به گزارش مشرق، ابراهیم یزدی سیر مبارزاتی شهید دکتر فتحی شقاقی این گونه ترسیم می کند: درک امام خمینی از اسلام به معنای فراگیر و انقلابی آن چنین است: «اسلام دین مجاهدانی است که خواهان حق و عدالت‌اند. دین کسانی که خواهان آزادی واستقلال‌اند و نمی‌خواهند کافران بر مومنان تسلط یابند». وی به تفکر روحانیون "خشک مقدس" که می‌گویند اسلام ربطی به ساماندهی زندگی و جامعه ندارد، و فقط برای مسائل حیض و نفاس است حمله می‌کند و معتقد است که چنین تفکری از سوی استعمار ترویج شده است.
این‌ها جملات فتحی ابراهیم عبدالعزیز الشقاقی در کتابی است که برای معرفی امام‌خمینی به دنیای عرب در سال ۱۹۷۹ نوشته شده. وی که اختصاراً فتحی شقاقی نامیده می‌شد، موسس جنبش جهاد اسلامی فلسطین نیز هست.
فتحی در سال ۱۹۷۴ برای ادامه تحصیل در رشته پزشکی وارد دانشگاه الزقازیق مصر شد و موفق گردید دکترای طب اطفال را از این دانشگاه دریافت کند. حضور فتحی شقاقی در مصر را می توان از پربارترین و مهمترین مراحل سیاسی و فکری زندگی شقاقی به شمار آورد. دوره‌ای که از سال ۱۹۷۴ تا ۱۹۸۱، یعنی تاریخ اخراجش از مصر، به درازا کشید. در این مدت بود که هسته اولیه جنبش جهاد اسلامی تشکیل گردید و دکتر فتحی توانست آرای خود را با استفاده از مجله‌ای به نام «المختارالاسلامی» چاپ نماید که دکتر فتحی سردبیر آن بود و سرمقاله های آن را می‌نوشت. تفاوت و تقابل با جماعت اخوان‌المسلمین از بارزترین ویژگی‌های دوره‌ای است که دکتر فتحی در مصر حضور داشت. دکتر فتحی شقاقی علی رغم تلاش خود که از سالهای تحصیلش در دانشگاه «الزقازیق» مصر شروع شد، از طرز تفکر اخوان المسلمین در سالهای ۱۹۷۷ – ۱۹۷۸ م. فاصله گرفت.
از مسائلی که باعث جدایی دکتر فتحی شقاقی از جماعت اخوان المسلمین شد، اعتقادات جماعت درباره مبارزه برای آزادسازی فلسطین بود. جمعت اعتقاد داشت:
- فلسطین تنها یکی از مشکلات مسلمین است و جائز نیست که همۀ تلاش‌ها برای آن صرف شود، و حتی اطلاق صفت«اساسی» به این مساله جائز نیست.
- جماعت معتقد بودند که خداوند متعال، محور است نه فلسطین و از نظر شرع، عدول از این نظریه جایز نیست.
- جماعت کسانی را که در راه فلسطین کشته می‌شدند، شهید نمی‌دانستند. این اختلافات همچنان رو به افزایش بود، ولی حقیقت امر برای دکتر شقاقی آشکار بود. او مسیر مستقل خویش را ادامه داده، افکار خود را که علاقه‌مندان به آن به خصوص در میان دانشجویان فراوان بودند، منتشر می ساخت.
قبل از اخراج از مصر و پس از مشخص تر شدن تفاوت فکری و روشی جماعت اخوان از آن‌چه دکتر فتحی شقاقی به آن اعتقاد داشت، دکتر فتحی سازمانی جدید تحت عنوان "الطلائع الاسلامیه" ایجاد کرد. حرکت الطلائع بعداً به حرکت جهاد اسلامی تغییر نام یافت. دکتر فتحی همچنین نشریه ای داخلی به نام التغییر را به چاپ می‌رساند، به استناد آیۀ کریمۀ: «اِنَّ الله لایُغیّر ما بقوم حتّی یغیروا ما بانفسهم» خداوند سرنوست قومی را تغییر نمی دهد مگر آنکه خود آن را تغییر دهند.
