به گزارش مشرق، دانشگاه علوم پزشکی ایران یکی از سه دانشگاه علوم پزشکی در تهران و جزو دانشگاههای مطرح در سطح کشور است. برای آشنایی با آخرین وضعیت فعالیتهای آموزشی و علمی این دانشگاه، با جلیل کوهپایه زاده، رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایران به گفتوگو نشستیم تا در جریان روند فعالیتهای علمی، آموزشی، پژوهشی و تخصصی رشتههای مختلف پزشکی قرار گیریم.
وی در این گپوگفت به موضوعاتی همچون جذب 1200 دانشجوی جدید در مقاطع مختلف در سال تحصیلی جاری، افتتاح 800 تخت بیمارستانی در غرب استان تهران، پوشش بهداشتی و درمانی 5 میلیون و 350 هزار نفر از جمعیت استان تهران، اختصاص یک سوم تختهای بیمارستانی به بیماران کرونایی، راه اندازی 3 برج فناوری در دانشگاه و افتتاح پروژههای درمانی در شهرری، شهریار و ملارد و... اشاره کرد. مشروح این گفتوگو در ادامه از نظرتان میگذرد.
**آقای دکتر! با توجه به اینکه این دانشگاه از جمله دانشگاه علوم پزشکی مطرح در سطح کشور است، توضیح دهید در سال تحصیلی جاری چه تعداد دانشجو در مقاطع مختلف پذیرش کردهاید؟
ظرفیت جذب دانشجویان امسال ما تقریبا معادل با سال گذشته است و تفاوت زیادی نداشتیم؛ به علاوه اینکه کمی در بخش دستیاری با سیاستهایی که وزارت بهداشت داشتند و افزایش تعداد دستیاران تخصصی پزشکی که همه دانشگاهها را شامل میشود، ما نیز درصدی افزایش داشتیم که آن نیز با توجه به سند درمان 1404 به نظر میآید باید در برخی رشتههای تحصیلی افزایش ظرفیت داشته باشیم.
البته در برخی رشتهها کاهش داشته اما در بیشتر رشته عموما همراه با افزایش بوده است و اکنون شرایط کفایت لازم را میکند؛ یعنی در بخش دستیاری به اندازه خروجی، ورودی دانشجو داریم.
در بخش ورودی دانشجویان در کنکور سراسری تفاوت عمدهای با سالهای گذشته نداریم؛ کما اینکه همیشه نیز تعداد درخواستی ما خیلی کمتر از آن بوده که به ما دانشجو تخصیص میدادند؛ یعنی واقعیت این است که همیشه ظرفیت پذیرشی که ما تعیین کردیم، سازمان سنجش بیشتر از آن برای ما ظرفیت تعیین کرده است.
این باعث شده که تراکم بیشتری در آموزش داشته باشیم که البته با ترفندهای مختلفی از جمله دو بخش کردن ترم تحصیلی، کلاسهای موازی و... سعی کردیم حجم دانشجویی که برای ما در نظر گرفته شده را پاسخ بدهیم.
*جذب 1200 دانشجو در سال تحصیلی جدید
امسال حدود 1200 دانشجو در بخشها و مقاطع مختلف لیسانس، فوق لیسانس، پزشکی و تخصصی پذیرش داریم. همچنین امسال رشته دندانپزشکی را شروع کردیم و این رشته در پردیس بینالملل ما فعال شده و امسال به صورت 50 درصد دانشجوی داخلی و 50 درصد دانشجوی خارجی که معاونت آموزشی وزارت بهداشت مجوز داده پذیرش دانشجو داریم. یکسری دانشجو داریم که از دانشگاههای خارج به داخل آمدند که آنها نیز غالبا تلاش میکنند در دانشگاههای تهران ادامه تحصیل دهند.
*روایت جذب دانشجویان ایرانی خارج از کشور در دانشگاههای داخلی
**این دانشجویان که در خارج از کشور تحصیل کرده و قصد ادامه تحصیل در داخل کشور را دارند، چه دانشجویانی هستند؟
اینها افرادی هستند که در دانشگاههای خارجی مورد تایید وزارت بهداشت تحصیل کرده و بیش از 36 واحد درسی را گذراندهاند؛ البته این افراد قبل از سال 2019 به دانشگاههای خارج از کشور رفتند و به علت هزینهها و مشکلات دیگر، نتوانستهاند در آن دانشگاهها ادامه تحصیل دهند.
