به گزارش مشرق، تامین مالی پروژه‌های صنعت نفت در شرایط تحریم، همواره یکی از چالش‌های جدی دولت و وزارت نفت بوده است. در این بین با افت شدید صادرات نفت ایران، درآمدهای ارزی دولت کاهش چشمگیری داشته، به طوری که به گفته کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس در حال حاضر نیمی از بودجه دولت کسری است، در نتیجه امکان تامین مالی پروژه‌های کلان نفتی توسط دولت وجود ندارد. با توجه به اهمیت و جایگاه صنعت نفت در ایجاد رونق تولید، اشتغال پایدار و رشد اقتصادی به نظر می‌رسد که حل مشکل تامین مالی پروژه‌های صنعت نفت باید از مسیر دیگری غیر از جذب فاینانس خارجی یا اتکا به درآمدهای ارزی ناشی از فروش نفت پیگیری شود.
بیشتر بخوانید:
در حال حاضر میزان نقدینگی موجود در کشور از رقم 2000 هزار میلیارد تومان عبور کرده است و ورود این سرمایه عظیم به بازارهای غیرمولد باعث تخریب بازارهایی مانند مسکن، سکه، خودرو و امثال آنها شده است. در صورت گره زدن این نقدینگی افسارگسیخته به بخش مولد و واقعی اقتصاد کشور علاوه بر جلوگیری از تخریب بازارهای غیرمولد می‌توان به رشد اقتصادی کشور نیز کمک کرد. در این بین بازار سرمایه و بورس یکی از ابزارهای هدایت نقدینگی به بخش واقعی اقتصاد است.
* روزانه هزار و 500 میلیارد تومان نقدینگی به بازار بورس تزریق می‌شود
در ماه‌های گذشته میزان استقبال مردم برای ورود سرمایه‌شان به بازار بورس افزایش چشمگیری داشته و در 3 ماه اخیر حدود 50 هزار میلیارد تومان سرمایه جدید وارد این بازار شده است. در این راستا حسن قالیباف رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار درباره آمار ورود نقدینگی به بازار سرمایه می‌گوید: «سال ۹۸ به میزان ۳۰ هزار میلیارد تومان وارد این بازار شد که در ۳ ماه ابتدایی امسال این رقم به ۵۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. ارزش معاملات کل سال ۹۸ ، رقم ۸۳۰ هزار میلیارد تومان بوده است که در حال حاضر به ۸۷۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. تعداد کدهای صادره در کل سال گذشته ۸۲۰هزار کد بوده که در سه ماه نخست امسال به یک میلیون و ۶۰۰ هزار کد رسیده است».
همچنین بررسی میزان معاملات انجام شده در بازار بورس نشان می‌دهد که شیب ورود سرمایه در این بازار نیز در حال افزایش است، به طوری که میزان ورود سرمایه در هفته‌های گذشته به روزی هزار و 500 میلیارد تومان رسیده است. اگر این حجم از سرمایه از طریق سازوکارهایی وارد بخش مولد شود، نه تنها حبابی در بورس شکل نمی‌گیرد بلکه شاخص بورس نیز افزایش قابل توجهی خواهد داشت.
با توجه به اوضاع نابسامان اقتصادی و شکننده بودن آستانه تحمل مردم در حوزه معیشتی، شکل‌گیری و افزایش حجم حباب در این بازار و به تبع آن ترکیدن آن تبعات سنگین اجتماعی و اقتصادی را برای کشور به همراه خواه داشت. در نتیجه یکی از راهکارها برای شکوفایی بازار بورس و رشد واقعی اقتصاد کشور، هدایت این نقدینگی به بخش‌های مولد از جمله پروژه‌های صنعت نفت می‌باشد.
