به گزارش مشرق، «جو بایدن» نامزد حزب دموکرات که طبق برآورد رسانه‌ها پیروز انتخابات آمریکا اعلام شده است شامگاه دوشنبه شماری از اعضای تیم سیاست خارجی و امنیتی خودش را معرفی کرد و در یکی از مهم‌ترین اقدام‌ها «تونی بلینکن» را به‌عنوان وزیر خارجه و «جیک سالیوان» را به‌عنوان مشاور امنیت ملی دولت آینده معرفی کرد.

انتصاب «تونی بلینکن» و «جیک سالیوان» نقش زیادی در جهت‌گیری سیاست خارجی آمریکا در دولت جو بایدن خواهد داشت. هم بلینکن و هم سالیوان از مقام‌های دولت اوباما هستند و در شکل‌گیری توافق هسته‌ای با ایران نقش داشته‌اند با این حال، دیدگاه‌ها و نظرات آنها در زمینه سیاست خارجی به طیف «کلینتون‌ها» که جزو تندروترین جریان‌های حزب دموکرات‌ها محسوب می‌شوند نزدیک است.

بلینکن کیست؟

«آنتونی جان بلینکن» سیاستمدار آمریکایی 58ساله متولد نیویورک از پدر و مادری یهودی، در طول سه دهه اخیر سمت‌های ارشد سیاست خارجی در دو دولت آمریکا داشته که متأخرترین آن‌ها قائم‌مقام وزیر خارجه، دیپلمات شماره دوی آمریکا بین سال‌های 2015 تا 2017 در دولت اوباما بوده است. پیش از فعالیت در وزارت خارجه، بلینکن در کاخ سفید دستیار اوباما و معاون اصلی مشاور امنیت ملی کاخ سفید بود.

در دوره اول دولت اوباما او به‌عنوان مشاور امنیت ملی جو بایدن که آن زمان معاون اوباما بود، فعالیت داشت. پیش از آن به‌مدت شش سال در کنگره آمریکا بین سال‌های 2002 تا 2008 به‌عنوان مدیر ستاد دموکرات کمیته روابط خارجی سنا خدمت کرد، پیش از آن هم در دولت «بیل کلینتون» عضو شورای امنیت ملی بود و از جمله فعالیت‌هایش نوشتن متن سخنرانی‌های کلینتون در زمینه سیاست خارجی بود. او بعداً مشاور ارشد بیل کلینتون در امور اروپا شد.

دیدگاه‌های سیاست خارجی بلینکن

با آنکه بخش زیادی از فعالیت سیاسی بلینکن در دوران ریاست‌جمهوری اوباما بوده است تحلیلگران می‌گویند دیدگاه‌های او در زمینه سیاست خارجی بیشتر به «مادلین آلبرایت»، وزیر خارجه دولت بیل کلنیتون نزدیک است تا باراک اوباما.

بلینکن، یکی از طرفداران سرسخت هژمونی آمریکا است و از مداخله نظامی برای حفظ رهبری آمریکا در دنیا حمایت می‌کند. او به‌عنوان مثال یکی از حامیان حمله نظامی آمریکا به عراق در سال 2003 است.  رویکرد او در حمایت از مداخله نظامی آمریکا در نبرد لیبی و سوریه برای مقابله با حضور منطقه‌ای روسیه نشان‌دهنده گرایش‌های مداخله‌جویانه او در غرب آسیا است.

از جمله مهم‌ترین محورهای دیدگاه تونی بلینکن در زمینه سیاست خارجی که احتمالاً در انتخاب او به‌عنوان وزیر خارجه هم نقش داشته تأکیدی است که بر اتحاد کشورهای دو سوی آتلانتیک برای مقابله با کشورهای مخالف آمریکا و تضعیف آنها دارد.

در مقام مقایسه با سیاست خارجی ترامپ، بلینکن از لحاظ ضرورت تضعیف دشمنان آمریکا با دونالد ترامپ هم‌نظر است اما راهش را از آنجا از او جدا می‌کند که معتقد است این کار را باید از طریق هماهنگ‌سازی سیاست‌ها با کشورهای اروپایی و به‌صورت متحد انجام داد.