این دانشجویان بر اساس مستندات علمی و معدل، معدل کتبی و نمراتی که در دانشگاههای خارج از کشور کسب کردهاند و وزارت بهداشت نیز براساس معیارهایی آن را سنجش و راست آزمایی میکند، پذیرش میشوند.
وزارت بهداشت در صورت تایید، دانشجو را به دانشگاههای علوم پزشکی کل کشور معرفی میکند و در هر دانشگاهی براساس جمع بندی وزارت بهداشت پذیرش صورت میگیرد؛ البته هر دانشگاه سیاست خود را دارد و ممکن است دانشگاهی اصلا این دانشجویان را جذب نکند و در این خصوص اختیار دارد. ما نیز در برخی رشتهها دانشجو جذب کردیم و امسال سعی کردهایم دانشجوی دندانپزشکی و داروسازی که نمرات خوبی دارند را از بین این دانشجویان پذیرش کنیم.
*تحصیل 9 هزار دانشجو وفعالیت 1050 استاد
** اکنون دانشگاه علوم پزشکی ایران چه تعداد دانشجو دارد؟
اکنون ما در 218 مقطع رشته، حدود 9 هزار دانشجو داریم که توسط 1050 عضو هیأت علمی آموزشهای لازم را فرا میگیرند.
**دانشگاه علوم پزشکی ایران در بین دانشگاههای علوم پزشکی در چه رتبهای قرار دارد؟
یکی از مراجع رتبه بندی دانشگاهی «تایمز» است که ما در این رتبه بندی در سال گذشته در رتبه 600 تا 800 بودیم، اما امسال به رتبه 500 تا 600 آمدهایم؛ یعنی دانشگاه ما 100 رتبه افزایش کیفیت داشته است.
برای اولین بار است که ما در رتبه بندی در این جایگاه قرار گرفتیم و امیدواریم تا در پایان 2020 وضعیت بهتری در این ارزیابی بینالمللی داشته باشیم.
**در سطح دانشگاههای کشور چه رتبهای دارید؟
رتبه بندی تایمز هم دانشگاههای علوم پزشکی و هم غیر علوم پزشکی را در بر دارد. ما جزو 6 دانشگاه کشور هستیم که در این رتبه قرار داریم. سال گذشته در بین دانشگاههای علوم پزشکی کشور رتبه سوم را داشتیم،اما امسال رتبه دوم را داریم.همچنین سال گذشته در بین کل دانشگاههای رتبه بندی شده ایران رتبه نهم را دارا بودیم و امسال رتبه چهارم را داریم.
علت این موضوع پاسخگویی اجتماعی است. در این رتبه بندی روی شاخصهای هفدهگانه اهداف توسعه پایدار تمرکز دارند. در این شاخص، 17 هدف در نظر گرفته شده است. برای ما حضور در مراکز و خانههای بهداشت و سلامت و ارتباط با آنها خیلی مهم است، اما برای برخی دانشگاهها این موضوع مهم نیست.
این رتبه بندی تحت لیسانس مجامع بینالمللی دانشگاهی است. در دنیا چندین رتبه بندی بینالمللی قابل اطمینان داریم؛ مثلا شانگهای و تایمز رتبه بندی مختلفی هستند.
** آقای دکتر! درباره آخرین وضعیت افتتاح پروژههای مختلف بهداشتی و درمانی در حوزه تحت پوشش خود توضیح دهید؛ یکسری بیمارستان که در شهرهای غرب استان تهران در حال ساخت است چه زمانی به بهره برداری میرسد؟
بیمارستان 300 تختخوابی فیروزآبادی در شهرری به دلیل آموزشی بودن آن قرار است تا 7 مهر فیزیک این بیمارستان به ما تحویل داده شود. با توجه به گستردگی آن، بین دو تا سه ماه طول میکشد تا این بیمارستان تجهیز و وسائل مورد نیاز آن نصب شود.
در قانون، این بیمارستان جایگزین بیمارستان قبلی است اما با توجه به کمبود تخت، وزارت بهداشت موافقت کرد که حدود 200 تخت موجود در این بیمارستان را هم حفظ کنیم و به آن اضافه شود.
