به گزارش مشرق، «حسین امیرعبداللهیان»، «سرگئی لاوروف»، «مولود چاووش اوغلو» و «فیصل المقداد»، وزرای خارجه ایران، روسیه، ترکیه و سوریه روز گذشته در شهر مسکو گرد هم آمدند و پس از رایزنی‌های مفصل در بیانیه‌ای بر احترام به تمامیت ارضی سوریه، عدم مداخله در امور داخلی این کشور و طراحی نقشه راه برای پیشبرد روابط ترکیه و سوریه تأکید کردند.
نشست روز گذشته مسکو در حالی برگزار شد که برای نخستین بار بود که سوریه نیز در سطح وزیر امور خارجه در فرایند مذاکرات صلح این کشور حضور می‌یافت؛ حضوری که می‌توان نقش میانجیگرانه جمهوری اسلامی در کاستن از اختلافات میان آنکارا و دمشق را یکی از مهم‌ترین عوامل اثرگذار در شکل‌گیری آن ارزیابی کرد.
ترکیه و سوریه سال گذشته ذیل تصمیم آنکارا برای تکمیل منطقه حائل و «پاکسازی شده از تروریسم» در خاک سوریه تا آستانه یک درگیری نظامی همه جانبه پیش رفتند که دیپلماسی فعال تهران در نشست سران سال گذشته ایران، روسیه و ترکیه مانع از وقوع آن شد.
این در حالی بود که ایران در ماههای پس از آن نیز از تلاش‌های خود برای گرفتن میانه در رابطه بحرانی دمشق و آنکارا دست نکشید و کوشید زمینه ورود نمایندگان دیپلماتیک سوریه را به مذاکرات صلح این کشور فراهم سازد.
از این منظر می‌توان حضور وزیر خارجه سوریه در نشست روز گذشته را برآمده از نتیجه بخشی دیپلماسی چند ماه اخیر تهران دانست که می‌تواند در ادامه روند چندین ساله مذاکرات سوریه، نقطه عزیمتی برای ایجاد یک صلح پایدار ارزیابی شود.
نشستی برای تقویت همجواری سوریه و ترکیه
حسین امیرعبداللهیان در موضع‌گیری روز گذشته خود در مسکو، این نشست را عامل تقویت حسن همجواری بین ترکیه و سوریه ارزیابی کرد و آن را تکمیل کننده نسخه مذاکرات آستانه در خصوص حل بحران سوریه خواند. این مهم را «سرگئی لاوروف»، وزیر خارجه روسیه نیز مورد توجه قرار داد و آن را متغیر مهمی برای کمک به طراحی یک نقشه راه جهت تداوم گفت‌وگوهای صلح سوریه دانست.
امیرعبداللهیان در نشست چهارجانبه مسکو ایده‌های پیشنهادی جمهوری اسلامی را روی میز مذاکرات گذاشت و تأکید کرد که هر گونه هدفگذاری برای حل بحران سوریه باید ناظر به برقراری حاکمیت سراسری دولت دمشق بر سرتاسر خاک این کشور باشد. لزوم استقرار ارتش سوریه در مرزها و تأمین مشترک امنیت با همسایگان از دیگر پیشنهادات مطرح شده بود که در صورت به اجرا در آمدن، می‌تواند مقدمه برقراری روابط همسایگی و راهبردی میان آنکارا و دمشق و زمینه خروج نیروهای نظامی ترکیه طبق جدول زمان بندی مورد توافق از مناطق مرزی مشترک با سوریه را فراهم آورد.
پیام اجلاس مسکو
وزیر امور خارجه در طرح پیشنهادات جمهوری اسلامی در نشست روز گذشته، «مذاکرات آستانه» را مقدمه خوبی برای فراهم شدن همفکری و همکاری بازیگران مؤثر پیرامون موضوع سوریه دانست و اجلاس چهارجانبه مسکو را از نتایج و مکملی برای این روند به شمار آورد.
