در روایات وارده از زیارت اربعین جابر بن عبدالله انصاری آمده است که جابر ابتدا وارد فرات شد و غسل زیارت نمود، سپس نزد قبر مبارک آمد و برای زیارت امام شرفیاب شد.(۱)
از آنجا که جابر خود از صحابی رسول الله(صلی‌الله‌علیه‌وآله) است این سوال در ذهن شکل می‌گیرد که آیا وی از اولویت زیارت حضرت بدون غسل بی‌اطلاع بوده است؟
همچنین نظر مراجع عظام بر استحباب غسل برای زیارت آن حضرت است؛ آنچنان که رهبر معظم انقلاب نیز در پاسخ استفتائی در همین زمینه فرموده‌اند:
«برای زیارت امام حسین غسل مستحب است و برای ورود به حرم رجائا انجام شود.»(۲)
اما آیا شهرت این نظر که در میان مردم نیز بسیار شیوع پیدا کرده است، بی‌اساس است و گفته آنان از اساس باطل است؟ از توجه و دقت نظر در روایات به دست می‌آید که گفتار مذکور نشات گرفته از برداشتی مشتبه از برخی روایات است که در این مجال به بیان نمونه‌ای از تعداد کثیر آن روایات اکتفا می‌کنم.
عیص بن قاسم بجلی می‌گوید: از محضر امام صادق (علیه‌السلام) سوال کردم: آیا کسی که حسین بن علی (علیهماالسلام) را زیارت می‌کند باید غسل نماید؟
حضرت در پاسخ فرمودند: خیر! عیص بن قاسم بجلی قال: قلت لابی عبدالله (علیه‌السلام): من زار الحسین بن علی (علیهماالسلام)علیه غسل؟ قال فقال: لا.(۳)
ظاهرا آنچه به اشتباه در اذهان عوام شکل گرفته و در افواه برخی از شیوخ اهل منبر رواج یافته است، برداشتی غلط از «نفی غسل» در این‌گونه روایات است. غافل از اینکه در روایات مذکور سوال پرسش‌کننده با الفاظی همراه است که دال بر وجوب است و گویی آنچه در این باب مد نظر پرسش‌کنندگان بوده است این بوده که: «آیا در زیارت امام حسین (علیه‌السلام) غسل واجب است؟»
و تبعا نفی امام صادق (علیه‌السلام) نیز معنایش عدم وجوب و واجب نبودن چنین غسلی است. در همین راستا و در نفی و رد براداشت و نظرات گفته شده مبنی بر اولویت زیارت بدون غسل، دسته‌ای از روایات وجود دارد که ثواب زیارت حضرت حسین (علیه‌السلام) را همراه غسل، بی‌اندازه شمرده است.
چنانچه از امام صادق (علیه‌السلام) نقل شده است که فرمودند: «من اغتسل فی الفرات و زار الحسین(علیه‌السلام) کتب له من الفضل ما لا یحصی»
کسی که در رود فرات غسل بجای آورد و سپس حسین (علیه‌السلام) را زیارت کند، برایش از فضل چنان می‌نویسند که به شمار در نیاید.(۴)
اما دسته‌ای از روایات از تمام اطراف موضوع رفع ابهام نموده جوانب و غوامض هر دو طرف را روشن می‌سازد و در نتیجه روشن می‌کند که آنچه در زیارت سیدالشهدا (علیه‌السلام) نیز اولویت دارد زیارتی است که زائر پیش از آن غسل کند و سپس نزد قبر شریف، تبرک زیارت جوید و البته اگر نخواست یا به هر ترتیب برایش ممکن نبود، زیارت بدون غسل برایش اشکالی نخواهد داشت؛ نه اینکه بهتر باشد که حضرتش را بدون غسل زیارت کنند.
به عنوان نمونه اینکه یونس بن عمار از امام صادق (علیه‌السلام) نقل می‌کند که ایشان فرمودند: اذا کنت منه قریبا - یعنی الحسین - فان اصبت غسلا فاغتسل و الا فتوضا ثم ائته
وقتی نزدیک آن حضرت - یعنی امام حسین (علیه‌السلام) - شدی اگر بر آب دست یافتی و برایت ممکن بود غسل کن و اگر نخواستی، وضو بگیر و سپس نزد حضرتش شرفیاب شو(۵)
پی نوشت:
۱. بشارة المصطفی، ص٧۴؛ بحار الأنوار، مجاسی، ج ۶٨، ص ١٣٠، ح ۶٢ ؛ مقتل الحسین، للخوارزمی، ج ٢، ص ١۶٧
۲. اجوبة الاستفتائات، سوال ۳۹۷
۳. کامل‌الزیارات، ابن قولویه قمی، ص۶۱۴
۴. کامل‌الزیارات، ابن قولویه قمی، ص۶۱۹
۵. کامل‌الزیارات، ابن قولویه قمی، ص۶۱