در واقع بدون تختهای ستاره دار، این بیمارستان حدود 500 تخت بستری خواهد داشت. تختهای ستاره دار مثل اتاق عمل و اورژانس است که بیمار برای مقطعی زمانی در آن بستری است و برای دراز مدت روی آن بستری نمیشود. در دوران شیوع کرونا بهره برداری از دوطبقه بیمارستان فیروزآبادی را شروع کردیم.
امیدواریم در بخشهای جدید بیمارستان فیروز آبادی در آبانماه، بیمار بستری کنیم و در 22 بهمن افتتاح رسمی را انجام دهیم. بیمارستان شهر قدس نیز ظرف یکی دوماه آینده تمام میشود و 160 تخت بیمارستانی دارد؛ نیروهای مورد نیاز این بیمارستان جذب شده و امیدواریم در آبان ماه افتتاح غیر رسمی کنیم و شروع به کار کند.
تکمیل بیمارستان ملارد به علت مقداری مشکلات مالی عقب افتاده است و باید تلاش کنیم تا در دهه فجر آن را به بهره برداری برسانیم. در مجموع سه بیمارستان در ملارد، شهریار و شهر قدس ایجاد میشود تا مردم این مناطق بتوانند هر روز خدمات مورد نیاز خود را به صورت مرتب از این سه بیمارستان دریافت کنند و نیازی به رفتن به نقاط دیگر نداشته باشند.
*ایجاد مجتمع بیمارستانی 800 تختخوابی در غرب استان تهران
به عبارت بهتر، یک بیمارستان زنجیرهای با محوریت بیمارستان امام سجاد(ع) شهریار راه میاندازیم و امیدمان این است که با توجه به سرعتی که در ساخت بیمارستان امام خمینی شهریار وجود دارد، بتوانیم آن را برای هفته دولت سال آینده این مجموعه بیمارستانی را کنیم؛ یعنی یک مجموعه بیمارستانی 800 تختخوابی در غرب استان تهران شامل ملارد، شهر قدس و شهریار ایجاد میکنیم که بی نظیر خواهد بود.
همچنین اسکلت بیمارستان 300 تختخوابی هفتم تیر در شهرری برای هفته دولت حاضر میشود؛ یعنی 300 تخت در بیمارستان 180 تختی فعلی ایجاد میکنیم؛ ضمن اینکه کلینیک ویژه این بیمارستان نیز در مهرماه راه اندازی میشود.
با کمک وزارت بهداشت و فرمانداری شهرری، 5000 هزار متر مربع توسعه بخشهای فعلی بیمارستان هفتم تیر شامل اورژانس، اتاقهای عمل و بخش مراقبت ویژه را خواهیم داشت که اسکلت آن ایجاد شده و تلاش میکنیم در دهه فجر بهره برداری از اورژانس جدید این بیمارستان را داشته باشیم.
*بیمارستان هفتم تیر بزرگترین بیمارستان ترومای کشور
در حال حاضر بزرگترین مرکز ترومای کشور بیمارستان هفتم تیر است و بیشترین مصدومان حوادث ترافیکی را به این بیمارستان میآورند؛ اورژانس جدید بیمارستان در چهار طبقه راه اندازی میشود و در مجموع در این بیمارستان 100 تخت آی سی یو خواهیم داشت.
*ساخت 270 پروژه بهداشتی در استان تهران
**به توسعه مراکز درمانی اشاره کردید، درباره توسعه مراکز بهداشتی شامل خانههای بهداشت و مراکز جامع سلامت هم توضیح دهید.
نزدیک به 270 پروژه در استان تهران شامل مراکز جامع سلامت و خانههای بهداشت داریم که از این تعداد، 100 پروژه مربوط به دانشگاه علوم پزشکی ایران است؛ اینها پروژههایی است که کمتر از 20 درصد پیشرفت دارند. همچنین مجمع خیرین استان تهران تعهد کرده است 20 درصد بودجه لازم را تامین کنند، 20 درصد بودجه توسط استانداری و 60 درصد بودجه مورد نیاز نیز را وزارت بهداشت اختصاص دهد تا 270 پروژه در استان تهران ساخته شود.
