به گزارش مشرق، از همان ابتدای کودکی شروع کرد به یادگیری زبان‌های خارجی؛ خیلی طوفانی شروع کرد و البته همین فرمان را رفت تا شد «احمد بیرشک» معروف. درسش که تمام شد، همین‌طوری که خودش هر روز و هر روز بیشتر یاد می‌گرفت، معلم هم شد تا هر روز بیشتر و بیشتر یاد بدهد. معلم ریاضی و فیزیک بود و جمله مشهورش به محصلان این‌که: «طوری زندگی کنید که همیشه جمع باشید و ضرب شوید، تفریق و تقسیم نشوید». بعد هم همین‌طوری رفت و رفت و ادامه داد تا استاد دانشگاه شد.
کتاب‌های درسی و دانشگاهی را هم اصلاح میکرد و در حوزه ریاضی و فیزیک و هندسه و نجوم و پژوهش‌های علمی می‌درخشید تا این‌که در زمان ریاست «پرویز ناتل خانلری» بر وزارت فرهنگ، معاون وی شد. آن‌موقع که در ایران دهه ۴۰ شمسی بود و اغلب علوم در این مملکت نوپا بود و مغلق‌نویسی یعنی پیچیده‌نویسی مُد روز بود، بیرشک مشهور بود به ساده‌نویسی؛ از بس که صاف و ساده بود.
بیرشک علم را به زبان ساده پیش روی ایرانیان گذاشت
تقویم را اصلاح کرد!
نوشته‌های بیرشک از نخستین نمونه‌های ساده‌نویسی علمی در ایران بود و بعدها همه دانستند که عالمان و کسانی که بر مفاهیم علمی اشراف دارند، ساده‌نویس هستند. خودش در این باره گفته است: «من علاقه‌مندم که کتاب‌های خودآموز بنویسم تا جوان‌ها به مـطالعه تـشویق شـوند. باید ساده نوشت، درست نوشت، جذاب نوشت. برای آن‌که الگوی کتاب ساده را به مؤلفان نـشان دهـم خـودم تصمیم گرفتم، بخش اخترشناسی کتاب خودآموز فیزیک را بنویسم.»
مدارسی هم برای آموزش بهتر علوم به دانش‌آموزان راه‌اندازی کرد که به مدارس «هدف» معروف بودند و بعد زد در کار اصلاح تقویم و دانشنامه‌نویسی. همه‌کاره بود و از علمش تا توانست بهره برد به نفع همه. فقط یکی از کارهایش این بود که تقویم ایرانی را اصلاح کرد و چنان بادقت بود که اصلاحاتش در میان تقویم‌شناسان جهان به «دقت حیرت‌انگیز» مشهور است.
اصلاح تقویم ایرانی و تنظیم تقویم تطبیقی تنها بخشی از خدمات علمی بیرشک محسوب می‌شود
تعیین اوقات شرعی روز عاشورا
یک روز دید در یک جمله که جایی نوشته بودند از هر ۳ تاریخ شمسی و قمری و میلادی استفاده شده است. گفت اینطوری نمی‌شود و یک تقویم تطبیقی درست کرد تا معلوم باشد هر روزی در تاریخ چه روزی از تقویم شمسی است و آرزوی خودش این‌که: «واقـعا روزی برسد کـه تـمام تـاریخ‌هایمان غیر از تاریخ‌های دینی را بـه شمسی یاد کنیم». به همین ترتیب هم بود که فهمید روز عاشورای سال ۶۱ قمری برابر بوده با ۲۱ مهر سال ۵۹ شمسی. و اینطوری زمان دقیق اذان ظهر و اوقات شرعی آن روز بزرگ را به افق کربلا تعیین کرد و حوادث و بیانات روز عاشورا با زمان وقوعشان، تطبیق داده شد.
نمونه‌ای از خدمات بیرشک به علم و دانش در ایران
یک دانشنامه در خانه هر ایرانی
بیرشک یک روز دیگر دید که اینطوری نمی‌شود و چقدر دانش در ایران پراکنده است و چقدر دسترسی‌ها دشوار است. این بود که اوایل دهه ۷۰ شمسی، «بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی» را تأسیس کرد و گفت: آرزوی بـنیاد دانـشنامه ایـن اسـت که روزی برسد در گوشه اتاقی از هر خانه ۲ قفسه ۵ طبقه‌ای... باشد و همه کتاب‌ها از انتشارات بنیاد باشند و بر در قفسه نـام «کتابخانه دانشنامه بزرگ فارسی» گذاشته شود و هرکسی به هر مطلبی مربوط به هر کشوری نیاز داشت کتابی را بردارد و حاجت خود را برآورد.»
