سرویس جنگ نرم مشرق - مؤسسه خاورمیانه در مقاله‌ای به قلم دکتر ساموئل رامانی کارشناس روابط بین‌الملل از دانشگاه آکسفورد به بررسی سناریوهای احتمالی روابط تهران و مسکو در دوران سید ابراهیم رئیسی پرداخت و نوشت: ابراهیم رئیسی در تاریخ ۲۸ خرداد، در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران به پیروزی رسید. پس از پیروزی رئیسی، ماکسیم سوسلوف، سخنگوی سفارت روسیه در تهران، پیامی را از طرف رئیس‌جمهور ولادیمیر پوتین منتقل کرد که پیروزی رئیسی را تبریک گفته بود و متعهد شده بود تا روابط دوجانبه ایران و روسیه را تقویت کند. کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه، اظهارات پوتین در مورد تقویت روابط روسیه و ایران را بازگو کرد و خاطرنشان کرد که او اولین رهبر جهانی است که انتخاب رئیسی به عنوان رئیس‌جمهور آینده ایران را به وی تبریک گفته است.
مخاطبان گرامی، آنچه در ادامه می‌خوانید صرفاً ترجمه گزیده گزارش‌ها و مقالات مذکور است و محتوا و ادعاهای مطرح‌شده در این گزارش صرفاً جهت تحلیل و بررسی رویکردها و دیدگاه‌های اندیشکده‌های غربی منتشر شده است و هرگونه ادعا و القائات احتمالی این مقالات هرگز مورد تأیید مشرق نیست.
فرصت‌ها و چالش‌های پیروزی رئیسی
پیروزی ابراهیم رئیسی فرصت‌ها و چالش‌هایی را بر سر راه روسیه قرار می‌دهد. مقامات روس او را به عنوان یک دوست در نظر می‌گیرند، اما نگران وخامت احتمالی روابط ایران با عربستان سعودی و اسرائیل هستند، که میتواند به استراتژی موازنه مسکو آسیب برساند.
تأثیر پیروزی آیت‌الله رئیسی بر روابط ایران و روسیه
در جوامع تخصصی ایران و روسیه، خوش‌بینی گسترده‌ای مبنی بر این وجود دارد که پیروزی رئیسی روابط روسیه و ایران را تقویت خواهد کرد. بوریس دالگوف، کارشناس مؤسسه مطالعات شرق‌شناسی مسکو، پیش‌بینی کرد که رئیسی همکاری‌های اقتصادی و سیاسی با روسیه را افزایش خواهد داد. ولادیمیر ساژین، عضو ارشد مؤسسه مطالعات شرق‌شناسی، یادآور شد که "روسیه بدون شک در فهرست شرکای دارای اولویت ایران قرار خواهد گرفت"، اما تأیید کرد که روسیه و ایران یک مشارکت موقعیتی را حفظ خواهند کرد.
سید محمد مرندی، استاد دانشگاه تهران، پیش‌بینی کرد که سیاست خارجی رئیسی "به سوی شرق و جهان جنوب متمایل خواهد شد" و این جهت‌گیری مشارکت ایران با روسیه و چین را تقویت خواهد کرد. اگرچه رئیسی از برجام حمایت می‌کند، اما امتناع قاطع او از دیدار با جو بایدن نشان می‌دهد که احیای برجام روابط آمریکا و ایران را بهبود نخواهد بخشید و یا بر سیاست خارجی متمایل به شرق اتخاذشده توسط ایران تأثیر نخواهد گذاشت.
نگرش مسالمت‌آمیز آیت‌الله رئیسی نسبت به روسیه
این گزارش می‌افزاید: نگرش مسالمت‌آمیز رئیسی نسبت به روسیه، محرک‌های سیستماتیک همکاری مسکو و تهران را تکمیل خواهد کرد. در اردیبهشت ۱۳۹۶، رئیسی نشستی عمومی با رستم مینیخانوف، رئیس‌جمهور تاتارستان، که نماینده ویژه سیاست خارجی پوتین در جهان اسلام است برگزار کرد، جایی که مینیخانوف از تعهد ایران برای تقویت روابط خود با روسیه و تاتارستان قدردانی کرد. از آنجا که این نشست کمتر از یک ماه پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۹۶ رخ داد که رئیسی در آن نامزد بود، این گمانه‌زنی را برانگیخت که روسیه در انتخابات ایران دخالت کرده است تا جایگاه خود را در این کشور تقویت کند. از آنجا که مقامات روسیه روابط صمیمانه‌ای با محافظه‌کاران ایران، از جمله علی لاریجانی رئیس سابق مجلس و علی‌اکبر ولایتی وزیر سابق امور خارجه دارند، احتمالاً این حسن‌نیت به رئیسی نیز تعمیم خواهد یافت.
چالش‌های استراتژی موازنه منطقه‌ای روسیه
این اندیشکده آمریکایی مدعی شد: با وجود این عوامل مثبت، وخامت احتمالی روابط ایران با عربستان سعودی و اسرائیل استراتژی موازنه منطقه‌ای روسیه را به خطر می‌اندازد. در صورت فروپاشی گفتگوی محرمانه و غیررسمی ایران با عربستان سعودی و تشدید جنگ نیابتی ایران و اسرائیل در سوریه و عراق را تشدید کند. اگر این سناریو اتفاق بیفتد، ایران میتواند فناوری‌های نظامی پیشرفته روسیه، مانند سامانه پدافند موشکی اس-۴۰۰ را از این کشور درخواست کند. اگرچه مقامات روسیه مانند یوری بوریسوف معاون نخست‌وزیر و لوان جاگاریان سفیر روسیه در ایران، گفته‌اند که امکان فروش سامانه پدافند موشکی اس-۴۰۰ به ایران وجود دارد، اما روسیه قبلاً از فروش این سامانه ضدهوایی به ایران خودداری کرده است. اگر چنین سناریویی تکرار شود، ممکن است تصور تاریخی ایران از روسیه به عنوان یک شریک غیرقابل اطمینان دوباره پدیدار شود.
حمایت روسیه از احیای برجام
روسیه برای به حداقل رساندن اخلال در استراتژی منطقه‌ای خود، از احیای فوری برجام حمایت می‌کند. ادعاهای اخیر ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه، مبنی بر اینکه توافق هسته‌ای ایران قبل از ۲۳ تیر -ششمین سالگرد امضای آن- احیا خواهد شد به همین موضوع اشاره می‌کند.
مؤسسه آمریکایی خاورمیانه در پایان عنوان کرد: در حالی که آینده برجام نامشخص است، احتمالاً ریاست‌جمهوری رئیسی منجر به تقویت روابط روسیه و ایران خواهد شد و در همین حین که روسیه و ایران برای نفوذ در بازسازی سوریه پس از درگیری‌ها رقابت میکنند، احتمالاً ائتلاف در اوراسیا و پیوند اصولی آنها نقش مهمی در پیشبرد همکاری‌های دوجانبه در آینده ایفا خواهند کرد.
۰۷:۳۴ - ۱۴۰۰/۰۴/۲۹
۰۹:۴۳ - ۱۴۰۰/۰۴/۲۹