*پوشش 5 میلیون و 350 هزار نفر از مردم استان تهران
**اکنون چه تعداد نفر از مردم استان تهران تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی ایران هستند؟
اکنون 5 میلیون و 350 هزار نفر جمعیت در استان تهران تحت پوشش ما قرار دارند و 5 شهرستان شامل رباط کریم، ملارد، بهارستان، شهر قدس و شهریار و مناطق 2، 5، 22، 20، 18 و 6 تهران تحت پوشش ما قرار دارند.
در شبهای معمول و غیرکرونایی بین 25 تا 30 نفر در مناطق تحت پوشش ما پشت نوبت تخت «آی سی یو» هستند؛ یعنی در کل، در تهران 100 نفر همیشه پشت درِ «آی سی یو» هستند
*کمتر از 10 درصد تخت مراقبت ویژه داریم
**درباره آخرین وضعیت کرونا در استان تهران توضیح دهید و شرایط فعلی را چگونه ارزیابی میکنید؟
درباره وضعیت کرونا یک حالت بی تعادلی وجود دارد؛ یعنی نوسان داریم. توجه کنیم بین 7 تا 15 روز دوره کمون این بیماری است و وضعیت ناپایدار است؛ اکنون تا حدی رزرو تخت داریم اما زیر 10 درصد تخت مراقبت ویژه خالی داریم و این نگران کننده است.
*در تهران همیشه 100 نفر منتظر تخت آی سی یو هستند
البته به طور عرف تختهای ویژه کم داریم و در شبهای معمول و غیر کرونایی نیز بین 25 تا 30 نفردر مناطق تحت پوشش ما پشت نوبت تخت «آی سی یو» هستند؛ یعنی در کل، در تهران 100 نفر همیشه پشت درِ «آی سی یو» هستند.
*یک سوم تختها در اختیار بیماران کروناست
**چه تعداد تخت بیمارستانی در مراکز درمانی محدوده تحت پوشش شما وجود دارد؟
ما 3300 تخت بیمارستانی در منطقه تحت پوشش خود داریم؛ تقریبا 1500 تخت از این تعداد آماده ارائه خدمت به بیماران کرونا هستند؛ به عبارتی یک سوم تختهای ما در اختیار بیماران کرونا هستند.
** برنامههای شما برای نظارت بر رعایت مسائل بهداشتی در زمان فعالیت مدارس و تحصیل دانشجویان در ترم جدید چگونه است؟
کماکان سعی میکنیم آموزشهای ما برای دانشجویان غیر بالینی به صورت مجازی باشد و برای آموزشهای آزمایشگاهی به صورت پودمانی باشد؛ به شکلی که دانشجویان به صورت نوبت بندی در دانشگاه حضور داشته باشند.
البته آموزشهای عملی و با بیمار در بیمارستانها انجام میشود و آزمایشهای بالینی در بیمارستان را تعطیل نمیکنیم. دانشجویان انترنی، سالهای آخر پیراپزشکی و پرستاری باید به بیمارستان بروند و آموزشهای آنها سرجای خود انجام میشود. همچنین خوابگاههای ما با نصف ظرفیت فعال است و اجازه بیش از حد شلوغی در آنها را نمیدهیم.
سیستم بهداشتی ما نیز نظارت بر مراکز و اماکن تجمع از جمله مدارس را بر عهده دارد و وظیفه دانشگاه نظارت بر رعایت پروتکلها در مدارس است.
**یکی از طرحهای جدید در حوزه سلامت و به ویژه درمان، اجرای طرح دورا پزشکی است، چه برنامهای برای اجرایی کردن آن دارید؟
اکنون در برخی بیمارستانها این طرح را شروع کردیم و وزارت بهداشت آییننامهای در این خصوص داده و برخی دانشگاهها نیز به صورت ارائه مشاوره این طرح را شروع کردند، اما هنوز شورای عالی بیمه تعرفههای مربوط به این خدمات و ویزیتهای پزشکی را اعلام نکرده است.
خدمات بیماران به صورت ارتباط غیرحضوری رایگان است؛ یعنی بیمار سرطانی تماس تلفنی برقرار میکند و سؤالات خود را میگوید؛ اما هنوز اجرای طرح دورا پزشکی را به شکل کلاسیک و واقعی نداریم؛چراکه تعرفه و تراکنش مالی این طرح معلوم نیست.
بنابراین وقتی میگوییم پزشکی بیماری را ویزیت کند، پزشک باید وجهی دریافت کند و مردم نیز نباید تمام این وجه ویزیت را خود بدهند؛ مثلا 10 تا 20 درصد ویزیت را پرداخت کنند و بقیه را بیمه پرداخت کند.
