به گزارش مشرق، خبر آزمایش موشک هایپرسونیک جدید چین جنجال‌های زیادی را در محافل نظامی و خارجی آمریکا ایجاد کرده است. کار به جایی رسیده که شخص جو بایدن رییس‌جمهور آمریکا از فعالیت‌های نظامی چین در این حوزه ابراز نگرانی کرده و دبیر کل ناتو هم از دستیابی پکن به تسلیحاتی که بتواند محدوده اروپا و آمریکا را به صورت مستقیم مورد هدف قرار دهد، ابراز نگرانی کرده است.

البته در مقابل چین چنین نگرانی‌هایی را رد کرده و آزمایش‌های انجام شده در طول ۳ ماه گذشته را مربوط به تست یک سامانه قابل بازیافت فضایی دانسته است؛ سیستمی همانند موشک‌های فالکون ۹ که قابلیت پرتاب ماهواره و بازگشت مجدد بر روی زمین را دارند.

با این حال داده‌های منتشر شده توسط رسانه‌های غربی از آزمایش یک سیستم پرتاب تسلیحاتی کم‌نظیر در دنیا خبر داده‌اند که نگاهی به آن جزییات بیشتری را در اختیار ما قرار می‌دهد.

* موشکی با توان دور زدن زمین

بر اساس اطلاعات منتشر شده موشک پرتاب شده توسط چینی‌ها در ابتدا موفق شده یک بار به طور کامل زمین را دور بزند و سپس محموله خود را بر روی زمین پرتاب کند. مشخص نیست که چنین موشکی از کدام نقطه پرتاب شده اما وسعت بالای خاک چین چنین اجازه‌ای را به آن می‌دهد. به نظر می‌رسد کلاهک پرتاب شده از نوع کلاهک‌های هایپرسونیک با قابلیت حرکت گلایدری در فضا است.

میزان خطای این سلاح در پرتاب اول توسط آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا نزدیک به ۲۴ مایل عنوان شده است.

اگر این اطلاعات درست باشد چین اولین کشوری است که یک سیستم بمباران مداری موشکی را با قابلیت پرتاب کلاهک هایپرسونیک تلفیق کرده است؛ سیستمی به‌غایت خطرناک حتی برای آمریکا که بزرگ‌ترین زرادخانه هسته‌ای دنیا در اختیار دارد.

اما این سیستم نسبت به موشک‌های بالستیک عادی چه تفاوت‌هایی دارد که باعث واکنش آمریکایی‌ها شده است؟

* تثبیت یک توانمندی قدیمی

سال‌هاست که چین به توانمندی ساخت موشک‌های بالستیک با توان هدف قرار دادن خاک آمریکا دست یافته است. نقطه شروع این توانمندی آزمایش و ساخت موشک DF-۵ با برد ۱۳ هزار کیلومتر در سال ۱۹۸۰ میلادی بود که البته در تعداد بسیار محدودی به خدمت گرفته شد.

در طول سال‌های اخیر چین دست به بهسازی و توسعه موشک‌های بالستیک خود دست زده که شامل استفاده از سیستم کلاهک چندگانه برای هدف قرار دادن چند هدف با یک موشک، استفاده از سیستم سوخت جامد برای پایداری و قابلیت نگهداری و همچین متحرک کردن سامانه‌های پرتابی برای جلوگیری از هدف قرار دادن آن‌ها است تا ثبات راهبردی در مقابل دشمن افزایش یابد.

هم‌اکنون پیشرفته‌ترین موشک بالستیک چین موشک DF-۴۱ با برد ۱۲ هزار کیلومتر و قابلیت حمل چند کلاهک هسته‌ای است که البته در تعداد محدودی به خدمت ارتش چین در آمده است.

با این حال پکن همچنان به ارتقای توانمندی‌های هسته‌ای خود فکر می‌کند. ارتش این کشور همچنان توان تعرضی را تهدید مهمی علیه توان اتمی خود در یک جنگ احتمالی می‌داند. از سوی دیگر آمریکایی‌ها توان ضد موشکی قدرتمندی در اختیار دارند که آن را با استقرار رادارهای رهگیری در کشورهای ژاپن، کره جنوبی و تایوان به شدت تقویت کرده‌اند.

از این رو چینی‌ها به دنبال راه‌حل جدی‌تری برای مقابله با این تهدید در مواقع حساس هستند.

