به گزارش مشرق، در سال ۱۴۰۰ و آخرین سال قرن ۱۴ هجری شمسی، جهان شاهد رخدادهای مهم و تاثیرگذاری بود که تمامی این حوادث و اتفاقات، تاثیرات زیادی بر اقتصاد جهان و ایران داشتند.
* امضای سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین
از جمله اتفاقات مهم این سال برای اقتصاد ایران، امضای «سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین» بود که در هفته دوم تعطیلات نوروز سال ۱۴۰۰ همزمان با پنجاهمین سالگرد ایجاد روابط دیپلماتیک ایران و چین انجام گرفت.
این توافق، واکنش سیاست‌مداران، تحلیلگران و بسیاری از کارشناسان را به دنبال داشت؛ به طوری که رئیس جمهور آمریکا در واکنش به این توافق گفت: «یک سال است که نگران آن هستم.»
نشریه «وال استریت ژورنال» در این رابطه نوشت، با امضای این سند همکاری، تهران و پکن، تلاش‌های آمریکا برای منزوی کردن این دو کشور را خنثی کردند.
روزنامه «واشنگتن تایمز» با اشاره به اینکه نشانه‌های واضحی از فروپاشی تحریمها وجود دارد، نوشت: چین اکنون آشکارا تحریمها را به بازی گرفته و تهران نیز این جسارت را دارد تا خواسته بایدن برای اینکه نخست ایران به تعهدات توافق هسته‌ای بازگردد را نادیده بگیرد.
پایگاه صهیونیستی «تایمز آو اسرائیل» در این بار نوشت هرچند این توافق، توافقی بیشتر اقتصادی است، اما می‌تواند اهرم فشار آمریکا علیه ایران را قبل از مذاکرات مورد انتظار تضعیف کند و از نفوذ آمریکا در غرب آسیا بکاهد.
بسیاری پایگاه‌ها و روزنامه‌ها و خبرگزاری‌های دیگر در مورد این توافق نوشتند و به مواردی از جمله خنثی شدن تلاش آمریکا برای منزوی کردن ایران، فروپاشی تدریجی تحریمها، تغییر چشم انداز راهبردی منطقه، منفعت هر دو کشور در تقابل با آمریکا، نمایان شدن بیش از پیش شکست راهبرد «فشار حداکثری» و بسیاری نکات دیگر اشاره کردند.
* بسته شدن کانال سوئز و نگاه به جایگاه راهبردی ایران میان آسیا و اروپا
اتفاق دیگری که در همان روزهای آغازین سال رخ داد، مسدود شدن کانال سوئز بود؛ این آبراه مصنوعی که ۱۲ درصد حمل و نقل دریایی جهان از آن صورت می‌گیرد، به علت زمین گیر شدن کشتی غول پیکر ژاپنی «اِوِر گیون» به مدت ۶ روز مسدود شد. تاخیر ایجاد شده ناشی از ترافیک این کانال، در هر ساعت ۴۰۰ میلیون دلار کالا خسارت برای جهان به ارمغان داشت.
چگونگی مسدود شدن کانال سوئز توسط کشتی ژاپنی پیش از رهایی
این رویداد در تاریخ ۱۵۰ ساله این آبراهه بی‌سابقه بود و سبب شد تا کشورها به مسیرهای جایگزین حمل و نقل دریایی فکر کنند.
به طوری که به گفته برخی کارشناسان، در حادثه سوئز، ایران می‌توانست با یک برنامه ویژه برای عبور بار کشتی‌های معطل مانده در دریای سرخ از داخل خاک کشور و تسهیل فرایندهای گمرکی و بندری، حجم گسترده‌ای از بارهای بین‌المللی را در مدت زمان کوتاهی از خاک کشور عبور دهد و درآمد شایانی کسب نماید.
* ۲۰۰ میلیون بشکه ذخایر نفتی ایران روی آب و خشکی
از ابتدای سال، رسانه های خارجی از افزایش میزان صادرات و ورود تدریجی نفت ایران به بازار و همچنین رشد ذخایر نفتی کشور بر روی آب و در خشکی خبر می دادند.