امیرعبداللهیان با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران اعتقاد دارد که هرگونه راه‌حل سیاسی برای موضوعات مرتبط با سوریه، باید طوری هدفگذاری شود که جمهوری عربی سوریه بتواند حاکمیت ملی خود را بر سرتاسر خاک خود اعمال کند، افزود: «همسایگان سوریه بویژه ترکیه می‌توانند با این کشور همکاری نمایند تا این امر در سراسر کشور اعمال شود؛ زیرا تحقق آن هم به نفع ثبات و امنیت کشور سوریه و هم در راستای امنیت و ثبات مرزی کشورهای همسایه می‌باشد.»
به گفته وزیر امور خارجه استقرار ارتش سوریه در مرزها و تأمین مشترک امنیت با همسایگان، می‌تواند نگرانی‌های امنیتی آنکارا و سایر همسایگان را رفع و مانع فعالیت تروریست‌ها و جدایی طلبان شود و مقدمه برقراری روابط همسایگی و راهبردی میان دو طرف و زمینه خروج نیروهای نظامی ترکیه طبق جدول زمان بندی مورد توافق از مناطق مرزی مشترک با سوریه را فراهم آورد.
تحقق صلح و امنیت پایدار منطقه
امیرعبداللهیان با تأکید بر اعلام آمادگی جمهوری اسلامی بر همکاری مشترک با دیگر کشورها و جوامع بین‌المللی جهت تحقق بازگشت آوارگان و مهاجران سوری به میهن خود و رفع مشکلات بوجود آمده در کشورهای همسایه یادآور شد: «البته هرگونه پیش شرط سیاسی و برخورد دوگانه با این موضوع، نه تنها به حل این موضوع انسانی کمکی نخواهد کرد، بلکه بر پیچیدگی‌های آن خواهد افزود».
وزیر امور خارجه همچنین هرگونه تجاوز رژیم صهیونیستی به خاک سوریه خصوصاً مناطق غیر نظامی این کشور را ناقض صلح جهانی و ثبات منطقه دانست و از جامعه بین‌المللی خواست که با این اقدامات تجاوزکارانه مقابله نماید.
او در ادامه سخنان خود پیشنهاد داد کمیته‌ای متشکل از کارشناسان ارشد چهار کشور تشکیل شود تا زمینه پیگیری و اجرایی شدن مصوبات نشست وزرای امور خارجه فراهم شود.
به اعتقاد امیرعبداللهیان نشست مسکو پیام نیرومندی را در جهت تحقق صلح و امنیت پایدار در منطقه و تقویت حسن همجواری بین ترکیه و سوریه خواهد داشت.
فرصت عادی‌سازی رابطه آنکارا و دمشق
وزیر خارجه روسیه هم در تبیین مواضع کشورش با مهم توصیف کردن نشست چهارجانبه، حضور نمایندگان ترکیه و سوریه در نشست مشترک را مورد توجه قرار داد و آغاز روند عادی‌سازی روابط دو کشور را دارای اثر مثبت بر وضعیت منطقه و به طور کلی خاورمیانه دانست. به گفته «لاوروف»روند عادی‌سازی روابط بین ترکیه و سوریه فرصت‌های جدیدی برای فرمت «آستانه» به منظور حل بحران سوریه باز می‌کند.
وزیر امور خارجه روسیه همچنین آماده‌سازی یک نقشه راه در قالب روند عادی‌سازی روابط بین آنکارا و دمشق را مطرح نموده و تصریح کرد: «نقشه راه‌حل و فصل مسائل سوریه باید برای نشست آتی ترکیه، سوریه، ایران و روسیه آماده و سپس به رؤسای جمهور این کشورها ارائه شود.»
انتقاد روسیه از رویکرد غرب در قبال سوریه
سرگئی لاوروف در این نشست گفت: همه ما زمینه بازگشت امن و داوطلبانه آوارگان به سکونتگاه دائمی خود در سوریه را فراهم می کنیم.
