به گزارش مشرق، کاهش شنوایی، ضعف بینایی، آسیب های جسمی و حرکتی، ایجاد مشکلات تنفسی، قلبی و عروقی، فشارهای روانی و عصبی و مسائلی از این دست از جمله پیامدها و آسیب های جسمی و روحی است که ممکن است حتی با گذشت چند سال پس از بازنشستگی در افراد بروز کند؛ از آن گذشته سر و کار داشتن افراد با مواد خطرناک شیمیایی، مواد رادیواکتیو و مشاغل دارای سر و صدا و آلایندگی زیاد نیز آنان را در ردیف مشاغل سخت و زیان آور قرار می‌دهد.
منظور از مشاغل سخت و زیان آور آن دسته کارهایی است که در آن عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی محیط کار غیر استاندارد بوده و در اثر اشتغال بیمه شده، تنش ها و صدمات جسمی و روانی به مراتب بالاتر از ظرفیت‌های طبیعی در فرد ایجاد می شود که نتیجه آن بروز بیماری های شغلی و عوارض ناشی از چنین کارهایی است.
بیشتر بخوانید:
پای درد و دل کسبه بزرگ‌ترین بازار مسقف جهان
مشاغل سخت و زیان‌آور به دو دسته تقسیم می‌شوند: نخست مشاغلی که ذاتاً جزو مشاغل سخت و زیان آور نیستند به عبارتی مشاغلی که صفت سخت و زیان‌آوری با ماهیت آن شغل وابستگی دارد اما با به کارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر مناسب از سوی کارفرما می‌توان سختی و زیان‌آوری آنها را حذف کرد مثل تراشکاری و، جوشکاری و….در این گروه کارفرمایان کارگاه‌های دایرمکلفند ظرف دو سال از تاریخ ابلاغ تصمیم قطعی کمیته یا شورا حسب مورد نسبت به سالم سازی، کاهش آلاینده‌ها، ایمن‌سازی عوامل و شرایط محیط کار مطابق حد مجاز و استانداردهای مشخص شده در قانون کار و آیین‌نامه‌های مربوط (مصوب شورای عالی حفاظت فنی) و سایر قوانین موضوعه در این زمینه اقدام کنند.
دوم مشاغلی که ماهیتاً سخت و زیان آورند و با به کارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر فنی از سوی کارفرما، صفت سخت و زیان‌آوری کاهش یافته اما همچنان سخت و زیان‌آوری آنها حفظ می‌شود مثل غواصی و کار در معادن. در تطبیق و تشخیص این مشاغل گروه توسط کمیته‌های استانی ماهیت شغل و عدم امکان رفع صفت سخت و زیان‌آوری ملاک عمل است .
یعنی تماس و یا کار مستمر در گروه های مورد نظر ملاک بوده لذا مشاغل مدیریتی، سرپرستی، پشتیبانی، خدماتی، اداری، کارشناسی، نظارتی و نظایر آنها که استمرار فعالیت فرد در خارج از محل فعالیت است، از شمول گروه مذکور خارج است. به طور مثال کار در معادن صرفاً کارکنانی که مستقیماً در معادن مشغول فعالیت هستند مشمول این گروه خواهند بود و اشخاصی که به دلیل ماهیت شغل به طور محدود و یا به دلیل سرکشی به طور موقت یا ساعتی به این مکان ها مراجعه می کنند مشمول این ضوابط نخواهند بود.
این مشاغل در جدول زیر آورده شده است:
شغل توضیحات
معادن– کار در اعم از تحت‌الارضی یا سطح‌الارضی که ایجاب می‌کند کارگر در تونل‌ها و راهروهای سرپوشیده به استخراج بپردازد.
– کار استخراج شامل جداکردن یا منفجر ساختن مواد از سطح کار، حمل مواد عملیات مربوط به انفجار، اداره تأسیسات آب و برق در داخل معدن و به طور کلی هرگونه مباشرت و نظارتی که ایجاب نماید کارگر در تونل‌ها، راهروها یا میله‌های معدن انجام وظیفه کند.
