وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه در شرایط جدید، توسعه ارتباطات با کشورهای همسایه را در رأس کارهای وزارت راه و شهرسازی قرار داده‌ایم، اظهار کرد: در نظر داریم تمام کریدورهای جاده‌ای و ریلی کشور را با بهره‌گیری از این سیاست که چگونه می‌توانیم به کریدورهای بین‌المللی متصل شویم، توسعه دهیم. ما الآن عضو شبکه آزادراه‌های آسیایی و همچنین عضو شبکه‌های راه‌آهن آسیایی، چارسیکا و شمال - جنوب هستیم که این ارتباطات و اتصالات در توسعه حمل و نقل کشور مهم هستند.

وی ادامه داد: با بازنگری‌ای که در طرح جامع حمل و نقل انجام داده‌ایم عمدتا اتصال به کریدورهای جاده‌ای رسمی بین‌المللی قابل سرمایه‌گذاری خارجی را در اولویت قرار داده‌ایم و اتصال به کریدورهای فرعی جاده‌ای نیز در اولویت بعدی ماست که در حال انجام و تکمیل این کریدورها هستیم.

ایجاد پنجره واحد با کشورهای همسایه

آخوندی با بیان اینکه در حال نوسازی تمام پایانه‌های مرزی کشور با لحاظ کردن همه بخش‌های مورد نیاز مانند گمرک هستیم، تأکید کرد: یکی از مهم‌ترین اقدامات در دست انجام وزارت راه و شهرسازی، ایجاد "پنجره واحد" با کشورهای همسایه در مرزهای جاده‌ای است؛ به این معنا که اگر کامیونی از کشور خارج می‌شود دیگر نیاز نباشد که یک بار در داخل ایران و این طرف مرز و یک بار هم در آن سوی مرز و از سوی مأموران کشورهای همسایه بازرسی شود؛ بلکه با حضور مأموران کشور همسایه در خاک ایران و فقط یک بار در داخل مرزها بازرسی صورت گیرد. همین موضوع نیز برای کامیون‌های خارجی رخ می‌دهد و کامیون‌هایی که می‌خواهند از مرزهای ایران عبور کنند، تنها یک بار و با حضور مأموران ایرانی در داخل مرزهای کشورهای همسایه بازرسی می‌شوند که در کاهش هزینه‌ها و زمان رانندگان بسیار اثرگذار است.

وی با بیان اینکه در خصوص کریدورهای ریلی نیز اقداماتی مشابه اقدامات مذکور در‌حال انجام است، خاطرنشان کرد: بسیاری از مشکلاتمان با کشورهای همسایه برای اتصال به کریدورهای ریلی و جاده‌ای منطقه حل شده که از جمله آنها حل مشکلاتی است که در مرز ریلی با آذربایجانی‌ها داشتیم؛ بنابراین قطارهای باری ایرانی می‌توانند با یک بار بارگیری در تهران مستقیما به آذربایجان بروند و دیگر نیازی به تغییر قطار و تخلیه بار در مرز ایران و مجددا بارگیری در آن سوی مرز آذربایجان نیست.

وزیر راه و شهرسازی در ادامه سخنان خود در جمع سفرا، سرکنسولگران و رؤسای نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور به موضوع جذب سرمایه‌گذار خارجی در حوزه‌های زیرساخت و ناوگان حمل و نقل اشاره و بیان کرد: در حوزه زیرساخت نظر ما بر این است که اتکا به مفهوم FDI کاملا بی‌معناست. در حوزه زیرساخت آنچه عملی است سرمایه‌گذاری به دو روش BOT و BLT است.

