برای بررسی این کتاب جلسه‌ای البته به صورت مجازی با حضور «محمد حقی» نماینده انتشارات کتابستان معرفت، «سروش اشتری» کارشناس کتاب، «داوود امیریان» نویسنده و «علیرضا ملوندی» دبیر حوزه کتاب خبرگزاری نسیم، مصطفی وثوق کیا دبیر حوزه کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، ، میثم رشیدی مهرآبادی از سایت مشرق و نفیسه اسماعیلی خبرنگار حوزه کتاب خبرگزاری فارس تشکیل شد.
تورگوت نویسنده این کتاب است که پس از ارائه کتاب در اردیبهشت ماه و نمایشگاه کتاب عنوان کرده بود: رمان «شهید عشق» جلد اول از یک سه‌گانه است که جلدهای بعدی آن «رسول عشق» پیرامون حضرت زینب (س) و «سجده عشق» مرتبط با حضرت سجاد (ع) است که این دو رمان نیز از سوی انتشارات کتابستان اعلام شده که به فارسی ترجمه خواهد شد.
او افزود: به خاطر نوشتن این رمان از سوی سلفی‌های ترکیه و خارج از ترکیه و همچنین آنهایی که هیچ بهره‌ای از حب اهل بیت (ع) ندراند، به من اعتراض شد. این افراد کسانی هستند که از زیبایی‌های اهل بیت (ع) محروم هستند و از رمانی در ارتباط با کربلا ناراحت میشوند و این مسئله برای من مهم نیست و ان‌شاءالله حضرت زهرا (س) شافع من خواهد شد.
اما آنچه در پی می آید مشروح نشست مجازی نقد و بررسی کتاب شهید عشق است؛
* حقی: رمان «شهید عشق» نمونه‌ای از تکریم سایر ادیان به امام حسین(ع) است/ روایتی از باورها و یافته‌های نویسنده از حادثه کربلاست
محمد حقی نماینده انتشارات کتابستان معرفت در ابتدای سخنانش با اشاره به این مطلب که اگر جریان فرهنگی انقلاب نسبت به ترجمه آثار مناسب گفتمان خودش اقدام نکند بعد از مدتی محکوم است به تنها ماندن در بسط یک گفتمان، توضیح داد: از همین رو بود که تصمیم براین شد که ترجمه کتاب‌هایی که افق وانسب به فضای فکری بر اندیشه دینی وانقلابی هست صورت بگیرد، که قرعه گام نخستین به کتاب شهید عشق افتاد.
به گفته این فعال عرصه کتاب، ان شالله جلد دوم آن هم که با نام «سفیر عشق»، بزودی ارایه خواهد شد، باشد که مقبول درگاه صاحب کتاب افتد.
حقی با توجه به کتاب برخی نکات را مورد اشاره قرار داد و اضافه کرد: منزلت بی بدیل حسین (ع) و یاران با وفایش چنان است که شیفتگان کمال و انسانیت از شیعه و سنی گرفته تا یهودی و مسیحی بی اختیار زبان و قلم به ستایش می گشایند و در حد معرفت و دریافتشان از این بیکرانگی آزاد مردی سر تعظیم و احترام به ساحتشان فرود می آورند. رمان شهید عشق یکی از نمونه های این تکریم است که توسط نویسنده اهل تسنن کشور ترکیه آقای احمد تورگوت نوشته شده است .
به گفته وی، رمان «شهید عشق» روایت باور و یافته های نویسنده از حادثه کربلا است. در این رمان احمد تورگوت خواننده را با خود همراه کرده و حرکت کاروان امام حسین (ع) را از مدینه تامکه و از مکه و حج نا تمام تا کربلا و در پایان آن حادثه بزرگ را در قالب کلمات برای او به تصویر میکشد.
حقی با بیان این مطلب که احمد تورگوت فضای جامعه مدینه را تحت تأثیر فریب کاری یزید و جهل و بی درایتی مردم مدینه آن زمان می داند تصریح کرد: او تلاش های حاکم شهر به هدف رسیدن به جاه و مقامی بالاتر و دست پیدا کردن به سکه های زرین بنی امیه در گرفتن بیعت از امام را تحلیل کرده و علل خروج نا به هنگام امام ، تلاش عباس (ع ) و علی اکبر (ع) و سایرین را برای به سلامت گذراندن اهل بیت و بقیه یاران را در قالب ماجراها و دیالوگ های تأثیرگذار ی که امام حسین با هاشم و حسن مثنی دارند به خوبی بیان می نماید.
