به گزارش مشرق، اضطـراب و تـرس، ازجمله علـل عمده بسـیاری از نگرانی‌ها و مشکلات روان‌شناختی کودکان هستند کـه تـا بزرگ‌سالی آن‌ها نیز ادامـه می‌یابد. هرچند کـه، برخـی از ترس‌ها طـی دوره کودکی بهنجـار و طبیعـی تلقـی می‌شوند و بـا افزایـش سـن کاهـش می‌یابند، امـا آن نـوع ترس‌هایی بیشـتر مدنظـر روان شناسـان و مشـاوران هستند کـه حـل ناشـده باقـی مانـده و بعدها بـه موقعیت‌های دیگـر زندگـی روزانـه آدمی تعمیـم می‌یابند. کـودکان انـواع مختلـف تـرس را گـزارش می‌کنند، ازجمله تـرس اجتماعـی، تـرس از پزشـک، تـرس مربـوط بـه حیوانـات، تـرس از خطـر و تـرس از ناشناخته‌ها و موجـودات خیالـی.
بیشتر بخوانید
چگونه با کودکان شیطون کنار بیاییم؟
به بیان متخصصان، شـیوع جهانـی تـرس در کـودکان تقریباً نزدیـک به ۲۰ درصـد است. هرچند کـه تـرس کـودکان تحـت تأثیر فرهنگ‌های مختلف، متفــاوت اســت. ترس‌ها و اضطراب‌های حــل نشــده ایــن دوران، در آینــده نه‌چندان دور، پیش‌بینی کننــده اختلال‌های روان‌پزشکی دیگـری هسـتند کـه ازجمله آن‌ها می‌توان افسـردگی، اختلالات شـخصیت و تمایلات خودکشـی گرایانـه و همچنین افزایـش احتمـال مصـرف مـواد در اواخـر نوجوانـی و جوانـی را نـام بــرد. ترس نیــز هماننــد اضطــراب و نشــانگانی چــون نگرانـی شـدید، برانگیختگـی فیزیولوژیـک، شـکایات روان‌تنی و دوری گزینـی بیش‌ازحد از موقعیت‌های خـاص را بـه همـراه دارد و لذا بایستی با جدیت مورد بررسی قرار گیرد.
در رابطه با این موضوع، یک تیم پژوهشی چهارنفره از دانشگاه خاتم تهران، دانشگاه آزاد اسلامی اراک و سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی وزارت آموزش‌وپرورش اقدام به انجام مطالعه‌ای کرده‌اند که در آن تأثیرات دو برنامه درمانی گروهی برای رفع ترس در کودکان پسر مورد بررسی علمی قرار گرفته‌اند.
این مطالعه بر روی ۴۵ دانش‌آموز پسر ۸ ساله انتخاب شده از بین ۵ مدرسه منطقه ۵ شهر تهران انجام شده است. این کودکان به دو گروه تقسیم شدند و برای گروه اول از روش موسوم به «دوستان برای زندگی» و برای گروه دیگر از روشی به نام «گربه چالشگر» به‌صورت هفتگی و طی جلسات یک‌ساعته استفاده شد. برای جمع‌آوری داده‌ها نیز پرسشنامه زمینه‌یابی ترس کودکان مورد استفاده قرار گرفت.
نتایج بررسی‌ها نشان داد که هر دو برنامه فوق از قابلیت‌های مناسبی برای کاهش ترس در کودکان برخوردار هستند و به‌کارگیری آن‌ها در مدارس، به کودکان دچار ترس و اضطراب کمک می‌کند تا درک عمیق‌تری از هیجان‌ها و عواطف گوناگون خود به دست آورند و ترس‌های غیر طبیعی خود را کاهش دهند.
در این خصوص آناهیتا خدابخشی کولایی، دانشیار و پژوهشگر گروه روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه خاتم تهران و همکارانش می‌گویند: «نتایــج پژوهــش ما نشــان داد کــه دو برنامــه درمــان گروهــی یعنـی دوسـتان بـرای زندگـی و گربـه چالشـگر بـه کاهـش تـرس در کــودکان کمــک می‌کنند. گرچه برنامه اول در کاهـش تـرس و خـرده مقیاس‌های آن مؤثرتر بـوده اسـت».
آن‌ها می‌افزایند: «بــا توجــه بــه اینکــه ایــن برنامه‌ها بــر عـزت نفـس و افـکار مثبـت در کـودکان و کاهـش افـکار منفـی و مخـرب تأکید دارنـد می‌توانند به‌عنوان برنامه‌های کاهش تـرس، اضطـراب و افسـردگی در دو گـروه کـودکان و نوجوانـان در مـدارس بـه کار برونـد».
برنامـه «دوسـتان بـرای زندگـی» یـک مداخلـه شــناختی رفتــاری اســت کــه افـکار و رفتارهـای مرتبـط بـا اضطـراب را از طریـق بازسـازی شـناختی تغییـر می‌دهد. همچنین برنامـه «گربـه چالشـگر» نیز یــک مداخلــه شــناختی-رفتــاری بــرای تــرس کــودکان است کــه متمرکـز بـر احساسـات و رفتـار بوده و ترکیبـی از راهبردهـای مؤثر رفتـاری ماننـد تکالیـف، آمـوزش مواجهـه سـازی، تمریـن و پـاداش بـا تأکید بـر پـردازش اطلاعات شـناختی برای غلبه بر ترس ارائه می‌دهد.
اطلاعات پژوهشی فوق در «نشریه پرستاری کودکان» متعلق به انجمن علمی پرستاری ایران منتشر شده‌اند.
۱۳:۴۶ - ۱۴۰۰/۰۸/۱۹
