به گزارش مشرق، تب داغی که این روزها پولدار و بی‌پول گرفتارش شده‌اند! نگهداری از سگ‌هایی که قیمت برخی از آنها به صد میلیون تومان هم می‌رسد، آنقدر جایشان را در دل خانواده‌ها باز کرده‌اند که حالا به عنوان عضو برخی از خانواده‌ها به حساب می‌آیند. مانند «تدی» که به گفته صاحبش مبلغی حدود چهل میلیون تومان برای خرید آن پرداخت کرده و چیزی حدود یک میلیون تومان هم برای لباس رنگی و کلاه بافتنی‌اش هزینه کرده ، تا این حیوان خانگی در خیابان جذابتر به نظر برسد!

پاتوق همیشگی‌شان پارک انتهای کوچه است، می‌گوید «باید روزی چند ساعت «تدی» را برای گشت و گذار به پارک ببرم تا با دوستانش همبازی شود تا تنها در خانه افسردگی نگیرد.» لابه‌لای صحبت‌هایش از رواج نگهداری سگ بین جوانان صحبت می‌کند و معتقد است این حیوانات نه تنها هیچ ضرری برای صاحبش ندارند بلکه می‌توانند همدمی وفادار برای آنها باشند. می‌گوید «در اغلب کشورهای اروپایی مردم سگ نگهداری می‌کنند و همین موضوع نشان می‌دهد که سگ ضرری برای انسان ندارد.» قبل از خرید «تدی» علاقه چندانی به نگهداری سگ‌ها نداشته اما تبلیغات نگهداری سگ در شبکه‌های اجتماعی و ماهواره‌ای برایش جذاب بوده و او هم برای خرید سگ ترغیب شده است. 

او هم مانند بسیاری از افرادی که سگ و گربه در منزل نگهداری می‌کنند معتقد است توانایی شست‌وشو و نگهداری از سگ‌ها را دارد و «تدی» هم به دلیل جثه کوچکش خطری برای او و خانواده‌اش نیست، غافل از اینکه همین حیوان کوچک و جذاب می‌تواند بیماری‌های مختلفی را به او و اعضای خانواده‌اش منتقل کند.

با توجه به رواج نگهداری از سگ در جامعه و عدم اطلاع افراد از بیماری‌های قابل انتقال از حیوانات خانگی به انسان با دکتر بهزاد امیری، رئیس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت گفت‌وگو کردیم.  آقای دکتر صحبتهایش را با این سوال آغاز می‌کند که آیا امکان انتقال بیماری از حیوانات به انسان وجود دارد یا خیر؟ «پاسخ این سوال بی‌شک مثبت است، امکان انتقال بیماری از حیوانات اهلی به انسان هم وجود دارد و همه پزشکان و متخصصانی که در این حوزه تحقیق می‌کنند پاسخ مثبت به این سوالات می‌دهند.»

آقای دکتر در ادامه به نحوه ابتلای انسان به بیماری‌های حیوانات اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد «انسان میزبان اتفاقی و تصادفی برای انتقال بیماری است، وقتی انسان در معرض عامل مبتلا به بیماری قرار می‌گیرد انواع ویروس‌ها، قارچ‌ها و باکتری‌ها می‌توانند از حیوان به انسان انتقال یابند، این موضوع یا به واسطه تماس مستقیم است یا به واسطه پراکندگی ویروس در هوا یا فرد ناقل.» 

دکتر امیری در پاسخ به این سوال که در چه افرادی ریسک و خطر انتقال بیماری از حیوانات به آنها بیشتر است؟ می‌گوید« افرادی که به دلیل ارثی یا به دلیل اکتسابی سیستم ایمنی بدن آنها تضعیف شده است، به طور ساده فردی که به بیماری خود ایمنی مبتلا است و کورتون مصرف می‌کند، یا بیماران مبتلا به HIV که سیستم ایمنی بدنشان ضعیف است و سایر بیماران خود ایمنی.»

این افراد نباید در معرض ارتباط با حیوانات خانگی باشند

از نظر وی، برخی گروه‌ها در قبال ارتباط با حیوانات بسیار در معرض خطر هستند و توصیه می‌کند، «این افراد با حیوانات خانگی در تماس نباشند، کودکان زیر ۵ سال به دلیل اینکه نمی‌توانند از خود در برابر حیوان مراقبت کنند و لیسیدن حیوان می‌تواند منجر به بروز بیماری در کودک شود. زنان باردار نیز به شدت در معرض خطر انتقال بیماری قرار دارند به دلیل اینکه بارداری سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند. همچنین افراد سالمند و افرادی که پیوند عضو انجام داده‌اند نباید در معرض حیوانات خانگی باشند. افراد پیوند عضو داروهایی مصرف می‌کنند که منجر به سرکوب سیستم ایمنی بدن می‌شود تا پیوند را پس نزند. لذا این افراد به شدت در معرض عفونت‌های فرصت طلب هستند و به هیچ وجه نباید از حیوانات خانگی مراقبت کنند و به آنها غذا بدهند.

