سرویس دفاع و امنیت مشرق _ حمله ارتش روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ میلادی و ارسال حجم انبوهی از تجهیزات مدرن غربی توسط کشورهای عضو ناتو برای کی‌یف، موجب شد تا نخستین بار پس از فروپاشی شوروی، جهان نظاره گر تقابل برترین تسلیحات ساخته شده توسط شرق و غرب در یک میدان نبرد با شرایط برابر باشد؛ علی رغم برتری فاحش تجهیزاتی روسیه در ابتدای جنگ، با گذشت زمان کشورهای غربی به رهبری ناتو دست به تجهیز ارتش اوکراین با تسلیحات مدرن خود کردند تا امروز تقریبا دو کشور در شرایطی نسبتا برابر به نبرد با یکدیگر در جنوب و شرق اوکراین بپردازند.

در سلسله گزارشات زیر قصد داریم به معرفی مهمترین تجهیزات به کار رفته توسط روسیه و اوکراین در جنگ اخیر و جزئیات عملکرد آنها بپردازیم.

پهپاد انتحاری، جایگزینی برای زرادخانه موشکی روسیه

تهاجم گسترده روسیه به خاک اوکراین در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ با حملات سنگین موشکی به استان های کی‌یف، خارکیف، سومی، خرسون، زاپوریژیا و ... آغاز شد؛ فرماندهی نظامی و رهبران سیاسی روسیه که هرگز گمان نمی کردند این جنگ بیش از ۲ سال به درازا بینجامد بخش بزرگی از زرادخانه موشکی خود را در روزهای نخست حمله استفاده کردند تا همه چیز برای هجوم برق آسای قوای زمینی و تصرف پایتخت اوکراین آماده شود.

شرایط اما آنگونه که مسکو انتظار داشت پیش نرفت و تبدیل به جنگی فرسایشی میان دو طرف شد؛ بخش اعظم زرادخانه موشک های بالستیک و کروز دوربرد روسی مصرف شده بودند و ظرفیت محدود تولید ماهیانه آنها موجب می شد دیگر شاهد حملات هر روزه با موشک های کروز کالیبر، خا۱۰۱ و خا۵۵ و موشک های بالستیک اسکندر نباشیم.

با توجه به ارسال انبوه تسلیحات سنگین از سوی ناتو، وجود انبارهای بزرگ مهمات در عمق اوکراین و مخازن سوخت و تاسیسات اقتصادی حیاتی، ارتش روسیه به مداومت در حملات خود نیاز داشت لذا آنها شروع به تولید سلاحی جدید کردند که بتوان در نرخ بالاتری از آنها علیه تاسیسات عمقی اوکراین استفاده کرد و در عین حال هزینه بسیار کمتری نیز نسبت به موشک های کروز و بالستیک داشته باشند.

پهپاد انتحاری "گران" یا همان "گل شمعدانی" راهکار ارتش روسیه برای این هدف بود؛ گران۱ نسخه کوچکتر پهپاد جدید روسیه محسوب می شد که ادعا می شود بردی حدود ۱۰۰۰ کیلومتر دارد و گران۲ نیز نسخه دوربردتر با طراحی مشابه که بردی بیش از ۱۵۰۰ کیلومتر خواهد داشت.

آغاز استفاده از پهپادهای انتحاری گران۱ و ۲ به سخت ترین دوره عملیاتی ارتش روسیه در جنگ اوکراین یعنی سپتامبر ۲۰۲۲ بازمی گردد که این کشور ناچار به عقب نشینی از مناطق گسترده ای در استان های خارکیف و دونتسک شد.

پهپاد روسی که مدرن‌ترین پدافندهای ناتو را شکست داد

با گذشت زمان پدافند هوایی اوکراین که برای مقابله با حملات چند هفته یک بار روسیه با موشک های چالش زیادی نداشت با معضلی جدی روبرو شد؛ آنها ناچار بودند برای مقابله با پهپادهای چند ده هزار دلاری که روزانه تا ۲۰ فروند از آنها به سمت شهرهای اوکراین پرتاب می شدند از موشک های ۲ یا ۳ میلیون دلاری پدافندی خود استفاده کنند؛ امری که ذخایر موشک پدافندی آنها را دچار فرسایش شدید می کرد.

همچنین با توجه به سطح مقطع راداری و سرعت پایین پهپادهای گران۱/۲ بسیاری از رادارهای اوکراینی قادر به تشخیص منطقه پرواز این پهپادها نبودند و تنها در موج پایانی حمله از روی صدای موتور پیستونی متوجه حضور پهپاد در منطقه هدف می شدند که در عمده موارد برای مقابله بسیار دیر شده بود.

کشورهای غربی برای مقابله موثر اوکراین با پهپادهای انتحاری گل شمعدانی انواع سامانه های مدرن خود را ارسال کردند؛ سامانه های پدافندی در برد درگیری مختلف نظیر نسمز، IRIS-T ، پاتریوت، هاوک، اونجر، سی اسپارو، گپارد و ... که اگرچه تا حدی در کار رهگیری آنها موفقیت داشتند اما باز هم به شکل مداوم تصاویر مختلفی از شیرجه و اصابت پهپادهای انتحاری روسی در روز یا شب به تاسیسات حیاتی اوکراین منتشر می شود.

این مسئله در جنبه تبلیغاتی خود زمانی به اوج رسید که پهپادهای گران۲ روسی بندر Reni در منتهی الیه غربی اوکراین و فاصله چند صد متری کشور رومانی (عضو ناتو) را هدف قرار می دادند و مردم اهل رومانی هر شب تصاویری از اصابت موفق پهپادهای گل شمعدانی به تاسیسات بندری را منتشر می کردند.