– مشاغل شن‌پاشی، پخت آسفالت دستی، قیرپاشی و مالچ‌پاشی
کار در حفرقنوات، چاه‌ها، فاضلاب‌ها، تونل‌های زیرزمینی و مخازن سربسته
تخلیه و حمل موادمذاب از کوره‌هاتخلیه و حمل موادمذاب از کوره‌های مشغول به کار و کار مستمر در مجاورت کوره‌های ذوب به نحوی که کارگر در معرض مستقیم حرارت یا بخارات زیان‌آور متصاعد از کوره باشد.
بازیافت زباله کارگری که مستقیماً و مستمراً در امر تولید در کارگاه‌های دباغی، سالامبورسازی و روده پاک کنی اشتغال دارد و کار مستمر در گندآبروها – جمع‌آوری، حمل و دفن و بازیافت زباله به صورت غیرمکانیزه
اشتغال در واحدهای دامداری و مزرعه– کارگری که مستمراً به امر جمع‌آوری و انتقال، انبار کردن کود (نظافت مستمر طویله، اصطبل، سالن‌های پرورش طیور) در واحدهای دامداری و طیور اشتغال دارد.
– کار در امور سمپاشی باغ‌ها و اشجار و مزارع و ضدعفونی اماکن و طویله‌ها و آشیانه‌های مرغداری در زمان سمپاشی
– کارگری که مستقیماً در امر تولید و ترکیب سموم و حشره‌کش‌ها در زمان انجام کار اشتغال دارد.
کار مستمر و مداوم در فضای باز و در ارتفاع– کار مستمر و مداوم در فضای باز و در ارتفاع بیش از 5 متر از سطح مبنا روی دکل‌ها، اتاقک‌های متحرک، داربست‌ها و اسکلت‌ها
– کار در محل‌های با فشار محیط غیرمعمول از قبیل غواصی
کار مداوم روی خطوط و پست‌های انتقال برق– کار مداوم روی خطوط و پست‌های انتقال برق با فشار شصت و سه کیلوولت و بالاتر.
– کار مستمر در محیط‌هایی با فشار صوتی بسیار بالا که امکان کنترل یا حذف آن در محیط با حفاظت از دستگاه شنوایی با وسایل حفاظت فردی امکانپذیر نیست
– کار با وسایل دارای ارتعاش که با وجود رعایت مقررات حفاظت فنی و ایمنی در حد غیرمعمول باشد و برای سلامتی کارگر زیان‌آور باشد.
شرایط بیمه برای مشاغل سخت و زیانبار
سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیان‌آور به هر میزان، قبل یا بعد از اشتغال در مشاغل عادی به ازای هر سال سابقه یک و نیم (5 /1) سال محاسبه خواهد شد. بیمه‌شدگانی که در مشاغل سخت و زیان‌آور اشتغال به کار داشته‌اند، به یکی از حالات زیر می‌توانند از مزایای بازنشستگی وفق قانون مذکور بهره‌مند شوند.
الف – افرادی که حداقل 20 سال متوالی یا 25 سال متناوب در کارهای سخت و زیان‌آور (مخل سلامت) اشتغال داشته باشند و حق بیمه مدت مزبور را به صندوق پرداخته باشند، می‌توانند تقاضای بازنشستگی کنند.
ب – کسانی که فاقد شرط سابقه مقرر در بند الف بوده، لیکن متقاضی استفاده از سایر بازنشستگی مقرر در ماده 76 قانون تأمین اجتماعی و تبصره‌های ذیل آن بوده و حداقل یک سال در کارهای سخت و زیان‌آور اشتغال به کار داشته باشند، هر سال سابقه پرداخت حق بیمه آنان در کارهای سخت و زیان‌آور یک سال و نیم محاسبه خواهد شد.
نحوه محاسبه مبلغی و یا درصدی که باید برای سالهای کاری سخت و زیان آور را پرداخت کنیم چگونه است ؟
1- اگر کارگر در این مشاغل مشغول به کار باشد ولی نه به صورت پیوسته بلکه به صورت متناوب باید 25 سال سابقه داشته باشد .
2- اگر کارگر هم در مشاغل سخت و زیان آور و هم در مشاغل عادی مشغول به کار باشد هر سال مشاغل سخت و زیان آور 11 سال و نیم محاسبه می شود .
