به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، تانک M۶۰ پاتون را می توان یکی از موفق ترین محصولات زرهی ساخت آمریکا در دوران جنگ سرد دانست که موفقیت های بسیاری در بازار صادراتی بدست آورد که البته بخشی از آن طبق معمول ناشی از لابی های سنگین مسئولان سیاسی و نظامی این کشور برای فروش تجهیزات جنگی آمریکایی است؛ درست مانند اتفاقی که امروز نیز ترامپ آنرا کلید زده است. بر اساس آمارها حدود ۱۵ هزار دستگاه از این تانک در مدل های مختلف ساخته و به کشورهای مختلفی صادر شده است. در این میان می توان به کشورهایی مثل برزیل، بحرین، مصر ، ایران ، مراکش، لبنان ، عربستان سعودی ، رژیم صهیونیستی، اسپانیا، ترکیه ، پرتغال و تونس به عنوان کاربران این تانک اشاره کرد. این تانک به افتخار ژنرال جورج اس پاتون از فرماندهان معروف زرهی این کشور در جنگ جهانی دوم نامگذاری شده است.

این تانک ها در جریان نبردهای اعراب و رژیم صهیونیستی، جنگ ۸ ساله ایران و عراق، تهاجم نظامی آمریکا به عراق در سال ۱۹۹۱ و درگیری های اخیر عربستان و ترکیه در یمن و سوریه حضور داشته اند و با توجه به گذشت زمان بسیار زیاد، در سالهای اخیر این تانک در برخی از کشورها مورد ارتقاء قرار گرفته و این امکان را فراهم کرده است که بدون هزینه قابل توجه، تانکی را برای نبردهای قرن بیست و یکم در اختیار داشته باشند. در مدت اخیر دو بسته ارتقاء جدید برای تانک های ام ۶۰ ارائه شده که یکی از آنها از آمریکا و دیگری از طرف ایتالیا است. بسته ارتقاء ایتالیایی بیشتر با امید برای کسب مشتری در خاورمیانه عرضه شده و به نظر رقیبی بسیار جدی برای طرف آمریکایی محسوب می شود و عملا نشان می دهد اقتدار آمریکا در حوزه ارتقاء تجهیزات نظامی، کاملا به خطر افتاده است. نزدیک به یک ماه قبل در جریان نمایشگاه دفاعی بحرین این بسته ارتقای ایتالیایی برای اولین بار به صورت رسمی رونمایی شد.

SLEP : تلاش آمریکایی ها برای ارتقاء تانک قدیمی

بسته ارتقایی SLEP که توسط شرکت آمریکایی ریتهون ارائه شده شامل چندین مورد مختلف است. در ابتدا در این ارتقاء موتور ۷۵۰ اسب بخاری تانک ام ۶۰ با یک نمونه ۹۵۰ اسب بخاری تغییر و توپ خان دار ۱۰۵ میلی متری که به صورت استاندارد بر روی ام ۶۰ نصب شده با یک توپ ۱۲۰ میلی متری مدل L۴۴ ساخت آلمان تعویض شده است . استفاده از این توپ برد درگیری این تانک را کاملا افزایش خواهد داد.

سیستم کنترل آتش جدیدی برای این تانک نصب شده که هدف گیری و محاسبات مربوط به شلیک را نیز به صورت دقیق تر و سریعتر خصوصا برای شلیک در بردهای بیشتر را ممکن می کند. از دیگر ارتقاء های صورت گرفته در این بسته پیشنهادی تعویض سیستم هیدرولیکی چرخش برجک با یک نمونه الکترونیکی است که چرخش سریع تر و کم صدا تر برجک را به کاربر عرضه می کند. سیستم جدید هدفگیری دید در روز و شب نیز برای این ارتقاء لحاظ شده است.

ام ۶۰ ارتقاء یافته توسط شرکت ریتهون

برای حفاظت بیشتر از خدمه ، تیربار سنگینی که بر روی برجک قرارداد به صورت کنترل از راه دور و به همراه سیستم اپتیکی عرضه شده است. در عین حال در دور تانک نیز از زره قفسی استفاده شده است که از تانک در برابر حملات با سلاح هایی مثل سری RPG-۷ حفاظت می کند. در بخش کناری نیز زره هایی به بدنه تانک نصب شده است.

ایتالیایی ها وارد می شوند

کشور ایتالیا خود از کاربران قدیمی تانک ام ۶۰ است که البته این جنگ افزار را در حال حاضر از خدمت خارج کرده اما شرکت ایتالیایی Leonardo با هدف بازار کشورهای دارندگان این تانک خصوصا در خاورمیانه یک بسته ارتقاء بسیار قوی را در بازار ارائه کرده است. نکته بسیار مهم درباره این بسته اینجاست که هر آنچه در این ارتقاء ارائه شده صرفا توسط ایتالیا ساخته شده است و خبری از قطعات ساخت آمریکا یا دیگر کشورها در این میان نیست و این خود موقعیت خوبی را برای دارندگان ام ۶۰ که به هر دلیلی به بازار آمریکا دسترسی ندارند فراهم می کند.

ایتالیایی ها به سراغ تعویض موتور نرفته بلکه با یک ارتقاء نزدیک به ۲۰ درصد به توان موتور استاندارد اضافه کرده اند. در حقیقت تانک ام ۶۰ از نظر سیستم پیشرانه دچار مشکلی نیست و این ۲۰ درصد افزایش توان نیز به دلیل تامین نیاز سامانه های جدید و افزایش وزن به دلیل اضافه شدن نه چندانی به تانک است.