بیرشک زگهواره تا گور دانش آموخت
باعشق و عاشق بود
احمد بیرشک را در ایران الگوی کامل امید و حرکت علمی دانسته‌اند؛ تا نزدیکی صد سالگی کار کرد و خسته نشد انگار. روزگاری در دهه ۷۰ هم در تلویزیون ایران سخنرانی‌هایش پخش می‌شد و همه شگفت‌زده می‌شدند که با این سن و با این وضعیت جسمی چطوری هنوز مسائل علمی یادش مانده! در زندگی‌اش ۱۱۸ جلد کتاب در حوزه‌های مختلف علمی نوشت و کلی جایزه گرفت و از آن آدم‌های باعشق بود و عاشق بود؛ گفته بود چرا می‌گویید «در قید حیات بودن» بگویید «برخوردار از نعمت حیات». عاقبت در سال ۱۳۸۱ جسمش مُرد، اما شوقش برای علم و حرکت نمرد و مشعل شد برای جامعه امروز ایران. خودش وصیت کرد روی سنگ قبرش بنویسند: «افتخارم این است که خوشه‌چین فضل بزرگان بوده‌ام.»
رهبر انقلاب استاد بیرشک را به‌دلیل توصیه‌اش به علم‌آموزی ستوده‌اند
بیرشک در بیان رهبر انقلاب
احمد بیرشک را بیشتر باید شناخت و در بیان رهبر انقلاب بهتر می‌توان شناخت: «خدا رحمت کند آقای احمد بیرشک را ـ نمی‌دانم شماها با ایشان آشنا بودید یا نه ـ پیرمرد جالبی بود. ما پیریِ ایشان را دیدیم و درک کردیم؛ اگرچه از نوجوانی با اسم و کتاب‌های ایشان در مدرسه آشنا بودیم. پیرمرد در نود و چند سالگی، پُرتحرک و پُرتلاش بود. من از او خیلی خوشم می‌آمد. ایشان با من هم ملاقات کرده بود. از جمله چیزهایی که من از این پیرمرد دیدم و خیلی لذت بردم، این بود که چند سال قبل تلویزیون به مناسبتی با او مصاحبه کرد و گزارشگر به او گفت توصیه‌ای به جوان‌ها بکنید. این پیرمرد مثل یک جوان، جوان‌ها را توصیه کرد به درس خواندن و علم آموختن. من خیلی خوشحال شدم. گفتم از طرف من به‌خاطر همین دو کلمه توصیه از آقای احمد بیرشک تشکر کنید. ببینید یک پیرمردِ معتقد به علم و پیشرفت علمی و تحرک جوان‌ها، یک جمله حرفش می‌تواند یک عالم تأثیر بگذارد.»
امروز در تاریخ مناسبت‌های دیگری هم هست
امروز ۴ بهمن مصادف با ۲۳ ژانویه میلادی و ۹ جمادی‌الثانی هجری قمری در تقویم تاریخ، مناسبت‌های دیگری هم دارد.
ـ درگذشت «ابن فرح اشبیلی» شاعر و محدث مشهور در سال ۶۹۹ قمری
ـ زادروز «ماری آنری بیل» مشهور به «استاندال» ادیب فرانسوی در سال ۱۷۸۳ میلادی
ـ زادروز «داوید هیلبرت» ریاضی‌دان آلمانی در سال ۱۸۶۲ میلادی
ـ درگذشت «سالوادور دالی» نقاش معروف اسپانیایی در سال ۱۹۸۹ میلادی
ـ زادروز «محمود فرشچیان» نقاش برجسته ایرانی در سال ۱۳۰۸ شمسی
۰۲:۱۷ - ۱۳۹۹/۱۱/۰۴
۱۷:۱۱ - ۱۳۹۹/۱۱/۰۴
۲۰:۰۳ - ۱۳۹۹/۱۱/۰۴
۱۳:۳۴ - ۱۳۹۹/۱۱/۰۵
