به گزارش مشرق، «رافائل گروسی» مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شامگاه در گزارش خود مدعی شد که فعالیت‌های آژانس در ایران به طور جدی تضعیف شده است.

وی در این گزارش مدعی شده است: «من به طور فزاینده‌ای نگران هستم که مسائل مربوط به سایت‌های اعلام نشده، حل نشده باقی بماند و ایران باید آنها را هرچه سریعتر حل کند».

روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال نیز خبر داد که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز سه‌شنبه در دو گزارش محرمانه اعلام کرده است که ایران دسترسی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به سایت‌های مرتبط هسته‌ای را مسدود کرده و به توسعه فعالیت‌های هسته‌ای خود ادامه می‌دهد.

مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در یکی از این گزارش‌های فصلی خود به طور فزاینده‌ای ابراز نگرانی کرده است که حتی پس از دو سال، موضوعات پادمانی در ارتباط با چهار سایت در ایران که به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام نشده بود، حل نشده باقی مانده است.

گروسی در دومین گزارش گفته است که ایران باید موضوعات مهم در ارتباط با سایت‌ها که شامل سوالاتی درباره موقعیت چهارم بوده و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از آن بازدید نکرده را بدون تاخیر بیشتر، حل کند.

خبرگزاری رویترز نیز بخش‌هایی از این گزارش محرمانه را منتشر کرده است و این رسانه انگلیس و روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال هیچ اشاره‌ای به این موضوع نکردند که چگونه به این گزارش‌های محرمانه دست یافته‌اند.

وال‌استریت ژورنال در این گزارش خود نوشته است موضوع مهمی که در دو گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیده می‌شود این است که تهران مانع از دسترسی به تجهیزات نظارتی  شده و تجهیزات نظارتی را در یکی از سایت‌ها برداشته است و هیچ تعامل جدی در زمینه پادمان‌ها و فعالیت‌های هسته‌ای توسعه نیافته است.

این روزنامه آمریکایی اضافه کرد: «این گزارش‌ها چند چیز را تایید کرد که درخواست روز ۱۶ آگوست (۲۵ مرداد) آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای دسترسی به تجهیزات نظارتی در تاریخ ۲۱-۲۹ آگوست (۳۰ مرداد-۷ شهریور)، تنها دسترسی به یکی از سایت‌ها را به همراه داشته است. همچنین تایید شده که رافائل گروسی تصمیم خود را برای سفر به ایران برای انجام گفت‌وگو شفاف کرده است».

آسوشیتدپرس نیز با اشاره به این گزارش نوشت که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برآورد می‌کند ذخایر اورانیوم ۶۰ درصد غنی‌سازی شده ایران به ۱۰ کیلوگرم رسیده که این میزان در ماه مه ۷.۶ کیلوگرم بوده است.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنین برآورد کرده که ذخایر اورانیوم ۲۰ درصد غنی سازی شده ایران به ۸۴.۳ کیلوگرم رسیده باشد که سه ماه پیش این میزان ۶۲.۳ کیلوگرم بوده است.

کاظم غریب آبادی سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین و همچنین نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز امشب (سه‌شنبه) ۱۶ شهریور ماه، در واکنش به انتشار گزارشات برجامی و پادمانی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، گفت: تمامی فعالیت‌های هسته‌ای ایران، از جمله غنی سازی در سطوح مختلف و تولید فلز اورانیوم، در چارچوب حقوق هسته‌ای ایران تحت معاهده عدم اشاعه صورت می‌گیرد و کاملاً هم راستا با تعهدات پادمانی ایران انجام می‌شود. (جزئیات بیشتر)

وی افزود: از آنجا که سایر طرف‌ها به تعهدات خود تحت توافق هسته‌ای (برجام) در حوزه رفع تحریم عمل نکردند و سیاست اعمال تحریم‌های غیرقانونی و یکجانبه آمریکا نیز ادامه دارد، هیچکس نمی‌تواند توقف این فعالیت‌ها را در چارچوب این توافق از ایران طلب کند.

انتقاد از اقدام گروسی در گزارش موضوع مربوط به ثبت داده‌های فراتر از پادمان

نماینده دائم کشورمان در همین زمینه، از اقدام مدیرکل در گزارش موضوع مربوط به ثبت داده‌های فراتر از پادمان انتقاد کرد و گفت: این اقدام فقط برای سه ماه با آژانس تفاهم شده بود و مبنای آن نیز کاملاً سیاسی بوده است، موضوعی که نه حقی برای آژانس ایجاد می‌کند و نه تکلیفی برای ایران.

ایران و آژانس اتمی اسفندماه سال گذشته به توافقی برای ارائه دسترسی‌های داوطلبانه از سوی ایران به دو مکان مشخص شده و تسهیل فعالیت‌های راستی آزمایی آژانس دست یافتند. این توافق، یک بار قبل از منقضی شدن به مدت یک ماه و تا تاریخ سوم تیرماه تمدید شد اما ایران بعد از آن تاریخ، توافق مذکور را تمدید نکرد.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گوید پروتکل الحاقی به این نهاد بین‌المللی اجازه دسترسی گسترده‌تر به اطلاعات و اماکن موجود در ایران را می‌دهد. سال گذشته مجلس شورای اسلامی ایران قانونی را به تصویب رساند که دولت را ملزم می‌کند در صورت عدم رفع تحریم‌ها علیه ایران بازرسی‌های آژانس اتمی در ایران را معلق کند.