در هفتۀ اوّلی که امام خمینی(ره) در سال ۱۹۷۹م. (۱۳۵۷) پیروزمندانه وارد تهران شد سرمقالۀ نشریۀ التغییر که خیلی مفصل و طولانی بود، شبانه توسط دکتر فتحی شقاقی و به خط دکتر رمضان عبدالله نوشته و منتشر شد و سپس توسط انتشارات عاشورا در قاهره با اسم «الخمینی الحل الاسلامی و البدیل» (امام خمینی، راه حل جدید جهان اسلام) به طبع رسید و اینجا بود که اخوان المسلمین بوجود حرکتی که مخالف با سازمان آنهاست پی بردند. این نوشته بر اخوان گران آمد اما دکتر فتحی همچنان به کار خود ادامه داد.
جماعت اخوان این مقالات و نوشته‌های دکتر شقاقی در باب امام خمینی(ره) را یک جرم خواند، هرچند که خود در پی این بود که ابزار ارتباط با انقلاب اسلامی را بدست آورد.
علاوه بر امام خمینی، یکی از دیگر کسانی که تاثیر مهمی بر افکار دکتر فتحی شقاقی و جنبش جهاد ایجاد کرد، بنیان‌گذار جنبش اخوان المسلمین، شهید حسن البنا بود که دکتر شقاقی کتاب خود تحت عنوان «خمینی، راه حل جدید جهان اسلام» را به امام خمینی و شهید حسن البنا اهدا کرد و آن دو را «مردان قرن» نامید.
کتاب «امام خمینی راه حل جدید جهان اسلام» اثر فتحی شقاقی از سوی انتشارات دارالمختار الاسلامی در سال ۱۹۷۹ (۱۳۵۷) در قاهره به چاپ رسید. دکتر شقاقی، آن را با نام مستعار«فتحی عبدالعزیز» (یعنی بدون ذکر نام خانوادگی خود) به چاپ رساند. او در آن زمان در رشته پزشکی دانشگاه زقازیق مصر تحصیل می کرد و به دنبال چاپ کتاب دستگیر شد. پس از آزادی، بار دیگردر همان سال دستگیر و به مدت چهارماه زندانی گردید.
دکتر شقاقی در کتاب خود با عنوان «امام خمینی، راه حل جدید جهان اسلام»، پس از بیان مواضع حکومت‌ها و دولت‌های جهان درباره انقلاب و روش‌های رهبران انقلاب دربرخورد با این توطئه ها، روش انقلاب ایران را موثر و پیروزی آن را حتمی دانسته و بیان می‌نماید که هیچ یک از این توطئه‌ها نمی‌تواند بر روند انقلاب امام و مردم تاثیر بگذارد و اضافه می‌کند که: «آگاهی و پایداری امام‌خمینی نشانگر آن است که او هنوز هم برگ‌های برندۀ زیادی در اختیار دارد».
دکتر فتحی شقاقی سرانجام به دلیل فعالیتهای اسلامی و سیاسی تحت پیگرد قرار گرفت و سرانجام به جرم بنیان‌گذاری جنبش جهاد اسلامی در سال ۱۹۸۰ پس از تحمل چند ماه زندان از خاک مصر اخراج شد. پس از آن دکتر شقاقی به غزه بازگشت و بازگشت او مصادف با عید قربان بود. دکتر نماز عید را آشکارا و در ملاء عام به جای آورد و این چیزی بی سابقه در غزه بود. آتش اتهامات علیه دکتر شقاقی و نهضت او افروخته گشت ولی او مجبور به بازگشت به آنجا بود. دکتر نشریه‌ای تحت عنوان «السُنَّهُ و الشیعه: ضجه مفتعله» چاپ کرد و در غزّه بسیاری از آنرا توزیع نمود. اخوان نیز در پاسخ این نشریه، کتابی تحت عنوان«سراب در ایران» تالیف شخصی با نام مستعار «الافغانی» را چاپ و به رایگان توزیع کرد.