نماینده کتابستان معرفت در این نشست مجازی در بخش دیگری از سخنانش به روایت نویسنده اینگونه اشاره میکند که، تورگوت رسالت این کاروان را در ابتدای رمان بیان می کند. او حضور امام حسین (ع) قبل از خروج از مدینه به بالین ام سلمه همسر رسول خدا و بیان حالات او و گفته هایش از پیش بینی پیغمبر در مورد حادثه عظیم و سپردن امانت امامت توسط امام حسین به ام سلمه ،مخاطب ناآگاه را برای مواجهه با عظیم ترین تراژدی تاریخ بشر آماده می کند.
وی تاکید کرد: تورگوت سپس چگونگی حرکت امام و کاروانش را به سمت مکه و اوضاع و فضای حاکم بر آن شهر را در برابر خواننده به تصویر می کشد و با استفاده از آیات وروایات درتفهیم فلسفه حرکت حسین (ع) و نا تمام گذاشتن حج به او کمک میکند.در مکه با شرح ماجرای مناظره حضرت با عتبه و بیان خاطرات از رسول خدا شرحی مختصر از آن دوران را بازگو کرده و سپس به سبب طرح سوالاتی که در ذهن اطرافیان هاشم، حسن مثنی و قاسم ایجاد می شود روایتی از علی (ع) و شناخت شخصیت ایشان به خواننده می دهد .
حقی متذکر شد: بکار گیری آیات قرآن و رفتن به لایه های چند گانه آیات از امتیازات این رمان هست که الحق گاهی درس خواندگان مکتب امام صادق را هم به اعجاب وا می‌دارد که فردی از مذهبی دیگر ومرامی دیگر چه نکو وزیبا به روایت امام شهیدان می نشیند.
وی به زوایای دیگر قلم نویسنده ترک اشاره میکند و در ادامه سخنش می‌گوید: نویسنده سپس درحد بضاعت خود با ترفندی مناسب و درلابه لای بیان زندگی عادی امام و حتی شرح کسب معاش توسط عباس (ع) و بقیه، خواننده را وارد دوران امام حسن (ع) کرده و بابیان موقعیت امام درمقابل افراد نادان آن زمان به نوعی مظلومیت امام و علل صلح امام حسن (ع) را اینگونه بیان می کند:
«در سال‌های بعد کسانی که با امام حسن (ع) بیعت کرده بودند تا با کسانی که او صلح کنده، صلح کنند و با کسانی که او بجنگد، آنها هم بجنگند، همان ابتدا جبهه را رها کردند و سپس به سبب شبهاتی که در دل‌هایشان بود، آن بیعت و قول خود را نادیده گرفتند و به پیمان صلح اعتراض کردند.» و به این ترتیب مروری گذرا بر تاریخ چند ساله قبل از واقعه کربلا شده و خواننده آرام آرام به عاشورا نزدیک می گردد .
حقی گفت: پس از خروج از مکه و در امتداد حرکت کاروان و منزل به منزل رسیدن تا دشت نینوا مخاطب می‌تواند به ابعاد روحی و معرفت وجودی هر کدام از یاران واقف شود وبا بیان نگاه و واگویه ها و عملی که در مقابل فرامین امام دارند به عمق معرفتشان پی ببرد؛ تا آنجا که قدم به دشت نینوا می‌گذارند. و حال وقت آن میرسد تا در فضایی دیگر و با کلماتی که در حد وسع نویسنده است اوج بندگی و عشق را شاهد باشد. عشقی که برخاسته از معرفت کامل است و در گیر و دار دل به دلدار سپردن ،حسین (ع) شاهد به وصل رسیدن یارانش می شود و آنگاه خود قدم به وادی بندگی و وصل میگذارد.
نماینده کتابستان معرفت ضمن اشاره به رسیدن کاروان عشق به سرزمین نینوا خاطر نشان کرد: با رسیدن کاروان به نینوا نویسنده فصلی جدید را در زندگی یاران آغاز می کند. یاران زندگی عادی را از سرمی گیرند و با صحبت های امام گویی قدم به قدم به آخرین مرحله انتخاب نزدیک می شوند .در این زمان تحول روحی حر ریاحی بخش مهمی از داستان را شکل می دهد . نویسنده لحظه به لحظه تحولات روحی حر را رصد می کند و لذا پیوستن حر به سپاه امام برای مخاطب غیر شیعه نیزباورپذیر می نماید؛ از این پس خواننده که روزهای آغازین ماه محرم سال 61 هجری را همپای یاران آمده در روز دهم که اوج این روایت است خواننده شاهد شجاعت ودلیری عده ای اندک اما با ایمان در صحنه ای نابرابر در جنگ با سیاه دلان است .شرح آشفتگی زنان و کودکان و درعین حال صبرو بردباری شان نیزتامل برانگیز است .
