای برجام آمریکا به جای رفع تحریم های هسته ای، برچسب تحریم ها را عوض کرد و آن را به تحریم های تسلیحاتی، تروریسم، حقوق بشری و...تغییر داد. تغییر برچسب های تحریم، یکی از ترفندهای دولت های آمریکا- هم دموکرات و هم جمهوری خواه- است. برای مثال در ابتدا اعلام می کند که فلان موضوع تحت تحریم هسته ای است اما پس از امضای برجام، همان تحریم را این بار با برچسب تروریسم یا حقوق بشر و یا موشک های بالستیک، در جای خود نگه می دارد.
به همین خاطر کارشناسان و صاحبنظران در طول مذاکرات هسته ای دولت روحانی تاکید داشتند که آمریکا باید به‌صورت عملی و دائمی، تحریم‌های کاتسا، آیسا، ویزا، سیسادا و تحریم چرخه دلار را لغو کند. در این صورت عملا ترفند تغییر برچسب های تحریمی نیز بلااثر می شود.
واقعیت این است که در برجام هیچکدام از تحریم های مذکور لغو نشد و حتی به اذعان دولتمردان تحریم ها در پسابرجام افزایش هم یافت.
لازم به ذکر است که «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه آمریکا در هفته های گذشته صراحتا اعلام کرد که حتی در صورت احیای برجام صدها تحریم علیه ایران باقی می ماند.
تحریم ها، ابزار فشار دولت آمریکا- هم جمهوری خواهان و هم دموکرات ها- است و ساختار حاکمیتی آمریکا به دلیل خوی زورگویی و غارتگری حاضر به کنارگذاشتن این ابزار غیرقانونی نیست.
راه مواجهه با این ابزار فشار، بکارگیری همزمان دیپلماسی مقتدرانه و خنثی سازی تحریم است. روشی که متاسفانه دولت آقای روحانی از اجرای آن غفلت کرد.
و اما آقای روحانی در هفته های پایانی دولت، وعده رفع تحریم ها در آینده نزدیک را مطرح کرده است. این اظهارنظر این شائبه را تقویت می کند که احتمالا دولت روحانی در پی مصادره موفقیت های احتمالی دولت سیزدهم در حوزه سیاست خارجی است.