این در حالی است که دیپلمات‌ها در وین به خبرگزاری آمریکایی بلومبرگ گفته‌اند آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اکنون می‌تواند توافق جداگانه خود با ایران را که در آن دفعات بازدید از سایت‌های محل فرآوری اورانیوم مشخص شده‌اند را به‌روزرسانی کند.

 توافق مورد اشاره بلومبرگ «توافق جامع‌پادمانی» نام دارد. این رسانه مدعی شده که توافق مذکور کشورها را ملزم می‌کند در صورت عبور از برخی مرزهای مشخص در فعالیت‌های هسته‌ای، دسترسی‌های بیشتری به بازرسان آژانس اعطا کنند.

دو مقام مطلع در گفت‌وگو با بلومبرگ مدعی شده‌اند تصمیم ایران برای افزایش سطح غنی‌سازی از محدوده‌های مشخص‌شده در توافق جامع پادمانی فراتر رفته است.

نشست بعدی شورای حکام ۲۲ تا ۲۶ شهریور برگزار می‌شود

بر اساس گزارش‌ها، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، وضعیت همکاری ایران با این نهاد را در نشست بعدی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که بین روزهای ۱۳ تا ۱۷ سپتامبر (۲۲ تا ۲۶ شهریور) برگزار خواهد شد، ارائه دهد.

پیش‌تر شبکه آمریکایی «بلومبرگ» به نقل از چند مقام گزارش داد که «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به دنبال ملاقات با «محمد اسلامی» رئیس جدید سازمان انرژی اتمی ایران پیش از کنفرانس وین است.

طبق این گزارش، این دو مقام گفتند «او می‌خواهد تمایل تهران برای بازگرداندن دسترسی گسترده به ناظران آژانس-که در اعتراض به تحریم‌های آمریکا متوقف شده است -و همکاری ایران با بازرسان بین‌المللی را بسنجد.»

اروپا منتظر رایزنی آژانس و ایران

به ادعای مقاماتی که با بلومبرگ در وین صحبت کردند، دیپلمات‌های اتحادیه اروپا منتظر نتیجه رایزنی‌های بین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران قبل از تصمیم‌گیری در این خصوص هستند که به تدوین پیش‌نویس قطعنامه‌ای که ایران را به دلیل عدم همکاری محکوم می‌کند، بپردازند یا خیر.

به ادعای بلومبرگ، در حالی که چنین سندی در نهایت می‌تواند منجر به ارجاع مجدد ایران به سازمان ملل شود، این مقام‌ها گفتند بعید است تهران با اقدامات اضافی شورای امنیت روبرو شود زیرا چین و روسیه به طور قطع تلاش برای اعمال تحریم‌های جدید را مسدود خواهند کرد.

جمهوری اسلامی ایران تا یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش ذیل این توافق عمل کرد تا به کشورهای اروپایی که وعده می‌دادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران می‌کنند فرصت دهد برای تحقق این وعده تلاش کنند.

گام‌های کاهش تعهدات برجامی ایران پس از یک سال صبر راهبردی

بعد از گذشت یک سال از خروج آمریکا از برجام، تهران اعلام کرد با توجه به اینکه کشورهای اروپایی به وعده‌هایشان عمل نکرده‌اند در چند گام تعهداتش ذیل برجام را کاهش خواهد داد. کاهش تعهدات ایران ذیل مفاد توافق هسته‌ای برجام صورت می‌گرفت.

جمهوری اسلامی ایران، بعد از برداشتن ۵ گام برای کاهش تعهدات، سرانجام ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۸ اعلام کرد دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی سازی، درصد غنی سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست.

دولت «جو بایدن» مدعی است قصد دارد از طریق مذاکرات جاری در شهر وین، پایتخت اتریش زمینه‌های لازم برای بازگشت کشورش به توافق هسته‌ای برجام را فراهم کند.

برگزاری ۶ دور مذاکره در وین

تا کنون ۶ دور مذاکره در شهر وین میان آمریکا و سایر طرف‌های برجام غیر از ایران برای تسهیل بازگشت آمریکا به برجام انجام شده است. طرف‌ها می‌گویند پیشرفت‌های ملموسی در این مذاکرات حاصل شده اما پاره‌ای اختلافات کماکان باقی است.

جمهوری اسلامی ایران تأکید کرده با توجه به اینکه آمریکا طرفی بوده که توافق را نقض کرده این واشنگتن است که باید با رفع تحریم‌ها به توافق بازگردد و لازم است اجرای تعهدات آمریکا مورد راستی‌آزمایی قرار گیرد. تهران البته تأکید کرده اصرار یا عجله‌ای برای بازگشت آمریکا به توافق ندارد.