عضو کابینه دولت تدبیر و امید ادامه داد: در روش BOT سرمایه‌گذار، جاده‌ای در ایران می‌سازد و سپس از محل دریافت عوارض، اصل و سود پول خود را برمی‌دارد و با انقضای زمان قرارداد، جاده به ما منتقل می‌شود. البته در حوزه زیرساخت حمل و نقل ریلی نمی‌توانیم چنین کاری کنیم چون راه آهن یک سیستم بسته است و هر یک لوکوموتیوی هم که در خط آهن قرار می‌گیرد باید از سوی سیستم مرکزی کنترل شود و مانند جاده نیست که یک سیستم باز باشد و اپراتور خودرو، خودِ راننده باشد بلکه در سیستم حمل و نقل ریلی، اپراتور، "مدیریت متمرکز کنترل خطوط" است بنابراین نمی‌توانیم مدیریت مرکزی خطوط را به سرمایه‌گذار واگذار کنیم. در تمام کشورهای دنیا هم به همین شکل است که کنترل خطوط ریلی به صورت متمرکز و از سوی دولت‌ها انجام می‌شود.

وی سپس راه حل دیگری برای سرمایه‌گذاری در زیرساخت راه آهن مطرح و اظهار کرد: ما در این حوزه سیستم BLT را پیشنهاد کرده‌ایم به این معنا که سرمایه‌گذار خطوط را بسازد ولی به جای آنکه خودش بهره‌بردار باشد، ما پس از اتمام ساخت و ساز بلافاصله کل پروژه را به صورت اجاره به شرط تملیک از او خریداری می‌کنیم؛ این روش در سیستم‌های بسته مانند راه آهن کاربرد دارد.

خبرهای خوب سال ۲۰۱۶

آخوندی پس از تشریح فرصت‌های جذب سرمایه‌گذاری خارجی در حوزه‌های زیرساخت حمل و نقل به فرصت‌های سرمایه‌گذاری در حوزه ناوگان اشاره کرد و گفت: در بحث ناوگان حمل و نقل دست ما کاملا باز است و از هر روشی که سرمایه‌گذار پیشنهاد کند می‌توانیم با او همکاری کنیم که شامل ایجاد شرکت‌های مشترک ایرانی خارجی، اجاره به شرط تملیک، فروش مستقیم و ... می‌شود.

براساس گزارش وزارت راه و شهرسازی، وی در بخش دیگری از سخنان خود به موضوع توسعه ناوگان هوایی ایران اشاره کرد و افزود: سیستم ناوگان هوایی کشورمان جزء فرسوده‌ترین و مسن‌ترین ناوگان هوایی دنیاست و امسال که توانسته‌ایم عمر این ناوگان را یک سال کاهش دهیم، به میانگین ۲۰ سال رسیده‌ایم.

وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: اگر بخواهیم به دنبال خرید هواپیما برویم این امکان برای کشورمان فراهم نیست چون برای توسعه ناوگان هوایی دور و متوسط برد، ۴۰۰ فروند و برای توسعه ناوگان هوایی کوتاه برد با هدف استفاده در فرودگاه‌های کوچک داخلی نیز حداقل ۱۰۰ فروند و در مجموع ۵۰۰ فروند هواپیما نیاز است که با یک حساب سرانگشتی مجموعا ۵۰ میلیارد دلار برای تامین آن‌ها نیاز داریم؛ در حالی که این میزان پول اصلا در ایران وجود خارجی ندارد؛ بنابراین به سراغ روش اجاره به شرط تملیک (لیزینگ) رفته‌ایم.

وی با بیان این‌که مذاکراتی در این خصوص با کشورهای سازنده هواپیما داشته‌ایم و آقای ظریف هم در جریان است، گفت: امیدواریم اتفاقات خوبی در این زمینه در سال ۲۰۱۶ رخ دهد.

آخوندی افزود: در حوزه ناوگان ریلی سرمایه‌گذاری خارجی راحت‌تر امکان‌پذیر است ما هم می‌توانیم به صورت لیزینگی ناوگان ریلی بخریم و هم امکان تشکیل شرکت‌های مشترک از سوی سرمایه‌گذاران خارجی با شرکت‌های ایرانی وجود دارد؛ ضمن اینکه سرمایه‌گذاران می‌توانند در حوزه ناوگان ریلی به صورت BOT نیز ورود یا در ایران شرکت حمل و نقل ریلی تأسیس کنند.