وی افزود: به باور بسیاری از خوانندگان کتاب روایت تورگوت از وقایع محرم وکربلا یک سروگردن از بقیه کتاب بالاتر است. نویسنده لحظات روز عاشورا را باشهادت عباس (ع) و علی اکبر و چند تن از یاران امام شروع کرده و سپس خواننده را به عصر عاشورا و شهادت جانسوز علی اصغر کشانده و در قتلگاه وبا شهادت امام مرحله نخست این تراژدی را پایانی می دهد .
در رمان شهید عشق، خواننده از منظر و نگاه نویسنده پای به ذهن و فکر اطرافیان امام میگذارد. و واگویه های درونیشان را در مواجهه با هر حرکت و صحبت امام و موقعیت های پیش آمده به نظاره نشسته و فرصتی برای تأمل و فکر و قضاوت پیدا میکند.
حقی در پایان سخنانش با بیان اینکه در این کتاب نویسنده مخاطب را همراه با اصحاب امام با دریای وجودی ایشان مواجهه کرده که شاید او هم بتواند از این همراهی در حد بضاعت معرفت خود جرعه ای عشق واقعی را بنوشد و جام جان را سیراب کند، گفت: در رمان «شهید عشق» نویسنده به خوبی در فضای داستانی نقش امام حسین (ع) را به عنوان رهبر در آمادگی یارانش در برابر حادثه بزرگی که در پیش دارند به تصویر کشیده است؛ حرکت از مدینه تا کربلا سفری است که منزل به منزل و گام به گام امام با رهنمود هایشان در موقعیت های مختلف آرام آرام دل ها را برای مواجهه و تصمیم با دو راهی بندگی آماده میکند. و هرچه داستان پیش رفته و به سر منزل مقصود نزدیک میشوند سخنان و توصیه ها جدی تر شده و پرده ای دیگر از مقابل چشمان یاران کنار می‌رود. در این بین کسانی که ظرف وجودیشان از درک این مسیر عاجز است خود به خود از این راه عقب می‌مانند. و تنها کسانی به منزل آخر می‌رسند که تمام وجودشان در نگاه و حرف امام حل شده و با دل نه با عقل راه عشق را انتخاب می‌کنند. و با دل و عقل وضوی عشق را گرفته و به امامشان اقتدا می‌کنند.
* داوود امیریان: اثر گیرا و تاثیرگذار است
داوود امیریان نویسنده حاضر در این نشست هم سخنان خود را به زمینه آشنایی خود با تورگت آغاز کرده و می‌افزاید: با آقای تورگوت با سریال دره گرگها و 2 فیلمی که در ادامه اش ساخته شد آشنا شدم.انصافا فیلم‌هایش خوش ساخت و سالم بودند و اما «شهید عشق» کار دیگرست.
داوود امیریان ادامه داد: 2سال پیش دوست نویسنده‌ام یوسف قوجق که ترکمن است گفت که درباره امام حسین دارد رمانی می نویسد و خواست برایش ناشر پیداکنم. وقتی «شهید عشق» را خواندم دیدم تورگوت حق مطلب را به زیبایی ادا کرده، گرچه بعضی جاها با روایات ما اختلاف دارد اما حس اثر گیرا و تاثیر گذارست.
داوود امیریان با اشاره به مطالعات گذشته خود پیرامون واقعه کربلا و با این بیان که پیش از این پیرامون کربلا بسیار خوانده بودم و توفیق شد چند سال پیش درباره حضرت عباس بنویسم گفت: انصافا بافقر منبع خوب مواجه هستیم. بخصوص درباره برادران و فرزندان امام حسین(ع)؛ اما تورگوت اهل سنت مشخص است که خیلی تلاش کرده و به اسنادضعیف رجوع نکرده است.
امیریان به جنبه داستانی کتاب هم پرداخت و توضیح داد: اثر دیر شروع می شود بعضی نقاط نویسنده عاشقانه درباره امام قلم‌فرسایی می کند.