* بمباران مداری چیست؟

موشک‌های بالستیک علی‌رغم توانمندی بالای خود برای هدف قرار دادن اهداف مهم و راهبردی ضعف‌هایی نیز دارند که مربوط به نوع حرکت ذاتی آن‌هاست.

از آنجا که موشک‌های بالستیک اغلب در لایه‌های فوقانی جو حرکت می‌کنند توان محدودی برای مانورپذیری کلاهک‌ها یا تغییر مسیر پروازی در اختیار دارند و با رصد حرکت آن‌ها از دوردست می‌توان مسیر آینده حرکت آن‌ها را پیش‌بینی کرد و از ابزارهای مختلف برای هدف قرار دادن آن‌ها همچون موشک‌های ضدموشک استفاده کرد.

برای حل این مشکل در دوران جنگ سرد اتحاد جماهیر شوروی نوعی از سیستم بمباران فضایی را توسعه داد.

در این سیستم به جای این که یک موشک بالستیک یک سیستم مسیر بالستیک را برای رسیدن به هدف مورد نظر طی کند، موشک مربوطه در مدار بالایی جو زمین حرکت کرده و در هنگام نزدیک شدن به زمین کلاهک خود را رها می‌کند. این کلاهک بر خلاف یک موشک بالستیک همانند یک شهاب سنگ با سرعت بیش از ۲۵ ماخ وارد جو زمین شده و پشت سامانه‌های پدافندی فرود خواهد آمد.

توسعه چنین سیستمی برای بمباران فضایی از سال ۱۹۶۶ در اتحاد جماهیر شوروی آغاز شد اما با امضای معاهده «سالت ۱» از توسعه خارج شد. با توجه به این که موشک مدنظر چینی‌ها یک بار کره زمین را دور زده و سپس اقدام به رهاسازی کلاهک خود کرده است می‌توان این سیستم را یک سامانه بمباران مداری توصیف کرد.

* تلفیق بمباران مداری با کلاهک‌های هایپرسونیک

در این میان چینی‌ها برای کاراتر کردن سامانه تهاجمی خود اقدام دیگری را به کار گرفته‌اند و آن هم استفاده از کلاهک هایپرسونیک به جای استفاده از کلاهک‌های معمولی است.

سلاح‌های هایپرسونیک با قابلیت حرکت با سرعت بیش از ۵ ماخ و فراتر از آن مدت‌هاست که تبدیل به بخشی از رقابت تسلیحاتی میان ایالات متحده آمریکا، روسیه و چین شده‌اند.

بخشی از این سلاح‌ها شامل موشک‌هایی با توانمندی با حرکت بیش از ۵ تا ۷ برابر سرعت صوت در جو است. تاکنون نمونه‌های متعددی از این موشک‌ها ساخته شده که از جمله آن‌ها می‌توان به موشک فراصوت کینژال روسی اشاره کرد که بر روی جنگنده‌های میگ ۳۱ نصب شده است.

همچنین موشک «زیرکرون» موشک دیگری است که روس‌ها برای پرتاب از جنگنده سوخو ۵۷ و همچنین ناوهای نیروی دریایی خود تدارک دیده‌اند. آمریکایی‌ها هم به سرعت در حال توسعه این سلاح‌ها هستند اما تاکنون نتوانسته‌اند هیچ‌کدام از آن‌ها به صورت جدی وارد خدمت بکنند.

برخی از این سلاح‌های هایپرسونیک هستند که در مرحله آخر و با استفاده از سُرش در هوا یا حرکت گلایدری در هوا حرکت کرده و به هدف اصابت می‌کنند. این کلاهک‌ها معمولاً قابلیت مانورپذیری بسیار بالاتری نسبت به کلاهک‌های موشک بالستیک دارند و قابلیت تغییر ناگهانی در مسیر را دارند.

اولین کشوری که از چنین کلاهک‌هایی در موشک‌های بالستیک خود استفاده کرد روسیه بود. روس‌ها در موشک بالستیک سارمات که قرار است نسل بعدی سلاح بازدارندگی آن‌ها باشد، امکان حمل ۲۴ کلاهک هایپرسونیک YU-۷۴ را ایجاد کردند.