لاوروف در انتقاد از رویکرد غرب در قبال سوریه گفت که اتحادیه اروپا و آمریکا برغم زلزله ویرانگر سوریه تحریمها علیه این کشور را لغو نکرده اند. ما بارها خواستار عدم تبعیض، غیرسیاسی کردن و عدم تعیین پیش‌شرط در مورد ارائه کمکهای بشردوستانه به کشورهایی هایی شدهایم که تحت تاثیر درگیریهای مسلحانه و فجایع طبیعی مانند زلزله ۶ فوریه (۱۷ بهمن ۱۴۰۱) قرار گرفته اند. این تراژدی باعث نشد که آمریکا و اتحادیه اروپا رحم و شفقت نشان دهند. تحریمهای غیرقانونی و غیرانسانی علیه سوریه کاهش نیافته است.
اصلی‌ترین مسأله دمشق
برگزاری نشست چهارجانبه فرصتی برای رایزنی‌های دوجانبه وزیر امور خارجه با همتایان سوری، روسی و ترک خود در حاشیه این نشست فراهم کرد.
امیرعبداللهیان در گفت‌وگو با «فیصل المقداد»، وزیر خارجه سوریه ضمن ابراز خرسندی از روند سیاسی حل موضوعات بین سوریه و ترکیه، حمایت جمهوری اسلامی از این روند و آمادگی برای کمک به تحکیم و پیشبرد گفت‌وگوها به منظور عادی‌سازی روابط بین ترکیه و سوریه را اعلام کرد. «فیصل المقداد» نیز در این دیدار ضمن تأکید بر اهمیت حل و فصل سیاسی موضوعات فیمابین سوریه و ترکیه، مهم‌ترین مسأله در این روند را خروج نیروهای ترکیه از اراضی سوریه به عنوان مانعی برای عادی‌سازی روابط و دستیابی به حل سایر موضوعات دستورکار سوریه و ترکیه دانست.
تقدیر آنکارا از نقش آفرینی تهران
امیرعبداللهیان در دیدار «مولود چاووش اوغلو»، همتای ترکیه‌ای خود نیز گفت‌وگوهای چهار وزیر خارجه را مثبت و گامی رو به جلو خواند و تأکید کرد که تهران به تلاش‌های خود برای به موفقیت رسیدن این گفت‌وگوها ادامه خواهد داد. نقشی که وزیر خارجه ترکیه آن را تقدیر و در برگزاری اجلاس چهارجانبه مهم ارزیابی کرد. دو وزیر خارجه علاوه بر این، در خصوص راه‌های گسترش روابط از جمله تسهیل و تسریع در روابط تجاری و همکاری‌های ترانزیتی، حمل و نقل، انرژی و همچنین تبادل زندانیان و محکومان دو کشور گفت‌وگو کردند.
اهمیت کمیسیون مشترک ایران و روسیه
وزیر امور خارجه کشورمان علاوه بر این با همتای روسی خود نیز درباره مناسبات دوجانبه و منطقه‌ای گفت‌وگو کرد. «لاوروف» در این دیدار برگزاری کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی در آینده نزدیک در تهران را در تعمیق مناسبات دو کشور حائز اهمیت خواند و همچنین ابراز امیدواری کرد بخش‌های تجاری و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در همایش «همکاری‌های اقتصادی فدراسیون روسیه و جهان اسلام» در شهر قازان مرکز جمهوری تاتارستان روسیه حضور فعالی داشته باشند.
وزرای امور خارجه دو کشور کریدور شمال - جنوب و همکاری‌های مالی و بانکی را در توسعه همکاری‌های اقتصادی و بازرگانی و تعمیق مناسبات دو کشور حائز اهمیت دانسته و بر لزوم ایجاد تسهیلات در فعالیت‌های بخش‌های خصوصی طرفین و تسهیل در تردد اتباع دو کشور تأکید کردند.