در خرداد ماه رویترز به نقل از شرکت‌های مشورتی و رصد انرژی نوشت، درحالی که ایران بر روی افزایش تولید خود کار می‌کند، انتظار می‌رود، به عنوان یک اقدام موقتی، شرکت ملی نفت این کشور، از ذخایر ساحلی و فراساحلی‌اش که تا ۲۰۰ میلیون بشکه نفت در خود ذخیره دارد، صادرات انجام دهد.
همایون فلک شاهی، تحلیلگر ارشد شرکت کپلر در آن زمان گفت: «ما در حال حاضر تخمین می‌زنیم که ۷۸ میلیون بشکه نفت و میعانات گازی بر روی آب ذخیره شده باشد.»
برآورد موسسه FGE هم نشان می داد، ایران حدود ۱۲۰ میلیون بشکه نفت و میعانات گازی در مخازن ذخیره سازی خشکی خود دارد که تقریبا یک سوم از آن در مخازن ذخیره سازی خارج از این کشور و بیشتر در چین است.
* افزایش صادرات نفت ایران
خبرگزاری رویترز طی گزارشی اعلام کرد، برآورد شرکت‌های ردیابی نفتکش ها نشان می دهد، صادرات نفت ایران برای نخستین بار در سه سال گذشته به بیش از یک میلیون بشکه در روز رسیده است.
این خبرگزاری مدعی شده بود، دلیل رشد صادرات نفت کشور افزایش فروش نفت ایران به چین بوده که همین امر سبب شده تا صادرات نفت کشور به بالاترین میزان ۳ سال گذشته برسد.
این ادعای رویترز با واکنش یکی از معروف‌ترین شرکت رهیابی محموله‌های نفتی در جهان یعنی «تَنکِرتِرَکِرز» مواجه شد.
این شرکت در توئیتی نوشت: «شما نمی توانید چیزی را که نمی بینید رهیابی کنید؛ ما یک میلیون بشکه در روز را در ماه دسامبر ۲۱۹ و یک میلیون و ۶۵۰ هزار بشکه در روز در مارس ۲۰۲۱ رهیابی کرده بودیم.
* افزایش تولید نفت ایران به ۲.۵۴۰ میلیون بشکه
در نهایت در پایان سال، یک موسسه انگلیسی اذعان کرد که تولید نفت ایران در بهمن ماه به ۲ میلیون و ۵۴۰ هزار بشکه در روز رسیده است.
این رقم در گزارش ماهانه اوپک نیز اعلام شد. بر اساس آمار اوپک، میزان تولید نفت ایران در ماه فوریه، دومین ماه سال جاری میلادی به ۲ میلیون و ۵۴۶ هزار بشکه در روز و قیمت نفت ایران به ۹۳.۰۴ دلار در هر بشکه رسید.
* اذعان صندوق بین‌المللی پول به بهبود رشد اقتصادی ایران در ۲۰۲۱
صندوق بین المللی پول در گزارش بهاره خود، رشد اقتصادی ایران در سال ۲۰۲۱ یعنی (یعنی سالی که در ابتدای زمستان ۱۴۰۰ به پایان رسید) را ۲.۵ درصد پیش بینی کرد.
چند روز بعد، جهاد آزور، مدیر بخش خاورمیانه و آسیای مرکزی صندوق بین المللی پول به رویترز گفت: «ما انتظار داریم اقتصاد ایران در سال جدید و آینده میلادی رشد مثبت را ثبت کند.»
وی توضیح داده بود: «برای پرداختن به مساله تورم، مهم است موضوع رژیم چند ارزی موجود در ایران حل شود و این امر نه تنها به رفع تورم کمک خواهد کرد بلکه به طورکلی ثبات اقتصاد کلان را بهبود خواهد داد.»
این نهاد بین‌المللی در گزارش پاییزه خود، پیش بینی رشد اقتصادی ایران برای سال ۲۰۲۱ را در بهار انجام داده بود، تایید کرد.
* IMF: تحریم‌های نفتی در حال بی‌اثر شدن هستند
این نهاد بین‌المللی در اردیبهشت ماه، از بی اثر شدن تحریم نفتی، افزایش تولید و صادرات نفت کشور در سال ۱۴۰۰ خبر داد و نوشت، بخش نفتی ایران رشد ۴.۱ درصدی را ثبت خواهد کرد.