این نویسنده درباره این سوال که این مسئله به نظر به کتاب لطمه میزند یا خیر، افزود: از منظر جهان داستان بله ضعف است. شما به عنوان نویسنده باید بی طرف باشید اما بین خودمان بماند اسم حسین وجود را می لرزاند و نمی شود بی طرف ماند
* اشتری: تمهید نویسنده برای کاستن از ملال خواننده
سروش اشتری یکی دیگر از حاضران در این نشست اظهار داشت: نوشتن رمان های تاریخی،انهم از نوع تاریخ اسلامی به دلایل زیر، کار بسیار سختی است. در این موضوع ها خواننده نسبت به نقطه شروع،میانه و پایان داستان کاملا آگاه و خط داستان نویسنده از ابتدا لو رفته است. از طرفی شخصیت های رمان بسیاری اوقات معصومین یا منتسبین به خاندان عصمت و یا اینکه یاران حضرات هستتد که همه گی به درجات مختلف(وبه حق البته) در هاله ای از تقدس قرار دارند و نزدیک شدن به زندگی، شخصیت و گفته هاشون کاری بسیار حساس،دقیق و سخت است.
وی افزود: در این بین اکثر نویسنده ها برای خلق موقعیت درماتیک و ایجاد جاذبه در داستان خط داستانی دیگری را محور قرار داده و رمان را با آن پیش می برند. در کنارش زندگی آن شخصیت قدسی و ماجراها و اتفاقاتش بصورت خط فرعی پی گرفته می شود. نمونه این داستان‌ها را می‌توان در سریال های تاریخ اسلامی، رمان‌های با این محوریت و سایر تولیدات هنری دید.
اشتری در ادامه بیان کرد: گاهی هم نمونه کارهایی رو در داخل می بینیم که برای پرداخت زندگی حضرات تکیه خودشان رو بر زبان روایت بیشتر کرده و باخلق جدیدی از همان ماجراهای تاریخی کارهایی رو روانه بازار می کنند که طبق نطر اهل فن روضه های منثور به حساب می آید (و البته درجای خودش دارای اهمیت و کار کرد است).
این کارشناس کتاب با این بیان که البته تورگوت تقریبا هیچ‌کدام از این دو کار را نکرده، تصریح کرد: او سعی کرده تمرکزش را روی سیر تکاملی شخصیت های داستان قرار دهد و باچاشنی خرده ماجراهایی که با فواصل زمانی نسبتا مناسب بکار می‌گیرد ملال خواندن یک داستان از پیش لو رفته را کاهش دهد.
وی گفت: در این اثر تورگوت که اصالتا فیلم نامه نویس و در نتیجه نمایشی نویس است از روش تک گویی درونی بسیار خوب بهره گرفته، تک گویی درونی یعنی نویسنده گوشی روی قلب و ذهن شخصیت ها قرار بده و درونیات‌شان را برای ما بازگو کند. مشکلی که در این روایت ممکن است رخ دهد خستگی و ملال برای خواننده به دلیل استفاده بیش از حد از جزئیات است.
به گفته این فعال عرصه کتاب، مزیتی هم در میان است و آن اینکه نویسنده با حرکت به درون و در عین حال داشتن زوایای بیرونی شخصیت ها می‌تواند پرداختی روانشناسانه و عمیق از شخصیت‌ها، اهداف، سوال‌ها، احساسات و حتی خیالات به ما بدهد.
اشتری به مینی‌مال هم اشاره و با رویکرد به این کتاب توضیح داد: از طرفی ما نمونه یک پک درامی کامل رو هم با اندکی مسامحه و شاید بصورت مینی‌مالی در بعضی عناصر در این رمان داریم. ساختار هر داستان متشکل از پنج بخش: 1- حادثه محرک، 2- مشکلات فزاینده، 3- بحران، 4- نقطه اوج و 5- گره گشایی؛ تورگوت سعی کرده در حالی که هیچ‌گونه تحریف تاریخی انجام ندهد، به این بخش هم متعهد باشد.
وی حادثه محرک در این رمان را به نوعی همان روبرویی باحاکم مدینه و تهدید امام به بیعت دانست و خاطرنشان کرد: سفر امام که آغاز می‌شود، جاسوس ها و مشکلات و تند شدن ضرب آهنگ همراه با افزایش تهدید اتفاق می‌افتد، بحران در بستن راه امام به کوفه رقم می‌خورد و مجبور کردن ایشان به ماندن در زمین کربلا و... ؛ با امدن لشکر ابن زیاد و ابن سعد و شروع جنگ به نقطه اوج می‌رسیم و شاید شهادت حضرت و یاران ایشان و این رهایی معنوی که قبل از آن تورگوت سعی می‌کرد هر شخص رو به دنبال این آزادی از بند عالم ناسوت به تصویر بکشاند گره گشایی رمان باشد.