وی در ادامه به بحث ناوگان جاده‌ای اشاره و اظهار کرد: این بخش عمدتا به حوزه صنایع مرتبط می‌شود که ارقام مالی این حوزه بسیار بالاست. ما ۱۲۷ هزار کامیون بین ۲۵ تا ۴۰ سال سن داریم در حالی که کامیون‌ها عمدتا بعد از ۱۰ سال فرسوده می‌شوند. این تعداد کامیون فرسوده کشورمان، مصرف سوخت بسیار بالایی هم دارند به طوری که در هر ۱۰۰ کیلومتر، ۶۰ لیتر گازوئیل مصرف می‌کنند حال آنکه کامیون‌های زیر ۱۰ سال سن، در هر ۱۰۰ کیلومتر ۳۰ لیتر گازوئیل می‌سوزانند. به عبارت دیگر هزینه‌ای که دارندگان کامیون‌های فرسوده برای گازوئیل پرداخت می‌کنند در هر دو سال معادل قیمت خود کامیون است. البته برای جذب سرمایه‌گذاری در این حوزه نیز دستمان از نظر قانونی کاملا باز و هر روش و مدلی که سرمایه‌گذار پیشنهاد دهد، قابل بررسی و انجام است.

وزیر راه و شهرسازی سپس به تشریح فرصت‌های سرمایه‌گذاری در حوزه حمل و نقل دریایی پرداخت و گفت: در چند ماه اخیر لاینرهای خارجی شروع به پهلوگیری مستقیم در بنادر ایران کرده‌اند در حالی که تا پیش از این، همگی به بنادر جنوب خلیج فارس می‌رفتند و از آنجا کالاها با کشتی‌های فیدری به بنادر ایران حمل می‌شد؛ اما در حال حاضر ۱۶ کشتی لاینری مستقیما به بنادر ایران می‌آیند که با این اقدام، هزینه‌های کشتی‌رانی و حمل و نقل دریایی ایران کاهش یافته است.

وی ادامه داد: اما برای آنکه بتوانیم فضای رقابت کشتی‌ها و شرکت‌های کشتی‌رانی ایرانی را با لاینرهای خارجی با توجه به قدرت مالی طرف‌های خارجی فراهم کنیم به جای آنکه تسهیلات خاصی به ایرانی‌ها بدهیم به خارجی‌ها اعلام کرده‌ایم که اگر می‌خواهند در بنادر ایران پهلو بگیرند، باید ۵۰ درصد کالاهای ایران و ۵۰ درصد کالاهای کشورهای دیگر را با خود حمل کنند تا از بنادر ایران به مقاصد کشورهای منطقه "ترانشیپ" یا "ترانزیت" شود تنها در این صورت است که از لاینرهای خارجی حمایت کرده و به آنها "ویندو" می‌دهیم.

آخوندی در ادامه با اشاره به وجود فرصت‌های سرمایه‌گذاری خارجی در بخش‌های مسکن و شهرسازی کشورمان، موضوع برگزاری همایش فرصت‌های سرمایه‌گذاری در حمل و نقل مسکن و شهرسازی را در روزهای سوم و چهارم اکتبر (یک ماه قبل) را مطرح کرد و افزود: در این همایش ۱۲۱ پروژه به همراه پاسخ کامل پرسش‌هایی که ممکن است برای سرمایه‌گذار ایجاد شود اعم از سؤالات حقوقی، مالی، میزان جذابیت پروژه و ... را در قالب متن و لوح فشرده به سرمایه‌گذاران ارائه کردیم.

