به گزارش مشرق به نقل از روزنامه الاخبار لبنان، آثار انتخاب رئیس جدید دفتر سیاسی حماس خود را در گزینه‌های استراتژیک این جنبش نشان می‌دهد. بعد از اینکه مناسبات این جنبش با تهران در پی بحران سوریه دچار تنش شد ، رهبران حماس بار دیگر تصمیم گرفتند روابط دوجانبه را به روند قبل از سال 2011 بازگردانند. آنها همچنین به این موضوع اشاره کردند که مانعی در ایجاد همگرایی با دمشق نمی‌بینند.
رویکرد جدید جنبش حماس در اظهارات رهبران این جنبش دیده می‌شود. آنها بر اهمیت نقش ایران در حمایت از مقاومت تأکید دارند. علاوه بر این که تعدادی از این رهبران که در گذشته از مهم‌ترین مخالفان ادامه روابط با تهران بودند در رأس هیئتی برای مشارکت در مراسم تحلیف حسن روحانی ریاست جمهوری ایران به این کشور سفر کردند. عزت الرشق رئیس هیئت مذکور در جریان این سفر بود و علاوه بر شرکت در مراسم مذکور با تعدادی از مقامات سیاسی ایران از جمله علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی و علی‌اکبر ولایتی مشاور ارشد مقام معظم رهبری دیدار کرد.
عملا هنگامی که مقاومت فلسطین در تهران حضور پیدا می‌کند ، دیدارها منحصر به شخصیت‌های سیاسی نمی‌شود، بلکه شامل فرماندهان نظامی که مسئولیت حمایت از مقاومت در نوار غزه و کرانه باختری را بر عهده دارند، نیز می‌شود. در همین حال بود که منابع رهبری حماس اعلام کردند که این دیدارها نتیجه مثبتی در عملکرد محور مقاومت خواهد داشت و شرکت‌کنندگان در این نشست‌ها تأکید کردند آتشی که دشمن در منطقه برافروخته، باید دامن خودش را بگیرد.
سفر هیئت حماس به تهران، آخرین سفر از این نوع نیست، بلکه در ماه‌های آینده نیز دیدارهایی با حضور رهبران دیگر جنبش حماس برگزار خواهد شد تا تأکیدی بر بازگشت روابط به دوره قبل از آغاز بحران سوریه باشد. برخی منابع اعلام کردند که با وجود تنشی که در مناسبات دوجانبه ایجاد شد، هماهنگی نهایی میان دو طرف و حمایت ایران از محور مقاومت هرگز قطع نشد و عملیات انتقال سلاح نیز استمرار داشت. این موضوعی بود که یحیی السنوار رئیس دفتر سیاسی حماس دیروز در برابر روزنامه‌نگاران در نوار غزه اعلام و تأکید کرد: ایران کشوری است که بیشترین پول و سلاح را به شاخه نظامی حماس داده است. در گذشته ، مناسبات به علت بحران سوریه دچار تنش شد، اما این مناسبات به حالت گذشته بازمی‌گردد و این موضوع در روند مقاومت و توسعه برنامه‌های آن تأثیرگذار خواهد بود.
حماس و بهبود مناسبات با دمشق
براساس اطلاعات موجود، حماس جشنواره‌ها و گفتگوهایی را با هواداران خود در نوار غزه و مناطق مختلف برگزار خواهد کرد تا آنها را در جریان ائتلاف‌های جدید و قدیم خود بگذارد. منابع این جنبش تأکید دارند که چیزی که باعث درک تحول در این موضع‌گیری در میان حامیان جنبش حماس شده است، روشن بودن حجم بالای مداخله خارجی و انحراف مطالبات مردمی از روند واقعی خود و نزدیک بودن پایان جنگ سوریه است. این منابع می‌افزایند که عناصر حماس در مناقشه‌های داخلی به لطف جمهوری عربی سوریه در عملکرد محور مقاومت اذعان می کنند و کمک‌هایی که دمشق به آنها کرده را فراموش نمی‌کنند. این منابع می افزایند: ما به وضوح در کنار مطالبات ملت سوریه قرار داریم ، اما این مطالبات مردمی به درگیری‌های مذهبی و فرقه‌ای تبدیل شده است و این موضوع در راستای خدمت به آرمان فلسطین نیست.