* داوود امیریان و روایتی از میرباقری
داوود امیریان پس از اشتری به مطالب پیش‌تر خود مواردی را اضافه کرده و می‌گوید: متاسفانه درباره قیام کربلا کار فاخر و ارشمندی نکرده ایم. هم به جهت منبع مشکل داریم هم دوستان نویسنده تنبلی کرده اند. در اشاره به گفته آقای اشتری داستان مذهبی چون ابتدا و وسط و آخرش را همه می دانند باید تمهید دیگر در نظر گرفت و آن استفاده از شخصیت جانبی حتی خیالی برای جذاب کردن اثرست. نمونه‌اش در فیلم‌ها و سریال‌هایی چون امام علی و شاهزاده روم می توان دید.
وی به میرباقری اشاره کرد و بیان داشت: در صحبتی خصوصی میرباقری می گفت چون نمی توانستم مولا را نشان دهم خصلت‌های ایشان را در یارانش پخش کردم.
* وثوق کیا: شهید عشق بیشتر به نظر یک مستندنگاری از حرکت حسینی است
مصطفی وثوق کیا دبیر حوزه کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس هم درباره کتاب «شهید عشق» گفت: شهید عشق رمان نویسنده ترک، اثری درباره قیام حسینی است. این که یک نویسنده سنی مذهب این گونه درباره حرکت امام حسین و اهداف قیامش رمان بنویسد امری شگفت و ستودنی است.
کتاب را که می‌خوانی باید خود را آماده خواندن کلمات عارفانه و عاشقانه‌ای کنی که نویسنده آن را بر زبان شخصیت‌های داستانش که عموما اهل بیت پیامبر هستند جاری کرده است. جملات و کلماتی که اگر چه ممکن است در تاریخ اثری از آنها نباشد اما گفتن و شنیدن آن لذت خاصی دارد. نویسنده کتاب در تک تک فصل‌های کتاب از زمان مرگ معاویه تا صحرای کربلا و روز عاشورا قدم به قدم با امام و اهل بیتش حرکت کرده و می‌کوشد با تببین قیام امام خواننده را با وجه دیگری از این حرکت حسینی آشنا سازد امری که به نظر میرسد موفق به انجام شده است. شور و شوقی که مخاطب از این کلمات می‌یابد طوری است که انگار خود با امام در حال حرکت است و ملازم کاروان حسینی است.
وی در بخش دیگر سخنان خود با اشاره به اینکه شهید عشق رمان نیست بیشتر به نظر یک مستندنگاری از حرکت حسینی است، توضیح داد: شاهد مثال این که نویسنده ملتزم بوده سخنرانی‌های امام حسین را کامل در کارش استفاده کند. حتی این امر فراتر از یک یا دو بار است. در هر منزلگاهی که امام قرار است سخنرانی کند توصیف حالات و روحیات و شخصیت‌های داستان نیز به نگارش درآمده، تاملات درونی آنها روی قلم جاری شده، حتی مخاطب از ذهن این افراد گذشته را بازخوانی میکند، بعضا روایت یا تفسیر آِیه‌ای که امام خوانده از اذهن افراد می‌گذرد و از یک تا چند صفحه را نیز در برمی‌گیرد. تعمد نویسنده در این که همه همراهان و افراد کاروان امام در سفر از مدینه تا کربلا این گونه ذهنیات خود را در اختیار مخاطب و خواننده قرار دهند باعث شده دیگر کتاب وجهه رمان‌گونه خود را از دست بدهد و بیشتر یک اثر مستند شود. ضمن این که این مسئله باعث خستگی مخاطب می‌شود و بعضا سردرگم می‌شود که آیا رمان می‌خواند یا مثلا یک کتاب تفسیری (البته در سطح پایین‌تر).
