به گزارش مشرق، کرونا ویروس این بیماری پیچیده و مهم که تمام دنیا را گرفتار خود کرد و تقریبا بخش اعظم اخبار جهان پیگیری وضعیت بیماران یا بهبود یافتگان آن بود سبب شد تا افراد زیادی در نوعی ترس و اضطراب به سر ببرند و برای در امان ماندن از کرونا از هر  راه حلی پیروی کنند به گونه‌ای که شاهد مسمومیت‌های جمع زیادی از افراد در اثر استعمال الکل صنعتی یا حتی حساسیت‌هایی بر اثر مصرف زنجبیل یا امثال آن بودیم.

اما چرا برخی افراد این قدر راحت به این منابع اعتماد کرده و بدون توجه به آثاری که ممکن است در آینده بر سلامت خود و اطرافیانشان تاثیر بگذارد، آن‌ها را دنبال می کنند؟

پس از بررسی فراوان به یک عامل تاثیر گذار و حلقه مفقوده  به نام سواد سلامت رسیدیم که در ادامه به بررسی چیستی و اثرات آن در زندگی مردم پرداخته شده که در ادامه می خوانید.

سواد سلامت چیست؟

برای اطلاع از مفهوم سواد سلامت به سراغ دکتر طباطبایی،پزشک عمومی و فعال رسانه ای رفتیم که در روزهای اوج کرونا در قم نسخه ای با چاشنی شعر برای ضرورت ماندن در خانه و قرنطینه خانگی پیچید که در آن روزهای سخت مبارزه با ویروس منحوس در فضای مجازی به سرعت باز نشر داده شد و توجه کاربران را جلب کرد.

او می گوید:اصطلاح سواد سلامت به مفهوم یک مهارت شناختی و به عنوان مسئله‌ای مهم و تاثیرگذار در نظام  سلامت نخستین‌بار در سال ۱۹۷۱ در یک مجموعه آموزشی مطرح گردید و  از آن زمان تا کنون این مفهوم در موارد متعددی از سوی محققان  سلامت مورد بحث و گفت و گو قرار گرفته و تعاریف گوناگونی برای آن ارائه شده است.

فعال رسانه ای افزود:به طور معمول سواد سلامت به طیف گسترده‌ای از دانش و مهارت در زمینه پردازش  و به کارگیری اطلاعات سلامت اطلاق می شود؛باید دانست که اهمیت سواد سلامت در تاثیر بر نتایج سلامتی بیماران به خوبی شناخته شده است و نقش مهمی در تصمیم گیری افراد در مورد نیازهای حوزه سلامت ایفا می کند.

طباطبائی ادامه داد:بهبود سواد سلامت افراد منجر به  افزایش توانایی بالقوه بیماران جهت اخذ تصمیمات آگاهانه، کاهش خطرات تهدید کننده سلامت،رشد پیشگیری از بیماری‌ها و ارتقای سلامت و افزایش کیفیت زندگی می شود.

پیامدهای نداشتن سواد سلامت

این فعال رسانه ای می گوید:نبود سواد سلامت پیامدهای متعددی  در حوزه‌های مختلف سلامت از قبیل تمایل کمتر به پیگیری درمان،  افزایش میزان مراجعه به اورژانس ها ،افزایش طول دوره درمان در بیمارستان ها و بالا رفتن میزان مرگ و میر را در پی دارد.

او افزود:علاوه بر این موارد تاثیر اقتصادی منفی ناشی از سواد سلامت پایین بر بیماران و سیستم بهداشت سلامت را نمی توان نادیده گرفت که این موارد نشان دهنده لزوم توجه به سواد سلامت افراد است.

چه کسانی در معرض آسیب هستند؟

طباطبائی بیان کرد:بر اساس مطالعات انجام شده  حدود نیمی از جمعیت کشورها سواد سلامت ندارند و در گروه های آسیب پذیر از جمله سالمندان، زنان خانه‌دار، افراد بیکار و افراد کم سواد  شایع‌تر است به گونه‌ای که آنان را در معرض خطر  قرار می دهد.

