به گزارش مشرق، نهاوند قطب تولید گیاهان دارویی و معطر از جمله گشنیز کشور به شمار می‌رود که قطعا با برنامه‌ریزی صحیح و نگاه بلندمدت می‌تواند محور تولید ثروت و شغل بیشتر در این خطه کهن شود.
گیاه گشنیز در زمینه ارزآوری در مقایسه با دیگر محصولات کشاورزی حرف برای گفتن دارد و کشورهای اروپایی بدون کم و کاست خریدار این گیاه خوش‌رایحه هستند تا کالاهای لوکس خود را تولید و روانه بازار کنند.
شهرستان نهاوند با آب و هوای مستعد و حاصلخیزی زمین رتبه نخست تولید گشنیز یعنی بیش از ۷۰ درصد تولید کشور را به خود اختصاص داده به طوری که بالغ بر ۱۲ هزار تن گشنیز در ۶ هزار هکتار سطح زیر کشت در این شهرستان تولید می‌شود.
در اصل شرایط آب هوایی نهاوند برای کشت گیاهان دارویی مساعد است، بر اساس داده‌های هواشناسی میانگین میزان بارش سالیانه در نهاوند حدود ۴۰۰ میلی‌متر ثبت شده که این وضعیت نشان از شرایط مساعد این شهرستان برای کشت گیاهان دارویی در کنار سایر محصولات دارد.
اما گشنیز، گیاه معطری است که از روزهای اولیه مراحل کشت تا زمان برداشت عطرافشانی می‌کند و رایحه خوشش مزارع نهاوند را پر می‌کند ضمن اینکه کشاورزان با توجه مزایای این محصول اعم از کم آب بر بودن، خواص دارویی، کم‌آفت بودن و کاهش هزینه کشت و برداشت رغبت به تولید دارند.
نهاوند اولین تولیدکننده گشنیز کشور
بر اساس آمار منتشر شده سازمان جهاد کشاورزی، سالانه به طور کلی ۲۰ هزار تن گشنیز در کشور تولید که از این میزان ۱۲ هزار تن در نهاوند و مابقی در استان‌های همچون آذربایجان غربی و کرمانشاه کشت می‌شود، بر اساس آمار کنگاور پس از نهاوند دومین شهر تولیدکننده گشنیز با سطح زیر کشت ۲ هزار هکتاری است.
این گیاه خوراکی علاوه بر خواص درمانی متعدد از هزاره دوم پیش از میلاد به عنوان ماده اولیه در صنعت عطرسازی کاربرد داشته است. اما با وجود این قدمت، گیاه گشنیز همچنان به صورت خام و ارزان پس از بوجاری و جداسازی گشنیزهای نیم دانه روانه آن سوی مرزهای شرقی کشور می‌شود.
سود اصلی کشت و برداشت این گیاه نه به کشاورزان بلکه به جیب اروپایی‌ها می‌رود که با فرآوری این گیاه قطب تولید عطر و ادلکن در دنیا را از آن خود کرده‌اند، آنها هفت برابر بیشتر از کشاورزان نهاوندی سود می‌کنند.
از همین رو می‌توان ادعا کرد که خام‌فروشی آفتی است که گریبان گیاه گشنیز را گرفته به طوری که دلالان به صورت ارزان محصول را از سر زمین کشاورزی خریداری کرده و پس از دپو در فرصت مناسبی با قیمت بالاتر حدود دو برابر قیمت خام از استان و کشور خارج می‌کنند. پس برای پایان دادن به این چرخه نه چندان مطلوب و ایجاد شغل و ثروت برای مردم نهاوند و منطقه، ایجاد صنایع تبدیلی و ورود بخش خصوصی در این مسیر الزامی است.
علی‌ایحال بیش از هر چیز نیاز به برندسازی و فرآوری گیاه گشنیز در استان احساس می‌شود چراکه هر کیلو از گیاه گشنیز خام حدود ۱۴ تا ۱۵ هزار تومان به فروش می‌رود در حالی که یک لیتر اسانس گشنیز ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان آورده به همراه دارد.