دیدگاه‌های بلینکن در خصوص ایران هم از همین تئوری نشئت می‌گیرد. او همانند ترامپ، هدف غایی‌اش از هر سیاستی در قبال ایران را تضعیف این کشور می‌داند اما معتقد است که اگر آمریکا و اروپا در یک جبهه متحد بمانند، نتیجه نهایی مؤثرتر و کارسازتر خواهد بود.

ریشه‌های این تشابه و تضاد با ترامپ را می‌توان به‌وضوح در اظهارات بلینکن در خصوص توافق هسته‌ای برجام، مشاهده کرد. او با وام گرفتن از ادبیات ترامپ، از ضرورت «توافق قوی‌تر» با ایران و طولانی‌تر کردن محدودیت‌های ایران سخن گفته، اما از طرف دیگر تصریح کرده است که آمریکا باید مسئله بازگشت به برجام را به «سکویی» برای تقویت روابط با کشورهای اروپایی در جهت «تقویت برجام» تبدیل کند.

او دو ماه پیش در مصاحبه با شبکه خبری سی‌بی‌اس گفت: «چنانچه بایدن رئیس‌جمهور شود و اگر ایران به پایبندی به توافق هسته‌ای برگردد، ما هم همین کار را انجام خواهیم داد.»

وی اضافه کرد: «اما، ما از این مسئله به‌عنوان سکویی جهت همکاری با متحدان و شریکانمان در جهت تلاش برای تقویت و طولانی‌تر کردن این توافق استفاده خواهیم کرد.»

او در جای دیگر گفته که حاضر است برای تحقق این سیاست، تمامی تحریم‌هایی را که دولت ترامپ علیه ایران وضع کرده است حفظ کند. بلینکن خردادماه سال جاری در نشست مجازی کمیته یهودیان آمریکا گفت: ««ایران باید به پایبندی کامل برجام برگردد، در غیر این صورت واضح است که همه تحریم‌ها پابرجا خواهند ماند. اگر ما به پایبندی توافق برگردیم، همراه با شریکان و متحدانمان که در موضع یکسانی با ما قرار می‌گیرند، از این مسئله به‌عنوان سکویی استفاده خواهیم کرد تا به مذاکره بر سر توافقی طولانی‌مدت‌تر و قوی‌تر بپردازیم.»

سالیوان کیست؟

جیک سالیوان متولد 28 نوامبر 1976 است. او به‌عنوان دستیار امنیتی بایدن در دوران معاونت ریاست‌جمهوری او کار کرده است و یکی از نزدیکترین افراد به هیلاری کلینتون محسوب می‌شود.

هیلاری کلینتون چند سال پیش در مصاحبه‌ای درباره اینکه چرا سالیوان را برای حضور در تیم مذاکره‌کننده آمریکا برای انجام گفت‌وگوهای محرمانه با ایران انتخاب کرده بود به نیویورک‌تایمز گفت: «او نسبت به کسان دیگری که می‌شد به این مذاکرات فرستاد تجربیات زیادی نداشت، ولی از اطمینان کامل من برخوردار بود و به‌جهت اینکه شناخته‌شده نبود می‌توانست بدون آنکه توجه زیادی جلب کند به سفر برود و برگردد.»

با این حال، یک دلیل دیگر برای این انتخاب هیلاری، ظاهراً این بوده که او به‌راحتی قادر به ایفای نقش «پلیس بد» در مذاکرات بوده است، این نظری است که «تریتا پارسی»، بنیانگذار نایاک در کتابی درباره مذاکرات هسته‌ای دولت اوباما با ایران مطرح کرده است.

پارسی می‌نویسد: «سالیوان همانند کلینتون ترجیح می‌دهد وزنه مواضعش به‌سمت شک و تندروی سنگینی کند. او از اینکه در داخل تیم مذاکره‌کننده آمریکا با ایران نقش پلیس بد را بازی کند هیج مشکلی نداشت.»