*یک تیر و 3 نشان با تامین مالی پروژه‌های نفتی از بازار بورس
به طور کلی تامین مالی پروژه‌های صنعت نفت از بازار بورس چند مزیت عمده دارد:
1-جلوگیری از ایجاد حباب در بورس: در حال حاضر شاخص بورس در یک روند معیوب در حال رشد است، بدین صورت که ارزش سهام برخی شرکت‌ها از طریق تجدید ارزیابی ناشی از تورم و نه رشد اقتصادی افزایش می‌یابد. ارزش سهام برخی دیگر از شرکت‌ها نیز به دلیل ایجاد شوک در بخش تقاضا به صورت حبابی رشد کرده است. برای مثال در حال حاضر سهام تعدادی از طرح پتروشیمی در بورس عرضه شده‌اند که این طرح‌ها با توجه به فقدان توجیه اقتصادی هنوز ساخته نشده‌اند و هرگز نیز احداث نخواهند شد، اما مشاهده می‌شود که به دلیل جو روانی ایجاد شده در بازار بورس و افزایش فشار در بخش تقاضا سهام این طرح‌ها همچنان در حال افزایش است.
در نتیجه در شرایط فعلی روند صعودی شاخص بورس جز رشد حبابی این بازار در آینده معنایی نخواهد داشت و در صورت تداوم این روند در آینده امکان ترکیدن این حباب وجود داشته و قطعا بازنده اصلی این اتفاق مردم عادی با سرمایه‌های خرد هستند. کارشناسان معتقدند که تنها راهکار جلوگیری از ایجاد حباب در بورس گره زدن سرمایه این بازار با بخش مولد و واقعی اقتصاد از جمله صنعت نفت و گاز کشور است. در غیر این صورت در آینده‌ای نه چندان دور شاهد ترکیدن حباب این بازار خواهیم بود که تبعات اجتماعی و امنیتی برای کشور در پی دارد.
2- رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال پایدار: به طور کلی ورود سیل نقدینگی فعلی به بازارهای غیرمولد چه از بستر بانک و چه از بستر بازار بورس تفاوتی در نتایج حاصله ندارد. یعنی بانک و بورس دو مسیر برای هدایت نقدینگی هستند و در صورتی که بر عملکرد آنها نظارت و کنترل نشود می‌توانند نقدینگی فعلی را به بازارهای غیرمولد هدایت کنند. در این صورت ایجاد حباب در بازار سکه و یا ایجاد حباب در سهام شرکت‌های عرضه شده در بورس تفاوتی در ماهیت تخریبی آنها بر اقتصاد کشور و معیشت مردم ایجاد نمی‌کند.
شایان ذکر است که در صورت نظارت بر نقدینگی موجود در بازار بورس نه تنها از آثار تخریبی آن بر اقتصاد جلوگیری می‌شود، بلکه در صورت ورود این نقدینگی به بازارهای مولد همچون پروژه‌های صنعت نفت می‌توان باعث ایجاد رونق تولید، اشتغالزایی، ایجاد ارزش افزوده و رشد اقتصادی در کشور شد.
3- تامین مالی پروژه‌های صنعت نفت: در صنعت نفت حجم سرمایه‌گذاری برای احداث واحدهای پالایشی و پتروشیمی بسیار بالا بوده و از بازه 300 میلیون دلار تا 5 میلیارد دلار را شامل می‌شود. قبل از اعمال تحریم‌ها تامین مالی این واحدها از طریق جذب فاینانس خارجی یا استفاده از درآمدهای ارزی ناشی از خام‌فروشی نفت انجام می‌شد. با اعمال تحریم‌های نفتی تامین مالی پروژه‌های صنعت نفت از مسیرهای قبلی امکانپذیر نیست و در حال حاضر بسیاری از این پروژه‌ها به دلیل کمبود منابع مالی متوقف شده‌اند. در این راستا بازار بورس می‌تواند یک بستر مناسب برای تامین مالی پروژه‌های صنعت نفت کشور باشد.