السنوار در همین رابطه در جریان کنفرانس مطبوعاتی خود عنوان کرد که مانعی در برقراری مجدد مناسبات با سوریه نمی‌بیند. وی در این رابطه گفت: در حال حاضر موضوع جدیدی در این رابطه وجود ندارد ، البته ما مشکلی در برقراری مجدد روابط با همه نداریم. مهم زمان است تا در بازی محورهای دیگر وارد نشویم. وی ادامه داد: افق هایی برای حل بحران سوریه وجود دارد و این روند افق‌ها برای ترمیم مناسبات و بازگشت آن به روند قبلی را بازی خواهد کرد. همچنین برخی دیگر از منابع می‌گویند که همگرایی جنبش حماس و دمشق در مرحله آینده از طریق حزب‌الله صورت خواهد گرفت.
حماس و پرونده آشتی ملی
در عرصه داخلی فلسطین نیز پرونده آشتی ملی بار دیگر و در دیدار محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین با رجب طیب أردوغان رئیس‌جمهور ترکیه به جریان می‌افتد. بر اساس اعلام منابع رهبری حماس، هدف از این دیدار ، نیت اردوغان برای ارائه ابتکاری جدید برای الزام دو طرف برای اجرای توافق قاهره است. قرار است کمیته بین‌المللی در این رابطه شامل مصر ، ترکیه و قطر و اردن باشد تا به عنوان تضمینی برای نظارت بر اجرای این توافق بر روند آن نظارت کنند. رهبران جنبش فتح و حماس طی سال‌های گذشته دیدارهای متعددی را در پایتخت‌های مختلف عربی برای پایان دادن به شکاف موجود برگزار کرده‌اند. دو طرف تفاهم‌نامه‌های متعددی را نیز امضا کرده اند که ازجمله آنها می‌توان به سند اسرا، سند ساحل، توافق مکه، توافق قاهره، توافق بیروت و توافق دوحه اشاره کرد. چه بسا دو طرف در آنکارا نیز به توافق جدیدی دست پیدا کنند.
با این وجود عناصر حماس امید زیادی به موفقیت این روند ندارند، بر اساس اعلام یکی از منابع رهبری حماس، آنها حجم اختلافات بین دولت‌های مذکور در مورد بندهای توافق را عمیق می‌دانند ، اما با این وجود امیدوار هستند که آنها اختلافات خود را در راستای منافع آرمان فلسطین کنار بگذارند. حماس به عنوان بزرگترین جریان اسلامگرای فلسطین معتقد است که اختلافات با رئیس تشکیلات خودگردان عمیق و مربوط به اصل و ریشه مقاومت است. تشکیلات خودگردان اصرار دارد که سلاح گروه‌های مختلف در نوار غزه را در دست بگیرد. این منبع در این رابطه می‌گوید: ما حتی در گذشته به عباس پیشنهاد کرده‌ایم که حاکمیت غزه را در دست بگیرد، به شرطی که تشکیلات مقاومت را شکل داده و هماهنگی امنیتی با دشمن را متوقف کرده و به فعالیت اتاق عملیات مشترک تشکیلات خودگردان با رژیم صهیونیستی پایان دهد، اما ابومازن این موضوع را رد کرده و همچنان اصرار به تحویل سلاح نیروهای مقاومت دارد.
حماس معتقد است که بعد از این درگیری‌ها و بعد از عقب‌نشینی حکومت رامی الحمدالله از غزه ، این جنبش مجبور به تشکیل کمیته اداری برای پیشبرد امور زندگی مردم شده است ، اما تشکیلات خودگردان این اقدام را تنشی در برابر خود می‌داند. ابومازن همچنین برای مجازات غزه، بودجه این منطقه را از بودجه تشکیلات خودگردان فلسطین کاهش داد.
ماهیت مناسبات حماس با دحلان
در جریان مناقشه هایی که جنبش حماس برای مقابله با تنش‌آفرینی ابومازن برگزار می‌کردند ، محمد دحلان از رهبران جدا شده جنبش فتح پیشنهاد عزل محمود عباس از منصبش را در دیدار با رهبران جنبش حماس در مصر داد. وی گفت که پارلمان مصر اختیار خلع مشروعیت محمود عباس در ریاست تشکیلات خودگردان را دارد. او پیشنهاد کرد که برای این منظور باید رأی یک سوم از اعضای مجلس تامین شود و اعضای وابسته به حماس در پارلمان بعلاوه نمایندگان وابسته به وی می توانند این اقدام را انجام دهند. البته جنبش حماس می‌داند که این اقدام تنها یک عملیات تبلیغاتی است و باعث تحریک عباس می‌شود ، اما در صورتی که مجبور باشد ، می‌تواند از آن به عنوان یکی از اهرم‌های درگیری با عباس استفاده کند.