در ماه‌های گذشته سالیوان درباره سیاست دولت ترامپ در قبال ایران و بازگشت به برجام اظهار نظر کرده است و به‌نظر می‌رسد او هم همانند بلینکن به استفاده از فشار تحریم‌ها برای اضافه کردن مفاد جدید به توافق هسته‌ای اعتقاد دارد.

بلینکن البته در جایی گفته ابتدا گمان می‌کرده است تحریم‌های یکجانبه‌ای که دولت ترامپ بعد از خروج آمریکا از برجام علیه ایران وضع کرده است اثرگذار نخواهند بود، اما اکنون دیدگاهش در این خصوص را تغییر داده و به همین جهت معتقد است که ایران برای رفع تحریم‌ها باید امتیاز بدهد.

چندی پیش پایگاه آسیاتایمز بر اساس تحلیل مواضع سالیوان بود که نوشت به‌نظر می‌رسد اعضای حزب دموکرات، با آشکار شدن اثرات تحریم‌ها نظرشان را درباره بازگشت به برجام عوض کرده‌اند. این رسانه انگلیسی‌زبان خاطرنشان کرده بود یکی از سردمداران این چرخش موضع، «جیک سالیوان»، مشاور سابق «جو بایدن» در امور امنیت ملی و از دستیاران «هیلاری کلینتون» است.

سالیوان بعد از خروج آمریکا از برجام در مقاله‌ای برای «آتلانتیک» نوشته بود تحریم‌ها علیه ایران تنها در صورتی موفق خواهند بود که از حمایت جهانی برخوردار باشند و بتوانند حمایت شریکان تجاری ایران را جلب کنند.

با این حال، او اندکی بعد اعتراف کرد که این دیدگاهش اشتباه بوده است و یک سال بعد در مقاله‌ای مشترک با «بیل برنز»، مقام سابق حزب دموکرات اعتراف کرد که «فشار اقتصادی ناشی از تحریم‌های یکجانبه آمریکا قابل‌توجه‌تر از آن چیزی بوده که آن‌ها پیش‌بینی می‌کرده‌اند.»

سالیوان در سخنانی در ماه مه در اندیشکده هادسون یک بار دیگر این موضع را تکرار کرد و گفت: تحریم‌ها علیه ایران «قدرت دلار و نظام مالی آمریکا را نشان داده است.»

سالیوان در جایی دیگر هم گفته است: «ایرانی‌ها باید واقع‌بین‌تر باشند. تصور کاهش عمده تحریم‌ها از سوی ایالات متحده بدون دریافت ضمانت‌هایی از ایران مبنی بر آغاز مذاکره فوری بر سر توافقی متعاقب که در آن دست‌کم چارچوب‌های زمانی توافق بسط داده شده و مسائل مربوط به راستی‌آزمایی و موشک‌های بالیستیک قاره‌پیما حل شده باشند، غیرعملی است.»

آسیاتایمز نوشته بین مه 2018 (زمان خروج آمریکا از برجام) و ژانویه سال جاری، موضع سالیوان از بی‌اثر بودن تحریم‌های یکجانبه آمریکا به اینکه «بدون دریافت ضمانت از تهران»، خبری از کاهش تحریم نیست، چرخش پیدا کرده است.

سالیوان در مصاحبه با اندیشکده هادسون گفته است: «مخالفان توافق هم اشتباه می‌کردند، چراکه بازگشت تحریم‌ها پس از خروج ترامپ از توافق کار ساده‌ای بود. به‌نظر من، توافقنامه بعدی باید زمان‌بندی محدودیت‌ها موسوم به بند غروب را تمدید کند». وی همچنین گفت: «باید تلاش شود عناصر دیگری را هم در توافق تقویت کنیم. من فکر می‌کنم این یک استراتژی کاملاً قابل‌قبول و مسیری بسیار عاقلانه‌تر از آن چیزی است که باعث خروج ایران از توافق و درنهایت جنگ شود.»