* خط لوله گوره - جاسک مهم‌ترین پروژه نفتی سال
سی و یکم تیرماه طی مراسمی با حضور حسن روحانی رئیس جمهور سابق طرح خط انتقال نفت از گوره به جاسک به صورت رسمی افتتاح شد.
پروژه‌ای که گفته می‌شود، ایرانی‌ترین پروژه صنعت نفت در دل تحریمها بوده و بیش از این که به لحاظ اقتصادی برای ایران اهمیت داشته باشد، جنبه استراتژیک و امنیتی آن دارای اهمیت بوده است.
رسانه‌های خارجی از فرانس ۲۴ گرفته تا اویل پرایس در مورد این خط لوله نوشتند: راه اندازی این خط لوله اقدامی استراتژیک برای دور زدن تنگه هرمز و تقویت فروش نفت است و راه‌های بارگیری و ارسال نفت ایران که اهداف آشکار و آسانی برای آمریکا به منظور فلج کردن بخش نفت این کشور و در نتیجه اقتصادش بود، با احداث خط لوله گوره - جاسک بسته شد.
همچنین تهران می‌تواند از تهدید بستن تنگه هرمز به دلایل سیاسی بدون از بین بردن کامل درآمد خود از صادرات نفت استفاده کند.
* افزایش ۶۰۰ درصدی صادرات بنزین در سال ۲۰۲۰
در نیمه سال، یعنی اواخر شهریور ماه، رویترز طی گزارشی نوشت، تحریم‌های صادرات نفت خام باعث شد، ایران که تا همین ۳ سال پیش واردکننده بنزین بود، به صادرکننده این محصول تبدیل شود و با افزایش صادرات محصولات پتروشیمی و نفتی، منبع درآمدی خود را تغییر داده و هدف آمریکا برای قطع درآمدهایش را با شکست مواجه کند.
* ادامه تحریم‌شکنی‌های ایران با همکاری ونزوئلا
فروش بنزین به ونزوئلا در قالب ناوگان‌های کوچکی از نفتکش های غول پیکر بدون هیچ پنهان کاری، اتفاق خوش آیند سال ۹۹ بود که توجه تمام رسانه‌های جهان را به خود جلب کرد و عصبانیت واشنگتن را به دنبال داشت.
این روند در قالب یک قرارداد میان مدت برای تبادل نفت سنگین ونزوئلا و میعانات گازی ایران در سال ۱۴۰۰ نیز ادامه پیدا کرد، محموله های ایرانی یکی پس از دیگری به ونزوئلا رسیدند.
رویترز، اوایل مهر ماه به نقل از ۵ منبع آگاه از انعقاد این قرارداد با وجود تحریم‌های آمریکا خبر داد.
چند روز بعد، این خبرگزاری انگلیسی، از تخلیه یک محموله ۲.۱ میلیون بشکه‌ای میعانات گازی ایران این قرارداد در آب‌های ونزوئلا خبر داد.
صادرات ایران به ونزوئلا تا پایان سال به ونزوئلا ادامه داشت، بطوریکه تحلیلگران صنعت نفت گفتند، تولید نفت ونزوئلا در ماه‌های اخیر (دی و بهمن ماه) با کمک فنی ایران که کمک می کند تا تحریم های آمریکا را دور بزند و به لطف محموله های منظم تینر ایران، ۲ برابر شده است.
* ارسال سوخت ایران به لبنان برای حل مشکل کمبود سوخت این کشور
درحالی که لبنان به شدت از کمبود سوخت رنج می برد و این امر هم بر مردم و هم بر نیروگاههای این کشور فشار وارد کرده بود، ایران سه محموله سوخت به لبنان ارسال کرد.
* نفع اقتصاد آمریکا از لغو تحریم‌های ایران
حال که ایران تولید و صادرات نفت خود را افزایش داده و حجم قابل توجهی ذخایر نفتی در خشکی و بر روی آب ذخیره سازی کرده و از طرفی با احداث خط لوله گوره – جاسک، راه فلج شدن بخش نفت خود را بسته است و در عین حال با صادرات سوخت به کشورهایی مانند ونزوئلا و لبنان و سوریه و اذعان صندوق بین المللی پول به رنگ باختن تحریم‌های نفتی، آمریکا به فکر لغو تحریم‌های ایران افتاده است.
