به گزارش مشرق، پایگاه آمریکایی «اینترپرس سرویس» در یادداشتی به قلم «مارک کاتز»استاد رشته حکومت و سیاست در دانشگاه جورج میسون به بررسی رویکرد کلی روسیه در قبال پرونده هسته‌ای ایران پرداخت. نویسنده عنوان می‌کند با اینکه روسیه و آمریکا بر سر برخی مسائل اختلاف‌نظر دارند اما زمانی که پای منافع مشترکشان در میان است روسیه با آمریکا همکاری می‌کند. یکی از این مسائل موضوع هسته‌ای ایران است. در واقع می‌توان گفت که عدم تمایل روسیه برای همکاری با آمریکا برسر مسئله اوکراین به این معنی نیست که روسیه دست از همکاری با آمریکا بر سر ایران برخواهد داشت. در ادامه نویسنده برخی از دلایلی که روسیه به واسطه آن‌ها در موضوع هسته‌ای ایران با آمریکا همکاری می‌کنند را برشمرده است.
■رویکرد کلی روسیه در قبال برنامه هسته‌ای ایران■
بطور ساده می‌توان گفت روابط آمریکا و روسیه در ماه‌های اخیر بر سر مسئله اوکراین به‌شدت خراب شده است. صحبت‌های بسیاری بر سر احتمال بروز جنگ سردی دیگر میان واشنگتن و مسکو در حال جریان است. در حقیقت برخی حتی بر این عقیده‌اند که مسکو نمی‌خواهد تحریم‌های ایران از سوی آمریکا برداشته شود زیرا در آن صورت ایران خواهد توانست در صادرات نفت‌خام به غرب و مناطق دیگر با روسیه رقابت کند. اما به نظر می‌رسد که روسیه مایل است در برخی مسائل ازجمله پرونده هسته‌ای ایران با آمریکا همکاری نماید. چگونه می‌توان منطق روسیه را تبیین کرد؟ دست‌کم چهار توضیح در این خصوص ممکن است.
■ روسیه و آمریکا قصد دارند از دستیابی ایران به سلاح‌های هسته‌ای جلوگیری کنند ■
۱- دولت ولادیمیر پوتین مایل است مسائل مربوط به سیاست خارجی را بخش‌بندی کند. اختلاف شدید با آمریکا بر سر برخی مسائل سبب نمی‌شود که مسکو در مسائل دیگری که پای منافع مشترک در آن‌ها در میان است با واشنگتن همکاری نکند. هم آمریکا و هم روسیه (و همچنین بسیاری از کشورهای دیگر) قصد دارند از دستیابی ایران به سلاح‌های هسته‌ای جلوگیری کنند، پس منطقی است اگر روسیه به همکاری با آمریکا در این خصوص ادامه دهد.
■ کاستن از میزان و شدت مخالفت‌های بین‌المللی با اقدامات روسیه در اوکراین ■
۲- مسکو به این دلیل در راستای رسیدن به توافق بر سر مسئله هسته‌ای ایران تلاش می‌کند تا از میزان و شدت مخالفت‌های بین‌المللی نسبت به سیاست روسیه در خصوص اوکراین کاسته شود. بسیاری از دولت‌ها بیشتر نسبت به احتمال هسته‌ای شدن ایران نگرانند تا اقدامات روسیه در اوکراین.ازجمله می‌توان به اسرائیل، ترکیه، مصر، عربستان سعودی، و شاید برخی از اعضای اروپایی ناتو اشاره کرد. تلاش‌های جدی و مستمر مسکو در راستای رسیدن به توافق در مسئله هسته‌ای ایران می‌تواند پایه منطقی راحتی در اختیار این کشورها قرار دهد تا از ملحق شدن به آمریکا در اعتراض علیه اقدامات پوتین در اوکراین ممانعت ورزند.
■ توانایی محدود روسیه برای جلوگیری از توافق هسته‌ای میان ایران و آمریکا و غرب ■
۳- احتمالاً توانایی روسیه برای برهم زدن توافق هسته‌ای با ایران محدود است. البته واشنگتن و تهران در سال‌های گذشته همواره دلایل متعددی برای عدم توافق با یکدیگر داشته‌اند. اما اگر واقعاً امکان رسیدن به توافقی نهایی بین آمریکا و ایران بر سر برنامه هسته‌ای آن وجود داشته باشد، هیچ‌کدام از این دو کشور حاضر نیستند به خواست روسیه از این توافق منصرف شوند. در حقیقت احتمال دارد که هرگونه اقدام روسیه برای جلوگیری از توافق هسته‌ای با ایران در یک سو، و آمریکا و متحدان اروپایی در سوی دیگر به ضرر روسیه تمام شود و چهره‌ای ضعیف و ناکارآمد به آن ببخشد؛ و این امر دقیقاً همان چیزی است که پوتین از آن اجتناب می‌ورزد.
■ توافق هسته‌ای ایران برای روسیه منافع و امتیازات بسیاری را به همراه دارد ■
۴- نهایتاً اینکه، روسیه می‌تواند به منافع بالقوه قابل‌توجهی از قِبَل توافق هسته‌ای با ایران دست یابد. درست است که دستیابی به توافق نهایی با ایران و کاهش (اگر نگوییم حذف) تحریم‌های آمریکا و سایر تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران به معنای افزایش رقابت ایران با روسیه در حوزه صادران نفت‌خام است اما کاهش تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران به شرکت‌های روسی اجازه خواهد داد سرمایه‌گذاری‌های بیشتری در بخش نفت‌خام ایران انجام دهند. در حقیقت، همانند دولت شیعه عراق که با کمک آمریکا در بغداد بر سر کار آمد، تجارت با شرکت‌های نفت‌خام روسی می‌تواند به همان اندازه برای تهران سودآور باشد. همچنین ایران با کسب ثروت بیشتر می‌تواند رآکتورهای اتمی، سلاح‌ها، و کالاهای متفرقه بیشتری نسبت به شرایط فعلی از روسیه خریداری کند.
■ نتیجه‌گیری ■
آنچه مسلم است این موارد جامع و کامل نیست. مسکو احتمال دارد بر پایه یک یا تمام دلایل فوق در راستای توافق هسته‌ای با ایران تلاش کند. بنابراین عدم تمایل روسیه برای همکاری با آمریکا برسر مسئله اوکراین به این معنی نیست که روسیه دست از همکاری با آمریکا بر سر ایران برخواهد داشت.
منبع: اشراف