وی خاطرنشان کرد: مجموع این پروژه‌ها به ۱۲۵ میلیارد یورو می‌رسد که در حوزه‌های مختلف حمل و نقل مسکن و شهرسازی است. در این کنفرانس بیش از ۱۰۰ شرکت خارجی به ایران آمدند و استقبال خیلی خوبی از پروژه‌ها شد که همچنان از سوی خارجی‌ها در حال پیگیری است و قصد داریم جزئیات این پروژه‌ها را به بخش بازرگانی سفارتخانه‌های ایران در دیگر کشورها هم ارائه بدهیم.

تشریح چند پروژه مهم

وزیر راه و شهرسازی سپس چند پروژه مهم را به صورت خلاصه تشریح کرد و افزود: برای ساخت فرودگاه تهران با سرمایه‌گذار خارجی صحبت کرده‌ایم که به جاهای خوبی رسیده‌ایم. همچنین ساخت ترمینال سلام فرودگاه امام خمینی (ره) که با بهره برداری از آن در سال آینده، سالانه ۵ میلیون مسافر به حجم مسافرتی آن افزوده می‌شود را در دست اقدام داریم. ضمن اینکه برای ساخت ترمینال دوم این فرودگاه با ظرفیت سالانه ۲۵ میلیون مسافر با فرانسوی‌ها به توافق رسیده‌ایم.

وی به موضوع ساخت فرودگاه بین المللی جدید مشهد اشاره کرد و گفت: برای ساخت این فرودگاه نیز با یک شرکت فرانسوی دیگر در حال رایزنی هستیم.

آخوندی پروژه‌های ریلی را یادآور شد و افزود: چند پروژه اصلی در بخش زیرساخت ریلی داریم که مهم‌ترین آن برقی‌کردن قطار تهران- مشهد است و ۲ میلیارد دلار سرمایه می‌خواهد؛ با بهره‌برداری از این پروژه، سرعت قطارهای تهران مشهد به ۱۸۰ کیلومتر در ساعت می‌رسد. پروژه اولویت‌دار ریلی دیگر نیز برقی کردن قطار گرمسار -اینچه برون است که برای ساخت آن به یک میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز داریم.

وی ادامه داد: در بخش ناوگان ریلی به دنبال خرید دو هزار و ۸۰۰ واگن مسافری هستیم که اگر خرید هر واگن یک میلیون و ۲۰۰ هزار دلار هزینه داشته باشد در مجموع بیش از سه میلیارد دلار پول می‌خواهد. همچنین به دنبال خرید پنج هزار واگن باری هستیم.

در پایان این نشست تعدادی از رؤسای نمایندگی‌های ایران در خارج از کشور مطالبی مطرح کردند که آخوندی به آنها پاسخ گفت. از جمله این مطالب می‌توان به "ارائه پیشنهاد شرکت‌های بندرساز سنگاپوری برای ساخت بنادر جدید در ایران از سوی رئیس نمایندگی ایران در این کشور"، "ارائه پیشنهاد برقراری خط هوایی و دریایی مستقیم میان ایران و آفریقا برای بهره‌مندی کالاهای ایرانی از بازار این قاره و نیز واردات تکنولوژی ساخت بدنه ایرباس ۳۲۰ از تونس به عنوان یکی از سازندگان بدنه هواپیما از سوی رئیس نمایندگی ایران در تونس"، "درخواست رئیس نمایندگی ایران در جمهوری آذربایجان از آخوندی برای تسریع در ساخت خط آهن قزوین -رشت- آستارا با توجه به اتمام ساخت خط آهن باکو- آستارا از سوی طرف آذری"، "درخواست رئیس نمایندگی ایران در ارمنستان از وزیر راه و شهرسازی برای توسعه پایانه مرزی ایران و ارمنستان و جایگزینی آن با مرز جاده‌ای ایران و ترکیه با توجه به بروز مشکلاتی برای رانندگان ایرانی در ترکیه" اشاره کرد.