3- مرجع تائید مشاغل سخت و زیان آور کمیته تائید این مشاغل در اداره کار است که اعضای آن تماینده اداره کار ، نماینده تامین اجتماعی ، کارشناس بهداشت حرفه ای شبکه بهداشت و درمان ، نماینده کارگران و نماینده کارفرمایان است که رای موافق و یا مخالف و درجه الف یا ب را مشخص می نمایند .
4- در صورت تائید کمیته فوق ، کارفرما موظف است تا 4 درصد حق بیمه اضافی این مشاغل را برای افراد فوق پرداخت کند .
5- محاسبه حق بیمه اضافه مشاغل سخت و زیان آور به صورت زیر است :
(4درصد حق بیمه آخرین دستمزد مشمول حق بیمه * تعداد ماهها) + (4درصد مستمری محاسبه شده * مدت سابقه مشاغل سخت و زیان آور تا تاریخ 1380/07/14)
خبرنگاری سخت و زیان آور است/ نحوه تعیین شغل سخت و زیان‌آور
معاون فنی و درآمد سازمان تأمین اجتماعی گفت: افرادی که در مشاغل سخت و زیان آور مشغول به کار هستند با 20سال متوالی و 25 سال متناوب می‌توانند درخواست بازنشستگی بدهند.
محمد حسن زدا درباره قانون مشاغل سخت و زیان‌آور اظهار داشت: افرادی که 20 سال متوالی و یا 25 سال متناوب در مشاغل سخت و زیان‌آور که براساس قانون تعریف و مشاغل آن مشخص شده است حضور داشته باشند می‌توانند بازنشسته شوند.
وی افزود: از افرادی که برای بازنشستگی بیش از موعد براساس قانون سخت و زیان‌آور مراجعه می‌کنند درخواست می‌شود به حد نصاب سابقه لازم رسیده باشند بعد درخواست مشاغل سخت و زیان‌آور و بازنشستگی را بدهند.
زدا افزود: چند شغل از جمله کارکردن با برق فشار قوی، بیمارستان روانی، ارتفاعات، معادن و همینطور شغل خبرنگاری به عنوان مشاغل سخت و زیان‌آور مطرح شده است که برای احراز این نوع اشتغال کمیته‌ای تحت عنوان سخت و زیان‌آور در ادارات کار مستقر شده است که افراد می‌توانند درخواست‌های خود را به این کمیته بدهند تا پس از بررسی نتایج آن اعلام شود.
معاون فنی و درآمد سازمان تأمین اجتماعی افزود: برای بررسی شغل سخت و زیان‌آور کمیته مربوطه مدارک لازم را به سازمان تامین اجتماعی ارسال می‌کند و هنگامی که سوابق بیمه‌ای افراد که درخواست سخت و زیان‌آور داده‌اند مورد بررسی قرار می‌گیرد با مشکلاتی مواجه می‌شوند.
وی ادامه داد: به عنوان مثال بعضی از افراد از 20 سال سابقه خبرنگاری در لیست‌های ارسال حق بیمه 5 سال آن در شغل خبرنگاری نبوده است و به عناوین دیگر رد شده است. اگر در لیست حق بیمه اشتباهی رد شده باشد قابل بررسی و اصلاح است.
وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا دبیران، مدیران،تایپیست‌ها و یا عکاسان نیز جزو مشاغل سخت و زیان‌آور محسوب می‌شوند، گفت: این موضوع به تایید کمیته سخت و زیان‌آور بستگی دارد و اگر این کمیته قانع شود که مشاغل مطرح شده زیرمجموعه خبرنگاری است می‌توانند برای سخت و زیان‌آور بودن شغل خود اقدام کنند.
معاون فنی و درآمد سازمان تأمین اجتماعی افزود: در حال حاضر تامین اجتماعی 130 هزار شغل را برای نخستین‌بار کددار کرده است تا برای همیشه مشکل شغل‌هایی که در یک رتبه قرار دارند حل شود.پس از چندین سال از گذشت قانون سخت و زیان‌آور ، پایگاه داده متمرکز سخت و زیان‌آور ایجادشد، تا دسترسی به مشاغل سخت و زیان‌آور راحت شود.
وی بیان داشت: باید به سمتی حرکت کنیم که با به سازی کارگاه‌ها افراد در محیط‌های سخت و زیان‌آور مشغول به کار نباشند و دیگر شغل سخت و زیان‌آور نیز نداشته باشیم.