نقش عربستان در محاصره غزه
در حال حاضر جنبش حماس اوضاع سختی در نوار غزه دارد. این جنبش مسئول زندگی نزدیک به 2 میلیون نفر است. حماس این واقعیت را به خوبی می‌داند و می‌گوید که این شرایط آن را مجبور به همگرایی با دحلان کرده است. مسئولان حماس معتقدند که مناسبات با دحلان موقت و تنها مبتنی بر منافع است. آنها می گویند: «او به دنبال جای پایی در نوار غزه می‌گردد و ما نیز می‌خواهیم از روابط وی با مصری‌ها استفاده کنیم.» با این وجود تاکنون موانع متعددی در برابر حماس قرار داشته است، یکی از این موانع نقش مخرب عربستان در این عرصه است. طی ماه‌های گذشته و در نتیجه بهبود مناسبات بین حماس و قاهره در نتیجه تفاهم‌های به دست آمده برای مقابله با خطر داعش در سینا، ریاض برای جلوگیری از توسعه این مناسبات وارد عرصه شد. این اتفاق به صورت ویژه پس از آن رخ داد که ریاض اطلاعاتی به دست آورد که نشان می‌داد امارات از طریق دحلان به دنبال بهبود مناسبات خود با جنبش حماس است.
یک منبع حماس این رابطه می‌گوید که سعودی ها فشارها به امارات و مصر را برای کاهش سطح همگرایی با ما افزایش دادند. در جریان دیدار ما با دحلان به ما پیشنهاد شد با طرف‌های اماراتی دیداری داشته باشیم. آنها اعلام کردند که قدرت انجام این کار را دارند، اما فشارهای عربستان مانع از این اتفاق شد. بویژه که عربستان و امارات در جنگ ضد اخوان المسلمین در قطر دست دارند و چگونه می توانند با ما وارد سیاست باز شوند.
منابع پیگیری کننده این دیدارها در رابطه با وجود برخی اخبار مبنی بر وعده‌های ارائه شده برای باز کردن دایمی گذرگاه رفح تأکید کرد که خالد فوزی رئیس سرویس اطلاعات عمومی مصر به حماس پیشنهاد بازگشایی دائمی گذرگاه رفح را داد، اما به وعده خود پایبند نبود. به ویژه که بازگشایی این گذرگاه با محاصره رژیم اسرائیل مرتبط است و اگر گذرگاه زمینی برای انتقال ساکنان غزه باز باشد، محاصره موفق نخواهد بود. البته منابع جنبش حماس می گویند که روی نقش مصر در رد فشارهای عربستان سعودی حساب باز کرده است ، به ویژه که قاهره به دنبال ایفای نقش منطقه‌ای برای خود است و نمی‌تواند تحت سلطه دولتی نظیر امارات باقی بماند.
حماس و پرونده تبادل اسرا با رژیم صهیونیستی
منابع رهبری جنبش حماس در رابطه با پرونده تبادل اسرا با دشمن صهیونیستی نیز می‌گویند که این پرونده هنوز معلق است و بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی به علت ترس از فشار راست‌گراها مانع از اتمام این پرونده می‌شود. این منابع در حماس اعلام کردند که در جریان مناقشه‌هایی که در قاهره صورت گرفته است ، مصری‌ها میانجیگری برای پایان دادن به پرونده تبادل را پیشنهاد کرده‌اند. این منبع می افزاید: ما در رابطه با هزینه‌هایی که اسرائیل باید برای آگاهی از سرنوشت نظامیان خود بپردازد ، مذاکره کرده‌ایم و توافق کرده‌ایم که عملیات تبادل در دو مرحله صورت گیرد. در مرحله اول سرنوشت نظامیان اسیر رژیم صهیونیستی مشخص شود و در مرحله دوم عملیات فراگیر تبادل انجام شود. اما درست وقتی که حماس همه چیز را تمام کرد و در انتظار پاسخ اسرائیل بود، لیور لوتان مذاکره کننده اسرائیلی از سمت خود استعفا کرد. این موضوع نشان می‌دهد که بنیامین نتانیاهو نمی‌خواهد این پرونده به پایان خود برسد. منابع حماس در عین حال ادامه دادند: گلعاد شالیت 5 سال در نزد ما بود، این در حالی است که از بازداشت این نظامیان سه سال می‌گذرد. ما می توانیم حتی تا دو سال دیگر نیز صبر کنیم و در آن زمان دیگر نتانیاهو در رأس قدرت نخواهد بود.