به گزارش مشرق، موضوع روند شتاب رشد علمی ایران در گفتگوی ویژه خبری امشب چهارشنبه 20 آبان ماه با حضور "محمد مهدی نژاد" معاون سابق پژوهشی وزیر علوم و "محمود نیلی احمدآبادی" رئیس دانشگاه تهران مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
در ابتدای این برنامه محمود نیلی احمد آبادی رئیس دانشگاه تهران در پاسخ به این که آیا شما معتقد به این هستید که شتاب رشد علمی در کشور کاهش یافته است گفت: اگر صحبت از رشد علمی است ابتدا باید بدانیم بر اساس کدام شاخص این موضوع را اندازه‌گیری می‌کنیم، اگر منظور ما نهادهای نمایه‌سازی مقالات و انتشارات علمی کشور است باید بگوییم که مطلق انتشارات علمی ما کاهش پیدا نکرده و اگر بر مبنای اسکوپوس باشد آمار مطلق انتشارات علمی ما افزایش نیز پیدا کرده است منتهی نرخ رشد کاهش یافته است.
وی اضافه کرد: در آغاز شکل‌گیری رشد علمی کشور در دانشگاه‌ها، تعداد افرادی که در تولید مقالات علمی دخیل بودند محدود بود که به مرور با سیاست‌هایی که اعمال شد افراد بیشتری حوزه تولید و انتشار مقالات علمی وارد شدند و امروز در حوزه علوم پایه( مهندسی و کشاورزی) می‌توانیم بگوییم تعداد افرادی که وارد این حوزه شده‌اند و مقالاتی که چاپ می‌کنند به حد نسبتاً اشباع رسیده است.
رئیس دانشگاه تهران ادامه داد: به این معنا که هر دانشجویی در دوره دکتری یک تعداد مشخصی مقاله را می‌تواند منتشر کند و هر چه ما به سمت جلوتر می‌رویم تعداد افرادی که وارد این حوزه می‌شوند کاهش پیدا می‌کند لذا مطلق افراد ثابت است ولی تعداد افرادی که می‌توانند به این جرگه بپیوندند کمتر می‌شود.
وی خاطر نشان کرد: رشدی که ما باید در این حوزه انتظار داشته باشیم می‌بایست در حوزه‌های علوم انسانی و علوم اجتماعی باشد.
جمهوری اسلامی ایران به دنبال قدرت علمی است
در ادامه این گفتگو محمد مهدی نژاد معاون سابق پژوهشی وزیر علوم نیز در همین باره اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران به دنبال قدرت علمی است لذا تولیدات علمی یا انتشارات علمی یکی از شاخصه‌های مؤلفه‌های قدرت علمی است.
باید پژوهش‌های کاربردی و هدفمند را تقویت کنیم
وی ادامه داد: فرض کنید تعداد مقالات ما هم اکنون در اسکوپوس حدود 40 هزار باشد که این تعداد به 100 هزار برسد ولی اگر وضع ما همین طور ثابت بماند این اصلاً مد نظر مقام معظم رهبری نیست چرا که ایشان همین امروز فرمودند دانشگاه‌ها باید پژوهش محور باشند و مقالات علمی باید به سمت رفع نیازهای فعلی و آینده کشور حرکت کنند بنابراین اساس کار، پژوهش‌های کاربردی و هدفمند است که ما باید آن را تقویت کنیم.
شیب تولیدات علمی ما ثابت و حتی در برخی قسمت ها منفی شده است
معاون سابق پژوهشی وزیر علوم با بیان این که قطعاً شیب تولیدات علمی ما ثابت و حتی در برخی جاها منفی شده است گفت: رتبه ما در اسکوپوس در سال 2014 نسبت به دو سال قبل بهتر شده اما این به دلیل افزایش تولیدات ما نیست بلکه به دلیل کاهش تولیدات رقبای ما است.
مهدی نژاد با اشاره به این که از مرحله تولید حجمی عبور کرده‌ایم و باید به دنبال کیفیت در داخل کشور باشیم گفت: طی مقاله منتشر شده بین‌المللی جغرافیای تولید علم در دنیا تغییر یافته است.
احمدآبادی در ادامه برنامه با اشاره به این که فضای دانشگاه‌های کشور شاداب و امیدوار کننده است گفت: خوشبختانه دانشجویان ما ناامید نیستند و نخواهند شد.
رئیس دانشگاه تهران با اشاره به افزایش بی‌رویه دانشجویان گفت: بخشی از دانشجویان مشارکتی در تولید علم ندارند.
وی با اشاره به اشتغال بیش از حد اساتید دانشگاه‌ها ادامه داد: این امر رشد انتشارات مقالات را پایین آورده است.
احمدآبادی تاکید کرد: کیفیت مقالات به اندازه تعداد آن‌ها مهم است.
جعفر مهراد عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران نیز در ادامه برنامه طی گفتگوی زنده تلفنی با اشاره به این که هر چه تعداد مقالات بالا برود کیفیت آن‌ها نیز پایین می‌آید.
وی با اشاره به این که وضع رشد علمی کشور به طور طبیعی در سال‌های گذشته رشد چشمگیری داشته است گفت: ایران 4 میلیون و 600 هزار دانشجو ، 75 هزار عضو هیئت علمی و بیش از دو هزار دانشگاه دارد لذا پتانسیل‌های لازم برای رشد علمی وجود دارد.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران با اشاره به سهم پژوهش از تولید ناخالص ملی بیان کرد: تحریم‌های ظالمانه، ناکارآمدی برخی از مدیران در حوزه پژوهش، افزایش تعداد مجلات فارسی و موضع‌گیری چندگانه در تولید علم سبب کاهش رشد علمی کشور شده است.
مهراد با اشاره به اسناد بالادستی و چشم‌انداز 1404 اضافه کرد: طبق این اسناد باید به رتبه اول علم و فناوری و اقتصاد دست یابیم لذا این سیاست‌های کلی نیز به دانشگاه‌ها تاکید شده است.
در نظام رتبه‌بندی بین‌المللی جایگاه خوبی نداریم
وی با اشاره به این که دانشگاه‌ها نقشه راه را دارند و باید در این مسیر گام بردارند گفت: 3 میزان رتبه‌بندی بین‌المللی وجود دارد که متأسفانه جایگاه خوبی در آن‌ها نداریم.