اکنون در حال رایزنی هستیم تا در اول مهر مشکلات اجرای طرح «دورا پزشکی» حل شود و عملا ویزیتها اجرا شود؛ ضمن اینکه شرایط ارائه خدمات مشاورهای ما نیز آماده بوده و کلینیکهای مجازی ما نیز از نظر زیر ساخت آماده است و منتظر هستیم تعرفههای آن مشخص شود.
** آیا طرح دورا پزشکی همه خدمات پزشکی مورد نیاز بیماران را پوشش میدهد یا فقط مربوط به بخشی از خدمات درمانی خاص است؟
هر طبابتی که نیاز به معاینه نباشد، از این طریق انجام میشود؛ اما مثلا امکان معاینه قلب از این روش وجود ندارد؛ به عبارت بهتر میتوانیم خدمات مربوط به بیماران روانپزشکی، اطفال، فشار خون و دیابت را از طریق دورا پزشکی انجام دهیم.
** آیا غربالگری کرونا هنوز ادامه دارد؟
اکنون ما کنترل افراد مشکوک یا مبتلا به کرونا را از طریق سایت SALAMAT.ORG انجام میدهیم و نیروهای ما با این افراد تماس میگیرند و در خصوص وضعیت ابتلا به کرونا ارتباط لازم برقرار میشود و با بیماران ارتباط داریم.سامانه تلفنی4030 ما نیز فعالیت میکند.
*کنترل وضعیت کرونای 80 درصد افراد تحت پوشش
تقریبا پوشش ما در این خصوص در تهران حدود 80 درصد است؛ یعنی 80 درصد افرادی که در تهران تحت پوشش ما هستند با آنها در خصوص کرونا تماس و ارتباط داشتیم؛ البته در شهرستانهای تحت پوشش ما، وضعیت تماس و ارتباط بیشتر و بهتر است.
** برای حوزه گردشگری سلامت چه اقداماتی انجام میدهید؟
با توجه به شیوع کرونا در این حوزه خیلی فعال نیستیم، اما با همکاری وزارت میراث فرهنگی و گردشگری، وزارت خارجه و کمک وزارت بهداشت جلساتی داشتیم و برای آن کنسرسیومی تعریف کردیم تا دانشگاه علوم پزشکی ایران به صورت پایلوت با هماهنگی وزارتخانههای گردشگری و امور خارجه، پروژهای را برای انجام یک سیستم گردشگری سلامت حرفهای با کمک بخش خصوصی و دولتی اجرا کند.
در این طرح ما دانشگاه محوری هستیم و قرار است در کل کشور با کمک دانشگاههای علوم پزشکی دیگر برای ارائه خدمت در این حوزه اقدام کنیم؛ با توجه به اینکه ما بزرگترین بخش خصوصی را در این خصوص داریم.
*راه اندازی سه برج فناوری
**آقای دکتر! شما همواره به اهمیت و توسعه دانشگاه نسل سوم تاکید داشتهاید؛ چه برنامهای برای تحقق این موضوع مهم در دست اجرا دارید؟
یکی از کارهایی که ما در حال انجام آن هستیم، راه اندازی برج فناوری است. برج فناوری را در تهران و ابتدای خیابان ترکمنستان بزودی افتتاح میکنیم و برای راه اندازی سایت کوچک و به نوعی سایت ارائه خدمات ما در بخش فناوری به عنوان مراکز توسعه کوچک نیز اقدام میکنیم؛ به علاوه فاز اول پارک علم و فناوری در واحد مشکین دشت در دو ماه آینده راه اندازی میشود و در کنار آن نیز برج «نالج ری اکتور» را ایجاد خواهیم کرد؛در مجموع این سه برج را در مجموعه مربوط به خود راه اندازی میکنیم.