البته اتفاقات اخیر در بازارهای نفتی از درگیری نظامی روسیه و اوکراین و صعود به یک باره قیمت نفت و گرانی سرسام‌آور بنزین در آمریکا نیز در این امر بی تاثیر نبوده است.
تحلیلگران معتقدند، لغو تحریم‌های ایران برای آمریکا منطقی است زیرا این اقدام به کاهش قیمت بنزین و کالاها منجر می‌شود و از فشار داخلی که جو بایدن، رئیس جمهور این کشور به دلیل افزایش تورم با آن مواجه است، می‌کاهد.
بلومبرگ نیز در گزارشی نوشت، افزایش تولید و صادرات نفت ایران می‌تواند، رانندگان آمریکایی را که با افزایش قیمت بنزین مواجه‌اند، نجات دهد.
* بانک جهانی: اقتصاد ایران رو به بهبود است
بانک جهانی در گزارش بهمن ماه خود، اعلام کرد، اقتصاد ایران پس از یک دهه از دست رفته با رشد اقتصادی ناچیز (بازه زمانی میان سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰) یعنی سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹، به تدریج در حال بهبودی است.
این نهاد بین‌المللی، یک هفته پس از این پیش بینی، در جدیدترین به روزرسانی گزارش «چشم‌انداز اقتصادی جهان» برآورد خود از رشد اقتصادی ایران در سال ۲۰۲۱ را به ۳.۱ درصد افزایش داد.
* رشد ۲۹ دلاری قیمت نفت ایران در سال ۲۰۲۱
بر اساس گزارش اوپک، ایران در سال ۲۰۲۱ (دی ۹۹ تا دی ۱۴۰۰) که بخش اعظم آن در سال گذشته قرار داشت، به طور متوسط نسبت به سال پیش از آن، ۴۱۶ هزار بشکه نفت در روز بیشتر تولید داشته و متوسط قیمت نفت ایران نیز رشد ۲۹ دلاری را ثبت کرده است.
ایران به طور متوسط در سال ۲۰۲۱ روزانه ۲ میلیون و ۴۰۴ هزار بشکه نفت و در سال ۲۰۲۰ روزانه یک میلیون و ۹۸۸ هزار بشکه نفت تولید کرده است.
به این ترتیب ایران در سال ۲۰۲۱ به طور متوسط نسبت به سال پیش از آن ۴۱۶ هزار بشکه نفت در روز بیشتر تولید داشته است.
نفت ایران در سال ۲۰۲۱ به طور متوسط ۶۹.۸۰ دلار فروخته شده است. در این درحالی است که متوسط نفت ایران در سال ۲۰۲۰ به ازای هر بشکه ۴۰.۷۷ دلار فروخته شده بود و این بدان معناست که متوسط قیمت نفت ایران در سال ۲۰۲۱ نسبت به سال ۲۰۲۰ میلادی ۲۹ دلار و ۳ سنت افزایش یافته است.
* ظرفیت تولید نفت ایران به قبل از تحریمها بازگشت
البته روابط عمومی وزارت نفت اعلام کرد، ظرفیت تولید نفت ایران تا پایان سال ۱۴۰۰ به پیش از موعد اعمال تحریم‌های یک جانبه آمریکاست، یعنی رقم بیش از ۳.۸ میلیون بشکه در روز رسیده است.
همچنین آمریکا در ماه‌های پایانی سال ۱۴۰۰ به شکست خود در کارزار «فشار حداکثری» اعتراف کرد.
* اعتراف آمریکا به شکست «فشار حداکثری»
سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، کارزار «فشار حداکثری» دولت «دونالد ترامپ» علیه جمهوری اسلامی ایران را یک شکست فاحش توصیف کرد.
«ند پرایس» سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا ششم بهمن ماه در کنفرانس خبری روزانه خود، اذعان کرد، کارزار فشار حداکثری علیه تهران یک شکست فاحش بوده است.
۱۰:۳۴ - ۱۴۰۱/۰۱/۰۸