حرکت جهاد اسلامی به شکلی آشکار از انقلاب اسلامی تاثیر گرفته و از افکار و روش آن الهام پذیرفته بود. از نظریات و افکار و سیستم دفاعی و تفکرات امام بهره ها برد و بعد از این مرحله، مرحلۀ فعالیت مشترک آغاز شد چرا که انقلاب اسلامی این قدرت را به حرکت جهاد اسلامی داد تا به مواضع خود دست یابد. این درجه از اعتماد به تفکر انقلابی امام، حرکت جهاد اسلامی را در مقام اول ارتباط فکری و سازمانی با انقلاب قرار داد.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسن رحیمیان از اعضای اصلی دفتر حضرت امام(ره) و شاگرد ایشان در نجف درباره دیدار شهید فتحی شقاقی رهبر جنبش جهاد اسلامی فلسطین با امام خمینی که در کتاب "در سایه آفتاب" نقل شده است خاطره جالبی دارند: «دکتر فتحی شقاقی دبیرکل جهاد اسلامی فلسطین در یکی از سفرهایش به ایران قبل از ملاقات با امام، با آقای منتظری به‌عنوان قائم‌مقام رهبری در قم ملاقات کرد و سپس به جماران آمد و به ملاقات امام تشرف یافت. بعد از این دو ملاقات از نگاه متفاوت و حتی متضاد امام‌خمینی و قائم‌مقام صحبت کرد. او می‌گفت "در ملاقات با قائم‌مقام توصیه براین بود که درگیری‌ها باید محدود به نیروهای نظامی، امنیتی و امثال این‌ها در رژیم صهیونیستی باشد" اما در ملاقات با امام در حالی که حضرت امام حسب ظاهر هیچ‌گونه اطلاعی از صحبت‌های آقای منتظری نداشتند و از ناحیه دکتر شقاقی هم سوالی در این زمینه مطرح نشده بود، حضرت امام در ضمن صحبت‌هایشان با قاطعیت تمام فرمودند "یهود مهاجر به فلسطین با یهود در سایر کشورها فرق دارد. یهود در فلسطین با هر خصوصیتی اعم از مسلح و غیر مسلح، دولتی و غیردولتی همگی غاصب و دشمن محسوب می‌شوند."».
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز در ۱۵ مهر ۷۲ در دیدار با دکتر فتحی شقاقی نکته ارزشمندی را یادآوری کردند: « قضیه فلسطین تمام نشده است. تجربه تاریخ ثابت کرده است که این قراردادها همیشه به نفع طراحان آن نبوده است و با استمرار مبارزه جدی این حادثه به ضرر دشمن صهیونیستی تمام خواهد شد.»
به هرترتیب دکتر فتحی شقاقی در سال ۱۹۹۵ در جزیره مالت در حالی‌که برای بررسی وضعیت آوارگان فلسطینی در مرزهای لیبی و مصر، به سمت آنجا در حال حرکت بود توسط عوامل موساد ترور شد.
مقام معظم رهبری در پیام تسلیت به مناسبت شهادت دکتر فتحی شقاقی در ۸آبان ۱۳۷۴ به جریانی که سعی می‌کرد قضیه فلسطین را اسلام جدا کنند اشاره کردند و فرمودند: «طلوع خورشید اسلامی از افق مبارزات فلسطین که به ملت مظلوم فلسطین جان تازه‌ای بخشید، در هنگامی آغاز شد که مدعیان دروغین قضیه‌ی فلسطین، از بردن نام اسلام در آن عرصه‌ی اسلامی محض، به شدت پرهیز می‌کردند و با جدا کردن قضیه‌ی فلسطین از اسلام، دانسته و ندانسته آرمان فلسطین را به محو و نابودی می‌کشاندند. و در این هنگام بود که گروهی از جوانان پرشور و با اخلاص و مومن و اندیشمند و در راس آنان شهید عزیز ما دکتر فتحی شقاقی با الهام گرفتن از انقلاب اسلامی ایران و با دلی سرشار از عشق و ارادت به امام عظیم‌الشان راحل، پرچم مبارزات اسلامی را برافراشتند و به رغم کوردلان سست عنصر و وابسته و به رغم رژیم غاصب و به رغم آمریکا و سرسپردگانش در منطقه‌ی عربی، خون در رگ‌های افسرده‌ی جهاد فلسطینی دمیدند و دشمن را که با ساده‌اندیشی و خوش خیالی، مجاهدات حق‌طلبانه را پایان یافته می‌پنداشت زیر ضربات خود گرفتند.
۱۴:۵۸ - ۱۳۹۹/۰۸/۳۰
