شايد ماندگارترين تصوير از عمليات ترور در سينماي ايران تا پيش از ساخت فيلم «باديگارد» تصوير اپيزود دوم از فيلم «تويي كه نميشناختمت» بود. اين فيلم سه اپيزودي با مضمون دفاع مقدس در سال 69 ساخته شد و در اپيزود دوم آن با نام «آبي اما به رنگ غروب» داستان يك مادر و دختر خردسالش را روايت ميكند كه منتظر بازگشت پدر رزمنده خانواده از جبهه هستند.
پدر خانواده با بازي نادر طالبزاده در همان لحظه ديدار با خانوادهاش توسط منافقين ترور ميشود. صحنه ترور نادر طالبزاده براي افرادي كه دهه 60 را درك كردهاند، خاطره چندان غريبي نبود. كشورمان با بيش از 17 هزار شهيد ترور كه اكثر آنها در دهه 60 و توسط گروه منافقين به شهادت رسيدند، يكي از قربانيان اصلي اقدامات تروريستي در جهان است. در سالهاي دهه 60، از چهرههاي سياسي و دولتمردان گرفته تا نيروهاي رزمنده، افراد عادي كوچه و خيابان و حتي زنان و كودكان بيدفاع در ليست ترور گروهك منافقين قرار داشتند. به گفته روح الله سهرابي، قائم مقام انجمن سينماي انقلاب و دفاع مقدس تا به حال 30 فيلم (شامل داستاني و مستند) درباره شهداي ترور ساخته شده است.
محمد نوريزاد تا پيش از اينكه دچار دگرديسي سياسي و اعتقادي شود، سريال «پروانهها مينويسند» را با تم سياسي براي شبكه 2سيما ساخت. اين سريال نگاهي به فعاليتهاي تروريستي منافقين در دهههاي بعد از جنگ داشت، اما جليل سامان تا به امروز پركارترين كارگرداني است كه درباره تاريخچه مجاهدين خلق و نحوه فعاليتهاي آنها سريالسازي كرده است. تا به حال دو مجموعه از سهگانه سامان درباره منافقين توليد و از تلويزيون پخش شده است. سريالهاي «ارمغان تاريكي» و «پروانه» جزو پرمخاطبترين سريالهاي تلويزيوني در سالهاي پخششان بودهاند. اين كارگردان هماكنون نيز در ساخت سريال جديدي با نام «نفس» است كه گفته ميشود، تكميلكننده سهگانه اين كارگردان درباره گروهك منافقين است.
اما اين روزها فيلم سينمايي «امكان مينا» روي پرده سينماها است. كمال تبريزي يكبار در جلسه نقد مستند «فيلم ناتمامي براي دخترم سميه» كه اثري فوقالعاده درباره پدري است كه به دنبال نجات دخترش از كمپ اشرف است، گفت: سازمان مجاهدين بهقدري حقير است كه ارزش ساختن فيلم سينمايي ندارد. اما تبريزي خيلي زود سراغ منافقين رفت و با همكاري منوچهر محمدي، فيلم «امكان مينا» را ساخت. اين فيلم در سي و چهارمين جشنواره فيلم فجر بيشترين ميزان نامزدي دريافت سيمرغ را از آن خود كرد. «امكان مينا» كه در فضاي دهه 60 ساخته شده است، نگاهي دارد به نحوه نفوذ منافقين و عضوگيري آنها كه منجر به متلاشي شدن يك خانواده ميشود. در همين جشنواره فيلم «سيانور» ساخته بهروز شعيبي نيز با موضوع گروهك منافقين ساخته شد؛ فيلمي كه به نظر منتقدان سينما از سوي جشنواره ناديده انگاشته شد.
در چند روز گذشته سيد محمود رضوي، تهيهكننده فيلم «سيانور» در يادداشتي انتقادي از همكاري نكردن نهادها براي ساخت فيلم درباره منافقين انتقاد كرد. رضوي كه يادداشتش را به مناسبت مشكلات پيش آمده براي اكران «سيانور» منتشر كرده بوده، به صراحت نوشت كه به او گفتهاند: در مورد بهائيت و منافقين نميشود كار كرد! اين تهيهكننده سينما همچنين در اين يادداشت به توليد سريال «ضلع سوم» درباره تاريخ گروهك منافقين اشاره ميكند كه تا امروز به توليد نرسيده است.
به نظر ميرسد علاوه بر سوژههايي مانند تاريخچه پيدايش مجاهدين خلق در پيش از انقلاب و انقلاب ايدئولوژيك اين گروهك در دهه 50، اعلام مبارزه مسلحانه با جمهوري اسلامي در دهه 60، آغاز ترورهاي گروهك، حضور در عراق، نقش آفريني به عنوان جاسوس و مزدور رژيم صدام، فعاليت عليه فعاليتهاي هستهاي كشورمان و همچنين فعاليتهاي تروريستي مانند به شهادت رساندن امير سپهبد صياد شيرازي از جمله سوژههايي است كه ميشود درباره منافقين ساخت و پرداخت كه تقريباً اكثر آنها تا به امروز بكر باقي مانده است. تنها بخشي كه سينماي ايران توانسته كارهاي خوبي درباره موضوع منافقين انجام دهد در سينماي مستند است كه كم و بيش مستندسازان جوان توانستهاند به خصوص درباره حضور منافقين در عراق و سرنوشت شوم اعضاي اين گروه، مستندهاي خوبي را توليد كنند.
منبع: روزنامه جوان