به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۹ بود که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با پرتاب موفق ماهواره نظامی نور به فضا، به یک دوره از عدم موفقیت پرتاب فضایی در کشور پایان داده و از اولین ماهواره‌بر سه مرحله ای ایران به نام "قاصد" نیز رونمایی کرد. پرتاب نور به فضا در آن دوره یک حرکت مهم فنی و اطلاعاتی بود که چه در بعد فضایی و چه در بحث ماهواره‌بر توانایی های جدیدی را در کشور به نمایش گذاشت. با منتشر شدن اطلاعاتی در خصوص ماهواره بر قاصد مشخص شد که این پرتابگر جدید ایرانی، در مرحله اول از سوخت مایع و در مراحل بعدی از سوخت جامده بهره می برد.

در همان زمان و در جریان یک گفتگوی تلویزیونی، سردار حاجی زاده به برنامه نیروی هوافضای سپاه در جهت توسعه موتور سوخت جامد برای ماهواره‌برها اشاره کرد و حالا در حالی که به پایان سال ۱۴۰۰ نزدیک می شویم، اولین گام عملیاتی در این زمینه برداشته شده است.

بیشتر بخوانید:

جهش برد موشک‌های سپاه با «رعد ۵۰۰» محقق شد/ ایران با نقشه راه رهبر انقلاب به «موشک‌های هایپرسونیک» رسید +فیلم

شاهکار اطلاعاتی سپاه با پرتاب غافلگیرانه یک چشم استراتژیک/ ویژگی‌های فنی اولین ماهواره‌بر سه مرحله‌ای ایران را بهتر بشناسید +عکس و فیلم

ایران با «ماهواره‌بر ذوالجناح» آماده تست منظومه‌سازی ماهواره‌ها شد/ جزییات آزمایش موفق قدرتمندترین موتور سوخت جامد کشور +عکس

بر اساس تصاویر پخش شده در روزهای اخیر، نیروی هوافضای سپاه پاسداران با موفقیت یک سیستم پیشران سوخت جامد به نام "رافع"، با توان ایجاد ۶۸ تن تراست را مورد آزمایش گرم زمینی قرار داده است. با نصب این پیشران جدید روی ماهواره بری مثل قاصد، این موشک دارای مزیت های قابل توجهی خواهد شد. همان طور که در زمان پرتاب قاصد برای اولین بار شاهد بودیم، مسئله ای که بیش از همه تمام کارشناسان خارجی و حتی داخلی را حیرت کرد، پرتاب غافلگیر کننده سپاه بود.

پیش از این، سایت پرتاب ثابت کشور در سمنان به طور دائم تحت نظر ماهواره های جاسوسی خارجی بوده و با آغاز کوچک ترین فعالیتی، تصاویر آن پخش شده و فضایی از جنگ روانی علیه برنامه فضایی کشور ایجاد می شد. سپاه در آن مرحله یک ضد حمله اطلاعاتی رسانه ای را به طرف مقابل وارد کرده و با پرتاب ناگهانی این ماهواره‌بر سوخت مایع در مرحله اول، معادلات را تغییر داد. حالا و با تعویض مرحله به سوخت جامد، قطعا سرعت آماده شدن برای پرتاب افزایش پیدا کرده و احتمال غافلگیر کردن طرف مقابل افزایش پیدا خواهد کرد.

آزمایش سیستم پیشران سوخت جامد رافع

پیشران سوخت جامد رافع روی جایگاه آزمایش زمینی

این مسئله نه فقط در بعد مسائل امنیتی و رسانه ای بلکه در صنعت فضایی و پرتاب ماهواره هم مهم است. در جهان امروز و با افزایش نیاز به بحث ماهواره ها خصوصا در اندازه های کوچک در مدار LEO ، بحث پرتاب های سریع بسیار مورد توجه قرار گرفته است. فرض کنیم بخشی از مجموعه ماهواره های ارسالی یک کشور به مدار زمین به هر دلیلی از دست برود و نیاز به جایگزینی سریع باشد یا برای یک پرتاب، یک بازه زمانی محدود وجود داشته باشد ، در این حالت ها مشخصا داشتن یک ماهواره‌بر که به سرعت آماده می شود و در عین حال به دلیل استفاده از لانچر متحرک نیازمند سایت ثابت و خاصی نیست، یک گزینه بسیار خوب برای مدیران این بخش خواهد بود.

امنیت و موفقیت بیشتر با سوخت جامد

اگر از علاقمندان به بحث سوخت های موشکی باشید، قطعا اطلاع دارید که سوخت های موشکی از نوع مایع دارای ترکیباتی هستند که کار کردن با آنها حساس و پر ریسک است. البته ذکر این نکته لازم است که این پیشران ها به دلیل برخی برتری ها، همچنان در بخش های مختلف نظامی و یا غیر نظامی حوزه فضایی و اصولا موشکی در خدمت در ایران و جهان باقی خواهند ماند ولی مشخصا اگر بتوان در جایی به سمت گزینه سوخت جامد رفت، قطعا انتخابی امن تر و کم ریسک تری خواهد بود.