وی افزود: با این که شهید عشق به نظر اثری مستندگونه است اما جایی که نویسنده سعی کرده داستان بنویسد موفق شده و گیرایی کتاب بالاتر می‌رود. صفحات ابتدایی کتاب و نیز اواخر کتاب این ویژگی را دارد و باعث شده که جذابیت کتاب در ابتدا و انتهای کار بیشتر از میانه کتاب باشد. این مسئله می‌تواند آفتی برای کتاب باشد که خواننده شاید در میانه کتاب مطالعه آن را رها کند. ضمن این که مخلوط شدن مستندنگاری‌ها با خیال نویسنده خوب از کار در نیامده و بعضا لطمه هم زده است در حالی که استفاده از عنصر خیال به تنهایی در بعضی بخش‌ها موفق از کار درآمده و اثر بیشتر شکل رمان را به خود گرفته است.
وثوق‌کیا به نکته مهم این کتاب یعنی استفاده مستقیم نویسنده از شخصیت امام و سایر وابستگان ایشان تاکید کرد و ابراز داشت: سخنرانی‌هایی که امام در جای جای حرکتشان از مدینه تا کربلا دارند قطعا در تاریخ ثبت شده است. باید پرسید این حجم از سخنرانی و استفاده از آن در تاریخ به اندازه ای هست که در این کار استفاده شده است؟ این که نویسنده سعی کرده از نقاط خالی و مبهم تاریخ استفاده کند امری مثبت است که دست نویسنده را باز گذاشته اما تلاش نویسنده برای مستندکردن اثرش به نحوی است که مخاطب اهل تحقیق این سئوال برایش پیش می‌آید که مبنع این سخنان از کجاست؟ آیا استفاده از سخنان و خطبه‌های امام با تاریخ مطابقت دارد یا نویسنده با بهره‌گیری از آیات قرآن این متون را به اسم سخنرانی امام نوشته است؟
دبیر حوزه کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس گفت: خواندن این کتاب سروری خاص داشت و البته تصویری زنده از همراهی با کاروان امام را در برابر دیدگانم قرار می‌داد. صد صفحه انتهایی کتاب نیز مملو از توصیف‌هایی بود که صحنه کربلا را به صورت زنده در مقابل دیدگانم قرار داد. خدایش از نویسنده قبول کند این اثر را .
محمد حقی در بخشی از این نقد وارد بحث شد و با بیان اینکه ابن حجر عسقلانی از کسانی است که هیچ گونه ارادتی به اهلبیت علیهم السلام ندارد ولی در بین سخنان و کلماتش در جاهایی آنقدر فضایل علی واولاد علی بزرگ بوده که نتوانسته انکارش کند، گفت: حال اگز ناشری بیاید برخی ازکلمات او را نقل کند و کتاب کند، این بدان معنا نیست که اثر را بتمامه و کماله تایید کرده باشد-بلکه به این معناست که از زبان غیری فضایل نقل شده است.
* ملوندی: برخی رسانه‌ها با تاختن بر کتاب آن را مروج عقیده اهل سنت دانسته‌اند
عیلرضا ملوندی دبیر فرهنگی خبرگزاری نسیم هم به مواردی اشاره کرد و اظهار داشت: به نظرم کتاب «شهید عشق» مصداقی کامل و بارز برای سفینه نجات بودن اباعبدالله علیه السلام است. مرحوم شوشتری در خصائص الحسینیه جمله ای دارند که در این مقام کاربرد دارد؛ ایشان می فرمایند که آل الله علیهم صلوات الله همگی کشتی نجات هستند اما کشتی نجات حسین علیه السلام اوسع و اسرع است.
وی بیان کرد: هر کدام از ائمه معصومین علیهم السلام عامل هدایت بشرند اما با هر یک از این بزرگواران عده ای خاص می توانند نسبت برقرار کرده و از فیوضات نورانی آنها بهره مند شوند؛ فکر می کنم در خصوص ائمه به جز امام حسین علیه السلام غالبا شیعیان می توانند با غور و تتبع مستفیض شوند اما گویا خون مطهر اباعبدالله علیه السلام و یاران ایشان زمینه ساز آن شده که حتی کسانی که مسلمان هم نیستند بتوانند نورانیت آن عزیزان و حقانیت راهشان را در یابند که این گوهری نایاب و گرانبها در صدف فرقه ناجیه اثنی عشریه است.