ایتالیایی ها نیز بر روی تانک جدید یک توپ ۱۲۰ میلی متری بدون خان نصب کرده اند که قابلیت شلیک تمامی مهمات استاندارد ناتو را دارد. این توپ ساخت شرکت  Oto Melara ایتالیا است که پیش از این بر روی زره پوش های Centauro ۲ نصب شده بود. اما یک مزیت مهم این توپ به نمونه نصب شده در بسته ارتقاء آمریکایی بحث کاهش لگد حاصل از شلیک است. در این توپ سیستم دفع ضربه خاصی به کار رفته است که نیروی حاصل از شلیک را شدیدا کاهش داده و در نتیجه فشار ایجاد شده به بدنه بعد از هر شلیک نیز کاهش می یابد. به همین دلیل عمر سازه تانک افزایش خواهد یافت.

ام ۶۰ ارتقاء یافته توسط شرکت Leonardo

در داخل تانک تعویض کامل سیستم کنترل آتش و نصب سیستم های اپتیکی دید در روز و شب لحاظ شده و یک سامانه کشف آتش سوزی در درون تانک و اطفاء حریق داخلی نیز در این بسته ارتقاء وجود دارد. تیربار سنگین نصب شده روی تانک نیز با یک سیستم اپتیکی کاملا مجزا مخصوص فرمانده تانک به صورت کنترل از راه دور توسعه پیدا کرده است که توان گردش ۳۶۰ درجه را دارد و به دوربین های عادی و ترمال و سیستم مسافت سنج لیزری نیز مجهز شده است. سیستم دیده بانی توپچی تانک نیز تعویض شده است.

در مسئله حفاظت و در بخش عقبی تانک زره های قفسی نصب شده است که تانک را از جهت حملات راکتی حفاظت می کند. در بخش برجک و کنار تانک نیز با قطعات زرهی قابل نصب به سطح STANAG ۴۵۶۹ Level ۶ ارتقاء پیدا کرده است. این سطح از مقاومت هم بیشتر در برابر تهدیدات نه چندان جدی کاربرد دارد. باید به این نکته اشاره کرد که تانک ام ۶۰ چه در مدل های تولید انبوه شده در سالهای جنگ سرد و چه در این دو بسته ارتقاء از سطح حفاظت جالبی برای مقابله با تهدیدات جدی ضد زره را ارائه نمی کنند. از همین رو است که بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند در صورت ارتقاء تانک ام ۶۰ بر اساس هر کدام از بسته های ارتقایی که در بالا به آنها اشاره شده نیاز حتمی به یک سامانه دفاع فعال شدیدا وجود خواهد داشت.  بد نیست به آن اشاره کنیم که در حال حاضر شرکت ایتالیایی Leonardo در حال کمک به انگلستان برای توسعه یک سامانه حفاظت فعال بومی است.

 در حال استاندارد ایتالیایی ارائه شده به نسبت نمونه آمریکا مشخصا هم در بحث افزایش عمر سازه و هم در بخش حفاظت با توجه به سامانه اطفاء حریف داخلی و هم با توجه به زره بیشتر موفق تر عمل کرده است.

در این میان بد نیست به یک نکته اشاره شود که آن هم تجربه M-۶۰ های ارتقاء یافته ترکیه توسط صنایع نظامی اسراییلی در جریان جنگ در سوریه است. ام ۶۰ های ترک ارتقاء یافته را شاید بتوان محافظت شده ترین نمونه ام ۶۰ در جهان دانست که البته این تانک نیز در چندین مورد در برابر نیروهای کرد و تروریست های داعش مجهز به موشک های ضد زره تسلیم شد. رژیم صهیونیستی چندین مدل ارتقاء بر روی تانک ام ۶۰ را دارد که در نهایت تنها مشتری صادراتی آن ترکیه بود. که البته این قرارداد ارتقاء نیز بعد از بهم ریختن روابط دو طرف ناتمام ماند.

ام ۶۰ ارتقاء یافته ارتش ترکیه در سوریه که ظاهرا دچار مشکل شده است !

آنچه که در بالا به آن اشاره شد نمونه ای از تلاش برای بدست آوردن بازار در قرن جدید بود. ایتالیایی ها با این که خود سازنده تانک ام ۶۰ نبودند اما بسته ارتقایی بسیار خوبی را برای این تانک معرفی کرده اند. می توان گفت با اضافه کردن یک سامانه حفاظت فعال به این تانک ارتقاء یافته و با هزینه شاید در حدود یک سوم قیمت خرید یک تانک مدرن کشوری می تواند به تانکی دست پیدا کند که از تمامی استاندارد های روز برخودار است ، در عین حال به دلیل استفاده از توپ کم فشار تر عمر سازه را افزایش می دهد ، نیازی به تهیه قطعات مربوط به این بسته ارتقاء از کشور دیگر نیست و در نهایت با وجود خدمه با تجربه ام ۶۰ ارتقاء یافته توسط این شرکت ایتالیایی یک رقیب سرسخت برای هر دشمنی در میدان نبرد خواهد بود.

این تاکید صنایع نظامی ایتالیایی نشان می دهد علاوه بر انکه می توان بدون نیاز به کشور سازنده - حتی اگر آمریکا باشد- یک تانک را کاملا ارتقاء داد و بهینه کرد، امکان ارتقاء سایر تجهیزات نظامی ساخته شده در سالها و دهه های قبل نیز فراهم است؛ به شرطی که نگاه به دست و زبان کشورهای دیگر حتی اگر کدخدا نامید شده باشند، نباشد.