ناگفته نماند ارزش گیاه گشنیز به اسانس و درآمدزایی از تولید اسانس ختم نمی‌شود بلکه ماده‌ای در اسانس گشنیز به نام لینالول وجود دارد که این ماده به ازای هر یک لیتر ۵۰ میلیون تومان ارزآوری دارد.
رایحه دلارساز
لینالول پایه موادی است که در صنعت عطر و ادکلن‌سازی در کشورهای فرانسه و... به کار می‌رود، بنابراین با یک حساب سرانگشتی می‌توان دریافت یک تن گشنیز ۱۵ لیتر اسانس تولید می‌کند پس ۲۰ هزار تن گشنیز تولیدی کشور ۳۰۰ هزار لیتر اسانس و ۲۱۰ هزار لیتر لینالول تولید می‌کند.
در حالی که امروزه با خام‌فروشی و فله‌ای گشنیز تولیدی کشور ۲۸۰ میلیارد تومان درآمد ایجاد می‌شود اما اگر همین میزان محصول فرآوری شود ۲۱۰ هزار لیتر لینالول و به ازای هر لیتر ۵۰ میلیون تومان درآمدی معادل ۱۰ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان حاصل خواهد شد.
درآمدی که شاید با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و تجهیزات نه چندان پیچیده گره تولید ناخالص ملی را در استان باز کند و همدان را به یکی از مراکز صنایع نادر عطر و ادلکن‌سازی جهان تبدیل خواهد کرد.
اما بلایی که بر سر گشنیز نهاوند و البته نقاط دیگر کشور می‌آید همان قصه پرغصه تکراری است که زخم قدیمی بر پیکره اقتصاد کشور به حساب می‌آید، تلاش و سختی کار برای کشاورزان ایرانی است و سود آن به حساب خارجی‌ها. خارجی که تا چندی پیش اروپایی و امریکایی بود و امروز پاکستانی شده است.
متاسفانه در کمال ناباوری مقصد گشنیز تولیدی کشور بازارچه مرزی میرجاوه در مرزهای شرقی ایران است و پاکستان اولین مقصد این گیاه جادویی و معطر به شمار می‌رود، سالانه بیش از ۱۰۰ کانتینر گشنیز در پاکستان سورت و بسته‌بندی و به کشورهای عربی صادر می‌شود.
فرآوری و برندسازی گشنیز حلقه مفقوده توسعه اقتصادی استان
ناگفته نماند حتی روند اسانس‌گیری گشنیز نیز در پاکستان انجام و برای ساخت عطر و ادلکن به کشورهای اروپایی صادر شده و سودهای آنچنانی نصیب اروپایی‌ها می‌شود، اما کشاورزان و البته جوانان ایرانی کماکان به دنبال یک لقمه نان چشم به راه همت مسوولان هستند تا روی کاغذ و با آمار نه چندان واقعی اشتغال ایجاد کنند.
این نعمت خدادادی نصیب مردم این مرز و بوم شده تا با سر سوزن ذوق و خرده‌هوشی اقتصاد یک استان را متحول کند، فرآوری و ایجاد صنایع تبدیلی گشنیز و هزاران محصول ارزشمند کشاورزی اتفاقی است که شاید ناجی اشتغال مردم همدان باشد.
برپایی زنجیره تولید از کشت تا برداشت مواد اولیه و فرآوری و تولید محصول نهایی می‌تواند حلقه مفقوده‌ای باشد که میلیون‌ها دلار ارزآوری و ثروت را برای کشور و استان به همراه داشته باشد، اما تنها سوالی که در این بین در ذهن تداعی می‌شود چرایی عدم توجه مسوولان به این زنجیره تولید است.
۰۷:۳۷ - ۱۳۹۹/۰۸/۱۱