* تنور داغ بورس موتور وزارت نفت را روشن می‌کند؟
در حال حاضر طرح احداث پتروپالایشگاه‌ها برای رهایی از خام‌فروشی نفت و طرح احداث پتروشیمی‌ها در جهش دوم این صنعت توسط وزارت نفت در حال پیگیری است. در این راستا هوشنگ فلاحتیان معاون برنامه‌ریزی وزیر نفت از ثبت اطلاعات فنی و اقتصادی ۴۲ شرکت متقاضی احداث طرح‌های پالایشگاهی و پتروپالایشگاهی در سواحل کشور با استفاده از سرمایه مردمی خبر داده است. همچنین بهزاد محمدی مدیرعامل شرکت ملی پتروشیمی نیز از احداث 16 واحد پتروشیمی تا اخر امسال رونمایی کرده است.
محمدی در این باره توضیح داده است: «جهش دوم با بهره‌برداری از 27 طرح در انتهای سال 1400 انجام می‌شود و میزان تولید ما را از 66 میلیون تن به 100 میلیون تن خواهد رساند. همچنین در سال 99 طبق برنامه ریزی‌های انجام شده در نظر داریم 16 طرح پتروشیمی را احداث کنیم. اما به دلیل مشکلات ناشی از شیوع کرونا از این تعداد 12 طرح تا پایان امسال به بهره‌برداری خواهد رسید و 4 طرح دیگر در اوایل سال 1400 به بهره‌برداری می‌رسد». در این بین تامین مالی این طرح‌ها قطعا یکی از چالش‌های جدی در مسیر احداث این واحدها است.
شایان ذکر است با توجه به قانون مصوب مجلس در سال 98، تامین مالی طرح احداث پتروپالایشگاه‌ها از طریق جذب سرمایه‌های مردمی از طریق بورس برنامه‌ریزی شده است. اما برای تامین مالی طرح‌های پتروشیمی هنوز سازوکارهایی چون بازار بورس یا ایجاد صندوق پروژه مورد استفاده قرار نگرفته است. در هر دو صورت نکته کلیدی درباره استفاده از ظرفیت بازار بورس در تامین مالی پروژه‌های صنعت نفت این است که این بازار تا چه مدت روند صعودی خود را حفظ خواهد کرد. آیا در صورت تعلل در جذب سرمایه برای تامین مالی این پروژه‌ها، در ماه‌های آینده همچنان حجم ورود سرمایه به بازار بورس افزایشی خواهد بود؟
در این بین به اعتقاد کارشناسان آینده بازار بورس با یک عدم اطمینان جدی مواجه بوده و معلوم نیست آینده بازار سرمایه به چه شکل رقم خواهد خورد و شاخص بورس ایران چه زمانی ریزش می‌کند و اطمینان فعلی ایجاد شده در بازار تا چه زمانی ادامه خواهد داشت. در نتیجه ضرورت دارد وزارت نفت روند جذب سرمایه از بازار بورس برای تامین مالی پروژه‌های نفتی را تسریع کند و هر چه زودتر با گره زدن نقدینگی موجود در بورس با بخش مولد این صنعت از ظرفیت طلایی ایجاد شده استفاده کند. در صورت تعلل قطعا این فرصت طلایی از دست خواهد رفت و فرصت ایجاد شده برای ایجاد رشد اقتصادی در کشور و کاهش ریسک در بازار بورس به ضد خود تبدیل خواهد شد.
در مجموع به نظر می‌رسد در صورت ورود سرمایه از طریق بورس به پروژه‌های نفتی هم از تخریب بازارهایی چون مسکن، سکه، خودرو و ... جلوگیری می‌شود، هم امکان ایجاد حباب در بورس و ترکیدن آن و در نتیجه ورشکستگی مردم کاهش می‌یابد و هم با انجام پروژه‌های صنعت نفت، رشد اقتصادی و اشتغال پایدار رقم خواهد خورد. در این بین با توجه به غیرقابل پیش‌بینی بودن آینده بورس، بهتر است وزارت نفت تا اوضاع بورس مناسب است هر چه سریعتر برای تامین مالی پروژه‌های پالایشی و پتروشیمی موجود از این بازار اقدام کند.
۲۱:۴۷ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۰