این کلاهک‌ها بعد از رهاسازی توسط موشک بالستیک می‌توانستند با پرواز در ارتفاع بالای جوی توان هدف‌گیری دقیق‌تری نسبت به کلاهک‌های عادی داشته باشند.

حالا چینی‌ها در آزمایش جدید خود دو قابلیت بمباران مداری و استفاده از کلاهک‌های هایپرسونیک با قابلیت مانورپذیری را در جو ترکیب کرده‌اند.

چنین ترکیبی برای هر سیستم پدافندی ترسناک محسوب می‌شود. در حقیقت با این سیستم می‌توان موشک بالستیک را درست در مدارهای بالای زمین از چند هزار کیلومتری هدف عبور داد و بعد با رهاسازی کلاهک و هدایت آن‌ها به سمت هدف کار را تمام کرد.

هنوز هیچ سیستم راداری با قابلیت این حد از انعطاف‌پذیری در مقابل حرکات غیر قابل پیش‌بینی ساخته نشده است. اغلب سیستم‌های فعلی بر اساس حرکات قابل پیش‌بینی فعالیت می‌کنند. ساخت نسل جدید پدافندهای موشکی برای مقابله با این قابلیت مدت‌ها زمان خواهد برد. بر اساس گزارش وزارت دفاع آمریکا هم طراحی و توسعه نسل جدید سیستم‌های ضد موشکی تا سال ۲۰۳۰ زمان خواهد برد در حالی که چینی‌ها به مرحله آزمایش سلاح‌های خود رسیده‌اند.

البته بعید به نظر می‌رسد که چینی‌ها به فکر استفاده از چنین سلاحی برای ضربه ابتدایی به آمریکا باشند. در حقیقت پکن با توسعه این سلاح به دنبال فهماندن این موضوع به طرف آمریکایی است که از توان پاسخگویی به حمله برخوردار است.

برآورد چینی‌ها این است که آمریکایی‌ها در صورت وقوع یک جنگ تمام‌عیار در ابتدا در یک حمله همه‌جانبه بخش مهمی از توان اتمی چین را از بین خواهد برد و  در گام بعدی از توانمندی دفاع ضدموشکی خود برای انهدام پاسخ احتمالی چین استفاده خواهند کرد.

در چنین شرایطی طبیعی است که توسعه این سلاح تلاش برای معتبر نگه داشتن توان چین برای یک حمله اتمی است. البته در کنار این پکن برای در امان نگه داشتن توان اتمی خود شبکه بی‌نظیری از هزاران کیلومتر تونل و پناهگاه اتمی ایجاد کرده که زرادخانه کوچک اتمی این کشور به صورت مرتب در حال حرکت در آن است.

* نگاهی به توانمندی فعلی چینی‌ها

حتی قبل از آن که چین از موشک جدید خود رونمایی کند، چینی‌ها از سلاح‌های جدید و گسترده‌ای برای استفاده از این قابلیت جدید در موشک‌های بالستیک خود پرده‌برداری کرده بودند.

یکی از این سلاح‌های موشک دانگ فانگ ۱۷ است که موشک جدید چینی‌ها را می‌توان نمونه بهبودیافته‌ای از آن دانست.

موشک بالستیک دانگ فنگ ۱۷ در واقع بدنه و پیشرانه موشک دانگ فنگ ۱۶ ولی با یک کلاهک کاملاً متفاوت با موشک‌های قبلی ساخت چین است. این کلاهک یک کلاهک درون جوی هایپرسونیک است. این موشک بعد از پرواز و رسیدن به ارتفاع حدود ۶۰ کیلومتری زمین کلاهک خود را رها کرده و کلاهک از نوع DF-ZF HGV درون جو با سرعت ۵ ماخ حرکت کرده و مانند یک موشک کروز ارتفاع بالا عمل می‌کند. این کلاهک همچون یک هواپیمای بدون سرنشین عمل می‌کند و می‌تواند دست به مانور بزند. این موشک می‌تواند نیم کره زمین را با سرعت ۵ ماخ دور بزند ولی در فاز نهایی سرعت آن به ده ماخ نیز می‌رسد.

وزارت دفاع آمریکا از مدت‌ها پیش اعلام کرده بود که این موشک بالستیک خطرناک‌ترین سلاح تهاجمی چینی‌ها است اما گویا آمریکایی‌ها باید خود را آماد سورپرایزهای جدی‌تری از سوی چینی‌ها آماده کنند.