*به کمتر بودن میزان ابتلا به آنفلوآنزا در سال جاری امیدوارم
**شما به عنوان یکی از رؤسای سه دانشگاه علوم پزشکی مهم کشور در تهران که ارتباط مستقیمی با شیوع کرونا و وضعیت اپیدمی آن دارید، شرایط حال و آینده کرونا به ویژه در فصل پاییز را چگونه ارزیابی میکنید؟
متاسفانه فعلا با کرونا همراه هستیم و بیماریهای حاد تنفسی هم اضافه میشود، اما یک فرقی در این میان وجود دارد و اینکه امسال با افزایش و با رعایت اصول بهداشتی توسط مردم شامل شستشوی دستها، رعایت فاصله گذاری و استفاده از ماسک، امیدواریم بیماریهای تنفسی مثل آنفلوآنزا نسبت به سالهای گذشته کمتر باشد.
اگر این مسائل بهداشتی را رعایت کنیم، این بیماریها نیز کنترل میشود. البته درست است که پاییز برای ما یک تهدید است، اما پاییز را میتوانیم به یک فرصت تبدیل کنیم؛ به شرطی که همه افراد این سه توصیه مهم بهداشتی را جدی بگیرند.
اگر مردم موضوع را جدی گرفته و رعایت اصول بهداشتی را ادامه دهند، مطمئن باشید ما در پاییز ممکن است حتی شرایطی بهتر از سالهای قبل نیز داشته باشیم
مطمئن باشید اگر ما این سه توصیه مهم را جدی بگیریم، حتی به اندازه هرسال که آنفلوآنزا به ما آسیب وارد میکرد، امسال به ما آسیب نمیزند؛ چراکه ماسک استفاده میکنیم، شست و شوی دست و فاصله گذاری اجتماعی را رعایت میکنیم؛ به عبارت بهتر رعایت همین موارد باعث میشود احتمال ابتلای افراد به آنفلوآنزا هم کمتر شود.
* برنامه ویژه برای کنترل کرونا و آنفلوآنزا
**شما چه برنامهای برای تحقق این موضوع مهم به ویژه در فصل پاییز و برای جلوگیری از افزایش شیوع کرونا دارید؟
ما برای واکسیناسیون بیماری آنفلوآنزا و نیز واکسیناسیون بیماری کرونا که امیدواریم تولید شده و به بازار بیاید، برای رعایت فاصله گذاریهای اجتماعی، نوبت دهیها به بیماران، ارائه خدمات دورا پزشکی و آموزش مجازی برنامه داریم.
این اقدامات باعث میشود تا مواجهه و ارتباطات افراد با یکدیگر را کم کنیم. ویروس کرونا ما را به سرعت به سمت انقلاب صنعتی چهارم هُل میدهد و ما کمتر با برخوردهای فیزیکی روبرو خواهیم شد؛ در نتیجه بیماریهای حاد تنفسی که معمولا از طریق هوا و ارتباط نزدیک افراد با یکدیگر منتقل میشود، قطعا کاهش مییابد و این موضوع باعث میشود به اندازه گذشته از طریق این بیماریهای حاد تنفسی دچار مشکل نشویم.
* شرط مهم کاهش ابتلا به کرونا و آنفلوآنزا
**آقای دکتر! با توجه به اینکه در فصل پاییز ما با سه بیماری کرونا، سرماخوردگی و آنفلوآنزا روبرو خواهیم بود، آیا مراکز درمانی تحت پوشش شما آمادگی کاملی درباره پذیرش بیماران دارند و پیشبینی لازم را انجام دادهاید؟
بله، بیمارستانها و مراکز جامع سلامت ما کاملا آمادهاند و مشکل خاصی نداریم.البته میدانیم روی آموزشهای لازم در این خصوص کار شده است و فکر میکنیم اگر مردم نیز با همین ضرباهنگی که رسانهها در جهت آگاهی سازی مردم درباره این بیماریها انجام میدهند، جلو بروند و موضوع را جدی گرفته و ادامه دهند، مطمئن باشید ما در پاییز ممکن است حتی شرایطی بهتر از سالهای قبل نیز داشته باشیم؛ یعنی بنده ضمن اینکه نسبت به این موضوع بدبین نیستم، حتی خوشبین هم هستم و از این دید نگاه میکنم؛ چراکه ما در گذشته این آمادگی را نداشتیم.
البته نمیخواهم نگرانیهای موجود را زیر سؤال ببرم، اما بنده نیز پیش بینی خود را میگویم؛ اینکه در پاییز ویروس کرونا و آنفلوآنزا هست، اما باید بدانیم اگر اصول مهم و سهگانه بهداشتی را جدی بگیریم، این بیماریها را نیز بهتر میتوانیم مدیریت کنیم.