او ادامه داد: مسئله چالش برانگیز که در برخورد با این افراد وجود دارد نحوه آموزش از نظر درک اطلاعات سواد سلامت است که برای رفع آن راهبردهای متفاوتی چون  استفاده نکردن از اصطلاحات تخصصی ،جست و جو برای یافتن محتوای آموزشی مناسب با سطح درک افراد، استفاده از تصاویر آموزشی برای توضیح مفاهیم مهم، تشویق بیماران به سوال پرسیدن و بررسی و آموزش  است.

طباطبائی گفت:آنچه در بالا بردن سواد سلامت در جامعه حائز اهمیت است این است که استفاده از روش ها و ابزارهای آموزشی باید متناسب با گروه‌های مختلف اجتماعی باشد به گونه‌ای که تمام افراد جامعه در هر سطح و سوادی بتوانند از آنها بهره مند شوند.

نقش موثر رسانه ها در ارتقای سواد سلامت

این فعال رسانی می گوید:آنچه مسلم است در دنیای کنونی رسانه ها و در راس آن ها تلویزیون، رادیو و فضای مجازی نقش به سزایی را در اطلاع رسانی به جامعه بر عهده دارند هرچند ارائه برنامه های پزشکی از شبکه‌های مختلف سیما توانسته است به میزان قابل توجهی به افزایش سواد سلامت جامعه کمک کند.

او افزود: متاسفانه فضای مجازی که در حال حاضر مخاطبین بی شماری را در اقصا نقاط جهان به خود اختصاص داده‌ به شکل افسارگسیخته ای اطلاعات بعضا نادرست را در اختیار مخاطبین قرار می‌دهند که گاهی انتشار ناشیانه آن ها نه تنها به افزایش سواد سلامت کمک نمی نماید بلکه در مواردی نیز خطرآفرین است.

او ادامه داد:به طور مثال در همین مسئله بیماری کرونا افرادی سودجو از از طریق فضاهای مجازی اطلاعاتی غلط را در خصوص کنترل و درمان کرونا پخش نمودند که تا مدت ها نگاه‌های جامعه را به خود معطوف کرد به گونه‌ای که از بعد اقتصادی نیز جامعه را به سمت تورم و بی‌ثباتی برد به طور مثال خبری بدون ذکر منبع و ماخذ علمی مبنی بر موثر بودن زنجبیل در کنترل بیماری کرونا باعث شد که در کمتر از ۲۴ ساعت این ماده گیاهی که کمتر کسی حتی تصور ذهنی روشنی از آن داشت به یکباره قیمت چند برابری پیدا کند و به جرگه نایاب ترین و و گرانترین مواد مصرفی جامعه تبدیل شود که از این دست موارد کم دیده نشد.

طباطبایی عنوان کرد: لازم است متخصصان جامعه با بهره‌گیری از روش‌های آموزشی کارا،نوین و  جذاب و صد البته قابل فهم برای افراد مختلف جامعه گام های هر چند کوچک اما موثر در جهت ارتقاء سواد سلامت جامعه بردارند اینجانب به سهم خود با شیوه های هنری و ادبی از جمله سرودن شعر،کلیپ  ،چاپ کتاب و پوستر و کارشناسی در برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی طی سال های اخیر گامی هر چند کوچک برای بهبود سواد سلامت مردم و بیمارانم در مطب بردارم.

 
ضرورت افزایش سطح سواد سلامت

داشتن سواد سلامت  سبب می ‌شود که مردم در زمینه موضوعاتی که با سلامت آن  ها گره خورده است، تفسیر و تحلیل مناسب داشته باشند و بیشتر و بهتر بتوانند از خود و اطرافیان خود، در برابر عوامل بیماری ‌زا مراقبت کنند.

نتایج مطالعات مختلف، نشان داده است: در جوامعی که سطح سواد سلامت مردم، از میزان قابل قبولی برخوردار است، هم مردم با نشاط‌ ‌تر، سالم ‌تر و پویاترند و هم دولت ‌ها کمتر متحمل هزینه‌ های سرسام آور درمان می ‌شوند و بدین ترتیب، هزینه ‌هایی که به ناچار باید صرف درمان شود، صرف پیشگیری و بهداشت مردم خواهد شد و این مهم، کیفیت و سبک زندگی مردم را نیز بهبود می ‌بخشد.