به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، پدافند هوایی متحرک و مدرن، یکی از تجهیزات بسیار مهم و مورد توجه صنایع دفاعی و نیروهای مسلح کشورمان در سالهای اخیر بوده و آنها همگام با ارتش های مهم جهان، به سمت تحقیق و توسعه این نوع سامانه ها حرکت کرده اند؛ از توسعه سامانه خوش نام "سوم خردادگ با مدال شکار جاسوس بلند پرواز آمریکایی ها در سال ۹۸ تا متحرک کردن توپ های ضد هوایی ۳۵ میلی متری و عملیاتی شدن سامانه های ۱۵ خرداد در ارتش، همه در راستای توسعه قابلیت تحرک برای پدافند هوایی است. اما با شروع رزمایش مدافعان آسمان ولایت ۱۴۰۰ در روزهای اخیر، به نظر می رسد که یک سیستم پدافندی متحرک جدید با ویژگی های قابل توجه، آماده ورود به یگانهای رزمی کشورمان است.

بیشتر بخوانید:

«مجید» شکارچی جدید ریزپرنده‌ها و کروزهای متجاوز به کشور/ امکان تبدیل تانک‌های قدیمی به سکوهای مدرن پدافند هوایی فراهم شد +عکس و فیلم

عقاب؛ ترکیب موفق «تور و پانتسیر» برای تکمیل پدافند بومی ایران/ حمله غافلگیرانه به نقطه قوت دشمن در ارتفاع پست +عکس

اعلام ویژگی‌های مهم «اولین توپ لیزری ایران» / انحصار قدرت‌های مشهور نظامی در تولید یک «سامانه پدافندی استراتژیک» شکست +فیلم

در جریان این رزمایش بزرگ و مشترک نیروهای مسلح کشورمان، یک سیستم پدافندی متحرک روی شاسی چرخ دار رویت شده که دارای ویژگی های خاص و جالبی است. در ابتدا باید گفت که طبق تصاویر به نمایش درآمده از رسانه ملی، این سامانه شامل ۴ پرتابگر عمودی تقریبا کوچک است که روی یک کشنده ۳ محوره قرار گرفته. تا پیش از این تنها سامانه پرتاب عمودی بومی در کشور ما، باور ۳۷۳ بود که البته آن سامانه در کلاس پدافندی برد بلند قرار دارد. یک نکته بسیار مهم و حائز توجه در خصوص سیستم های دفاعی به صورت کلی و سیستم های موشکی و پرتاب کننده های عمودی به صورت خاص، قابلیت طراحی آنها در اندازه های کوچک و فشرده است. به نظر می رسد با سر ریز فناوری های دفاعی از ابر پروژه باور ۳۷۳ در حوزه پرتابگرهای عمودی، حالا به نسل پرتابگرهای کوچک عمودی نیز در کشور رسیده ایم.

سامانه پدافند ناشناخته در رزمایش پدافند هوایی در استان سمنان

یک سوال مهم دیگر که برای مخاطبان پیش خواهد آمد این است که ما با یک سیستم پرتاب سرد رو به رو هستیم یا گرم؟ پیش از این در بحث های مربوط به خرید سامانه اس ۳۰۰ روسی و باور ۳۷۳ ایرانی تفاوت این دو حالت پرتاب شرح داده شده است. به صورت کلی باید گفت که در پرتابگرهای سرد، معمولا از یک منبع تولید هوای پرفشار استفاده می شود که موشک مورد نظر را به سمت بالا و به بیرون از آن فرستاده و سپس موتور موشک فعال می شود. سامانه هایی مثل اس ۳۰۰ یا "تور" که هر دو ساخته روسیه هستند و در سازمان رزم نیروهای مسلح ما نیز وجود دارند از سیستم پرتاب سرد بهره می برند.

اما در سیستم های پرتاب گرم، موشک مورد نظر در درون مخزن مورد نظر خود فعال شده و معمولا از طریق محل های خاصی که در اطراف آن در نظر گرفته شده حرارت خارج می شود و موشک حرکت عمودی خود را آغاز کرده و شروع به پرواز می کند. اگرچه در حال حاضر تصویری از شلیک موشک از این سامانه منتشر نشده، ولی فضای خالی تعبیه شده در پایین سلول های عمودی، احتمال استفاده از حالت شلیک گرم را تقویت می کند چراکه این احتمال وجود دارد که این فضای خالی برای خروج گازهای گرم به کار برود.

ترکیبی از ویژگی های سامانه اروپایی و روسی در محصول ایرانی

نگاه به سامانه جدید و ناشناخته ایرانی، از بحث طراحی و ساخت پرتابگرهای عمودی تا سیستم راداری نصب شده روی آن، یادآور سامانه های پدافندی مدرنی در دنیا است که به نظر می رسد مورد توجه مهندسان ایرانی قرار گرفته است اما از هر کدام از آنها، برخی ویژگی ها انتخاب شده که نشان دهنده اشراف متخصصان دفاعی کشورمان روی نمونه های مدرن خارجی و انتخاب گزینه های مورد نیاز از میان همه ابعاد و عناصر تشکیل دهنده آنهاست. سامانه پدافند هوایی اوموخنتو ساخت آفریقای جنوبی که در اصل برای عملیات دریا پایه توسعه پیدا کرده دارای یک مدل زمین پایه متحرک است که شباهت هایی به این سامانه جدید ایرانی دارد.