ملوندی در بخش دیگر از سخنان خود به انعکاس خبری و نظرات برخی رسانه‌ها درباره این کتاب اشاره داشت و افزود: نظراتی در برخی رسانه ها دیده ام که عده ای با تاختن بر این کتاب آن را مروج عقیده اهل سنت دانسته اند؛ گمان می کنم این نقد چندان روا نیست. هر چند که باید در آثار هنری دقت کرد که اطلاعات نادرست به مخاطبین داده نشود اما این نکته را هم باید در نظر گرفت که کتاب"شهید عشق" را کمتر باید از منظر روایی مورد جرح و تعدیل قرار داد زیرا عرض ارادتی از سوی یک سنی حنفی به امام علیه السلام است و نمی توان توقع داشت روایتی صد در صد شیعی را بخوانیم. بماند که در خصوص جزء به جزء وقایع مختلف تاریخی حتی در شیعه هم به سختی می توان اتفاق نظر پیدا کرد و گاه روایات مختلفی از یک اتفاق واحد دیده می شود بنا بر این به نظرم اثری که به قدر متیقن هایی پایبند است و روح کلی واقعه ای نظیر عاشورا را خدشه دار نمی کند قابل تامل است و می توان از آن بهره گرفت و "شهید عشق" نیز چنین است.
وی بیان داشت: اینها جدای از این است که در طول خواندن کتاب به ویژه در بخش های نخستین و زمان مربوط به حضور حضرت در مدینه منوره و بازخوانی برخی وقایع صدر اسلام، نویسنده داستان گاهی اوقات کاملا چیزی غیر از باورهای مشهور مکتب خلفا را بیان می کند؛ به بیان دیگر نویسنده در مرز تشیع قرار می گیرد و حتی گاهی کاملا کتاب شیعی می شود.
ملوندی به نکته‌ای غیر قابل انکار درباره این اثر هم اشاره کرد و گفت: در خصوص «شهید عشق» نکته‌ای وجود دارد که نمی توان آن را انکار کرد و آن هم طولانی بودن کتاب است. در بخش هایی از کتاب اطناب ممل به چشم می خورد، نویسنده از سر عشقی که به موضوع داشته در جاهایی توصیفات دراز دامنی را به کار برده که مخاطب را خسته می کند، اما تصور می کنم این موضوع در خصوص مخاطب شیعه آن هم شیعه ایرانی بیشتر صدق می کند.
دبیر فرهنگی خبرگزاری نسیم تاکید کرد: فارسی زبانان که غالبا شیعه هستند کتابی را می خوانند که تقریبا همه داستان آن را می دانند، بارها و بارها و حداقل سالی یک بار تمام آن را شنیده اند حال اگر به همین داستانی که مدام شنیده می شود برخی شنیده های دیگر نظیر ماجرای لیلة المبیت و امثاله را اضافه کنیم به کشدار شدن می انجامد ولی این موضوع به نظرم در خصوص جامعه ای که کتاب در آنجا نگاشته شده صدق نمی کند و اتفاقا تورگوت با کتابش خدمتی والا و ستودنی به اهل بیت علیهم السلام کرده است. بعید می دانم در کشوری مانند ترکیه این اندازه اطلاعات از تاریخ صدر اسلام در میان عموم جامعه باشد و احتمالا مردمی که ده ها سال اسیر حکومتی لائیک و دین ستیز بوده اند کمتر چیزی در خصوص اهل بیت و آن چه که بر سر خاندان رسول خدا آمده است خبر داشته باشند از همین منظر نویسنده با نثر شیرین و زیبایش اطلاعاتی دست اول به مخاطب خود می دهد که شاید بسیار از این مخاطبین برای اولین بار چنین چیزهایی را شنیده اند.
وی گفت: بنده تصور می کنم نهادهای فرهنگی جمهوری اسلامی و هر آن که مسئولیتی در امر صدور انقلاب اسلامی و آشنایی مردم دنیا با حقایق دین محمدی دارد موظف است این کتاب را به زبان های مختلف ترجمه کرده و به دست اکثریتی که غالبا در استضعاف شدید فکری به سر می برند برساند.
انتشارات کتابستان با انتخاب و ترجمه "شهید عشق" نشان داد که فهم بالایی در تهیه خوراک فکری فرهنگی برای مردم دارد و امیدوارم این روند ادامه یابد؛ ما دهه ها است که با سیل آثار ترجمه ای متضاد و معارض با اندیشه ایرانی اسلامی خود مواجهیم و ترجمه آثاری از قبیل «شهید عشق» که همخوانی زیادی با باورهای ما دارد امری معقول و ستودنی است.
* امیریان: در فصل کربلا بارها گریستم
داوود امیریان هم گفت: من انصافا از خواندن این اثرلذت بره و در فصل کربلا گریستم. خدا به تورگوت و مترجم و ناشر این اثر خیر بدهد.