مسئله بعدی که باید به آن اشاره کرد، به نوعی دلیل رفتن سپاه به طرف پرتابگرهای با سوخت جامد کامل است. به نظر می رسد تجربیات بیشتر مجموعه هوافضای سپاه در حوزه موشک های سوخت جامد و سر ریز این دانش به بخش فضایی باعث شده که گزینه سوخت جامد، بیشتر مورد توجه قرار بگیرد. برای نمونه باید به این مسئله اشاره کرد که عمده پرتاب های ناموفق فضایی ما برای ماهواره‌بر های سوخت مایع بوده و سازمان فضایی وزارت دفاع نیز در پرتابگر نسل جدید خود به نام ذوالجناح که حدودا یک سال یک تست آزمایشی زیر مداری موفق را طی کرد نیز به سمت استفاده بیشتر از پیشران سوخت جامد رفته است.

همان طور که در ابتدا اشاره شد ، در بحث قدرت برای این پیشران سوخت جامد جدید، عدد ۶۸ تن اعلام شده که این سوال پیش می آید که چرا این رقم، در مقایسه با پیشران سوخت جامد به کار رفته در ذوالجناح با قدرت ۷۴ تن نکم تر است. نکته مهم اینجاست که در نسل جدید پرتابگرهای سپاه به جای بهره گرفتن از بدنه های مرسوم فلزی، از موارد کامپوزیتی استفاده شده که باعث کاهش شدید وزن می شود و در نتیجه با نیرویی کم تر می توان محموله هایی برابر یا سنگین تر نسبت به ماهواره بر های عادی با قدرت بیشتر را نیز به مدار حمل کرد.

ماهواره بر قاصد در لحظات اولیه پرتاب موفق و حمل ماهواره نور به مدار زمین

ماهواره بر ذوالجناح در حال آغاز عملیاتی پروازی در جریان پرتاب آزمایشی

در اینجا لازم است و بایستی به این نکته مهم اشاره شود که نهضت توسعه مواد کامپوزیتی، کربنی و به صورت کلی الیاف پیشرفته با استحکام بسیار بالا و در عین حال وزن پایین از جمله موضوعات مورد تاکید رهبر انقلاب بوده و ایشان حتی در موردی و به صورت علنی با اشاره به فشار طرف های غربی در خصوص محدود کردن این توانایی در ایران در جمله معروفی اعلام کردند: " توقعات طرف مقابل را در زمینه «الیاف کربنِ دارای کاربرد در ساخت سانتریفیوژها» مطلقاً قبول نکنید و زیر بار آنها نروید."

مشخصا پیروی از این دستور مهم و ادامه توسعه این فناوری در کشور باعث شده که امروز به این فناوری مهم در بخش فضایی دست پیدا کنیم. در حال حاضر و به دلایل مشخص امنیتی شاید نتوان به عدد درست و دقیقی در این بخش اشاره کرد ولی مشخصا می توان این گونه تخمین زد که با تغییر جدید، رساندن محموله هایی به وزن ۵۰ کیلو یا بیشتر به مدار LEO و ارتفاع بیش از ۴۲۵ کیلومتر نیز ممکن شده و باید به این مسئله دقت داشت که وزن ماهواره نور بنا به برخی از تخمین‌های کارشناسان خارجی عددی کمتر از ۵۰ کیلوگرم بوده و با ماهواره بر قبلی، با موفقیت به مدار ۴۲۵ کیلومتری رسید.

تست موتور جدید فضایی سپاه

نکته مهم دیگر اینکه برخی از تخمین‌ها در خصوص پیشران سوخت مایع و مرحله اول که در پرتاب موفق نور به کار رفته عددی در حدود ۳۰ تن را برای تراست این مرحله معرفی کرده اند. در صورت صحیح فرض کردن این عدد و با تغییر دادن آن به عدد ۶۸ تن با پیشران جدید، بعلاوه تعویض بدنه به صورت کامل به مواد کامپوزیتی می‌توان گفت که تخمین مطرح شده در بالا قطعا قابل دسترسی خواهد بود. در نهایت باید به این مسئله اشاره کرد که حرکت اخیر سپاه در بحث پیشران سوخت جامد برای ماهواره‌برها شاید یکی از مهم‌ترین دستاوردهای چند سال اخیر در حوزه فضایی بوده و باید منتظر بود که تا ماهواره‌بر جدید ایرانی با پیشران و محموله ای جدیدتر و مدرن تر، دوباره همانند اردیبهشت ۱۳۹۹ برای کشور افتخار آفرینی کند.