سامانه پدافند هوایی اوموخنتو

در اروپا نیز یک پروژه موشک سطح به هوا وجود دارد که بر پایه موشک هوا به هوای IRIS-T توسعه پیدا کرده است. این موشک در اصل توسط آلمان و تا حدی با مشارکت دیگر کشورها مثل سوئد، ایتالیا و یونان ساخته شده و در مدل زمین پایه، شباهت هایی به طرح جدید پدافندی ایران دارد.

سامانه پدافند زمین پایه بر پایه موشک IRIS-T

اما مسئله مهم اینجاست که در دو سامانه خارجی مورد اشاره در بالا، بخشهای راداری از واحدهای حامل موشک جدا شده و روی کشنده های دیگری حمل می شود. اما در سامانه ایرانی با الگو گرفتن از طراحی روسی سامانه هایی چون پانتسیر و با شناختی از ویژگی های محیطی و تهدیدات پیش روی کشورمان، سیستم راداری نیز روی همان شاسی نصب شده و با این روش کل سامانه های شناسایی، رهگیری و سیستم سلاح روی یک پلتفرم سوار و نیاز به خودروهای مختلف کاهش پیدا می کند.

در خصوص نوع رادار نصب شده روی این سامانه پدافندی مشخصا نمی توان به صورت دقیق، تحلیل یا نظری داد ولی با توجه به شکل کلی و نگاهی به طراحی های مشابه در دنیا، احتمالا با نوعی رادار آرایه فازی رو به رو هستیم. در تصاویر موجود سیستم اپتیکی روی شاسی مورد نظر مشاهده نشده ولی لینک شدن این سیستم با واحدهای اپتیکی دور از ذهن نخواهد بود.

سامانه پانتسیر

طبیعتا به دلیل فقدان اطلاعات رسمی، در حال حاضر هیچ گونه اطلاعاتی از این سیستم ناشناخته پدافندی در دسترس نیست ولی در تصاویر مربوط به رزمایش، این سامانه در نزدیکی دیگر سامانه پدافندی جدید کشور یعنی "مجید" مشاهده شده و ابعاد بخصوص طول سلول های پرتاب عمودی نیز نشان می دهد احتمالا با یک موشک در کلاس کوتاه برد یا میان برد (در کلاس ۲۰ الی ۴۰ کیلومتر) رو به رو باشیم. به نظر می رسد این سامانه جدید پدافندی در حقیقت لایه جلوتر از سامانه مجید با برد ۸ کیلومتر را پوشش خواهد داد. به نظر می رسد با رصد تحولات در جهان و خصوصا مناطق اطراف ایران، بحث پدافند ارتفاع پایین و مقابله با پرنده ها و پرتابه ها در این ارتفاع، در دستور کار ویژه صنایع دفاعی کشور قرار گرفته و این سامانه جدید نیز در راستای مقابله با همین تهدیدات توسعه پیدا کرده است.

نداجا و ندسا؛ مقصد بعدی سامانه مرموز

نوع طراحی سلول های عمودی در سیستم مورد نظر در کنار رادار آن، این سامانه را به یک گزینه بسیار عالی برای مجهز کردن ناوهای هم نیروی دریایی ارتش و هم نسل جدید شناورهای سنگین نیروی دریایی سپاه بدل کرده چراکه می توان، تمامی مجموعه پدافندی مورد نظر را که به راحتی روی یک کشنده چرخ دار ۳ محوره نصب شده، به یک شناور منتقل کرد. مشخصا در یک ناو جنگی چند صد یا بیش از هزار تنی، تعداد بسیار بیشتری از سلول های عمودی پرتاب موشک به همراه رادار، قابلیت نصب داشته و با کمک گرفتن از سیستم های هدف یابی دیگر شناور نیز می تواند به امر کشف و تعقیب اهداف در این سامانه کمک کرد.

استقرار سامانه پدافندی سوم خرداد روی شناور لجستیکی شهید سیاوشی نیروی دریایی سپاه

نکته مهم دیگر این که جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر با داشتن یک سامانه برد بلند بومی با پرتابگر عمودی یعنی باور ۳۷۳ و یک سامانه با اندازه کوچک، توانایی توسعه سلول های عمودی در اندازه های بزرگتر از نمونه به نمایش درآمده جدید را نیز دارد که هم در بحث پدافند زمینی و هم دریا پایه یکی از کلیدی ترین مسائل و گلوگاه های فنی و اجرایی به حساب می آید. در هر صورت باید منتظر بود تا در آینده اطلاعات بیشتری از سامانه جدید پدافندی کوتاه برد ایرانی بشنویم ولی می توان گفت حالا دانش و توان فنی اجرای انواع سامانه ها با لانچر عمودی و پرتاب گرم، در کشورمان نهادینه شده است.