* رشیدی و پیشنهادی برای ناشر کتاب
میثم رشیدی مهرآبادی از فعالان عرصه کتاب هم در بخشی دیگر پیرامون کتاب «شهید عشق» ابراز داشت: جناب ملوندی به اطناب ممل اشاره کردند و من هم اضافه کنم که این دلیل و البته نگرانی خواننده شیعه باعث می شود خواندن این رمان به کندی پیش برود و البته حجم بالای کتاب هم به این موضوع دامن می زند.
وی افزود: شاید شایسته باشد ناشر قدری از این کار را با نظارت نویسنده برای چاپ های بعدی کوتاه کند.
نگرانی خواننده شیعه از باب صحت روایت است و انگار مواظب است که روایت یا اتفاقی نبیند که با شنیده هایش در روضه خوانی ها در تناقض باشد.
حقی هم که در این نشست به نمایندگی از کتابستان معرفت حضور داشت این پیشنهاد را خوب ارزیابی کرد.
* ملوندی: اگر ناشر پیرامون اختلافات مطروحه در پاورقی توضیحی ارائه کند شاید برخی ایرادها مبنی بر تبلیغ دیدگاه غیرشیعه در خصوص واقعه عاشورا نیز رفع شود
علیرضا ملوندی در بخشی دیگر توضیح داد: علیرغم این که کتاب خیلی به باورهای شیعی نزدیک است اما در بخش هایی باز هم مغایرت هایی دیده می شود، نمی دانم در خصوص داستان‌ها این مساله روال است یا خیر. اما اگر ناشر پیرامون اختلافات مطروحه در پاورقی توضیحی ارائه کند شاید برخی ایرادها مبنی بر تبلیغ دیدگاه غیرشیعه در خصوص واقعه عاشورا نیز رفع شود.
* اسماعیلی: «شهید عشق» بی شباهت به ماجرای سیمرغ عطار نیست
نفیسه اسماعیلی خبرنگار حوزه کتاب درباره «شهید عشق اظهار داشت: «شهید عشق» شاید یکی از آثاری باشد که بی شباهت به ماجرای سیمرغ عطار نیست. از آنجایی که همه گام به گام حرکت می‌کنند، در مسیر ریزش می شود و در نهایت در ماجرای نامه به امام اوج ارادت نمایان می شود. هرچند به نظر در جای دیگر ماجرا تحول روحی حر ریاحی بخش مهمی از داستان را شکل می دهد.
اسماعیلی تصریح کرد: چون مخاطب همگام با روحیات مذهبی پیش می رود و در نهایت وصل حر را می بیند داستان سیمرغ عیان تر می‌شود.
به گفته وی، در بخش دیگر ماجرای یاران است که نویسنده به خوبی توانسته به مخاطب در همراهی شخصیت‌ها کمک کند تا داستان کشش بیشتری داشته باشد، نگریستن و توجه به نکات ریز، ادبیات راحت و سهل و در واقع شرح آشفتگی زنان و کودکان که ماجرایی است که هرچه شنیده شود از عمق و ژرفایش کم نمی‌شود، موجب می‌شود خواننده اثر تا انتهای کتاب که روضه تکمیل می‌شود و نقطه پایانی است با شهید عشق همراه باشد.
وی ادامه داد: پایان کتاب در قتلگاه و اوج بخش زیبا در سطرهای فرودین اثر نشان می‌دهد در نهایت عشق به درستی تکمیل شده است. نکته‌ای که بد نیست به آن اشاره کنم و نظر مراجلب کرد همان بخش ارسال نامه‌ها و میزان ارادت بود که به نظر من در کنار بخش پایانی نویسنده از عهده کار به خوبی بر آمده بود.
این خبرنگار حوزه کتاب در پایان خاطرنشان کرد: به نظرم تاریخی نوشتن کار سختی است ضمن اینکه آثار سید مهدی شجاعی در این راستا هم در نوع خود خواندنی است ولی نوشتن از وقایع تاریخی و کشاندن مخاطب تا انتها کمی نوشتن را شاید سخت میکند. ولی به نظرم اول نویسنده و بعد مترجم توانسته اند جاذیه های داستانی را با روایی و تاریخی همراه کنند. این اثر داستانی تاریخی شاید بتواند با حجم زیاد جزو آثار باکیفیت باشد اما جنبه نگارشی آن هم باید از سوی شایستگان امر بررسی و تحلیل شود که از عهده این جانب خارج است.
منتقدان به این کتاب چند ستاره داده‌اند؟