حیوانی که به ظاهر سالم است می‌تواند ناقل بیماری باشد

اغلب افرادی که سگ نگهداری می‌کنند با مشاهده ظاهر سگ تصور می‌کنند که حیوان ناقل هیچ بیماری نیست، دکتر امیری دراینباره توضیح می‌دهد: «اغلب ویروس‌هایی که ممکن است برای انسان خطرناک باشند در بدن حیوان بیماری ایجاد نمی‌کند، بسیاری از عوامل بیماری‌زای دیگر مانند باکتری‌ها هم در حیوان ایجاد بیماری نمی‌کنند اما منجر به ایجاد بیماری در انسان‌ها می‌شوند، به طور مثال باکتری‌ها و انگل‌هایی در بدن حیوان وجود دارد اما حیوان علائمی از بیماری ندارد و حیوان ناقل بدون علامت است و به راحتی عامل بیماری‌زا را به انسان انتقال می‌دهد.»

هاری چگونه به انسان منتقل می‌شود؟

گاز گرفتن سگ یکی از شایع‌ترین روش‌های انتقال بیماری از حیوان به انسان است اما این اتفاق تنها روش انتقال بیماری نیست؛ به گفته این پزشک متخصص، «در بزاق سگ عوامل بیماری زای زیادی وجود دارد که برخی از آنها می‌توانند هنگام گاز گرفتن یا لیسیدن به بدن انسان انتقال پیدا کنند. یکی از خطرناک‌ترین عوامل بیماری زا بیماری «هاری» است. بیماری «هاری» بیماری ویروسی است که عمدتاً از طریق گاز گرفتن حیوان مبتلا به انسان انتقال پیدا میکند. این ویروس ویروسی عصب دوست است به سیستم عصبی مرکزی انسان وارد می‌شود و باعث ایجاد التهاب حاد مغزی و عصبی می‌شود. اگر این بیماری در بدن انسان وارد شود و فرد سریعا درمان نشود محکوم به مرگ خواهد بود.

بیماری «هاری» از پستانداران به انسان انتقال پیدا می‌کند، اعم از پستانداران اهلی و وحشی، سگ سانان و گربه‌سانان همگی می‌توانند بیماری را به انسان انتقال دهند. اگر حیوان خانگی به واسطه یک حیوان آلوده گزیده شده باشند بیماری سریع به انسان انتقال پیدا می‌کند.

ثبت ۲۶۰هزار مورد حیوان گزیدگی در کشور!/ رکوردشکنی هاری

دکتر امیری در ادامه صحبت‌هایش اشاره‌ای هم به روند شیوع حیوان گزیدگی و هاری در کشور می‌کند و می‌افزاید «موارد حیوان گزیدگی رو به افزایش است و در سال گذشته بالغ بر ۲۶۰۰۰۰ مورد حیوان گزیدگی در کشور ثبت شده است سال گذشته و برای اولین بار به تعداد آمار ابتلا به هاری در انسان به عدد ۱۶ رسید. همه این ۱۶ نفر نیز فوت کردند به دلیل این که سریعاً به مراکز درمان و پیشگیری از هاری مراجعه نکرده‌اند چون اگر این افراد به موقع مراجعه می‌کردند و خدمات پیشگیری، شست‌وشو و ضدعفونی کردن زخم، تزریق واکسن هاری و سرم ضد هاری را دریافت می‌کردند می توانستیم آنها را از مرگ نجات دهیم اما عدم آگاهی آنها باعث مرگ شده است.

هزینه درمان هاری و حیوان گزیدگی

به گفته رئیس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت، «خدمات درمان هاری و حیوان گزیدگی در کشور کاملا به صورت رایگان ارائه می‌شود و برای درمان این بیماری بین ایرانی‌ها و اتباع تفاوتی قائل نیستیم هرچند همین موضوع هزینه زیادی را به وزارت بهداشت تحمیل می‌کند و وزارت بهداشت سالانه هزینه زیادی را بری خرید داروهای ضد هاری می‌پردازد.»

وی در پاسخ به این پرسش که آیا بیماری هاری از حیوانات خانگی هم به انسان منتقل می‌شود؟ به چه صورت؟ توضیح می‌دهد «بله، در مواقعی ممکن است حیوان خانگی اعم از سگ و گربه در خارج از منزل در معرض حیوان مبتلا به هاری قرار گرفته باشد و گزیده شده باشند و هیچ علائمی از خود نشان ندهد اما خطر انتقال بیماری به انسان وجود دارد و ریسک انتقال بیماری به افراد ساکن در منزل بالاست.»

واکسن هاری که برای حیوان تزریق می‌شود برای انسان ایمنی ایجاد می‌کند؟

به گفته آقای دکتر، «میزان ایجاد ایمنی در حیواناتی که واکسینه شده‌اند ۵۰ درصد است و نیمی از آنها میزان آنتی بادیشان به حدی رسیده که قابل پیشگیری از انتقال بیماری باشند. اما ۵۰ درصد هم ممکن است حیوان خانگی واکسن بزند، به هاری مبتلا شود و به دیگران انتقال دهد. در ضمن میزان آنتی بادی به مرور زمان در بدن حیوان کاهش پیدا می‌کند و باید واکسیناسیون چندبار انجام شود. از آن مهمتر پس از واکسینه شدن حیوان باید میزان آنتی بادی آن اندازه‌گیری شود که عموم افراد اقدام به انجام این کار نمی‌کنند به دلیل اینکه این کار بسیار هزینه‌بر است و همه مراکز نمی‌توانند این کار را انجام دهند لذا ما موظفیم هر فردی توسط حیوان خانگی مورد گزش یا گازگرفتگی قرار گرفت را درمان و واکسینه کنیم.

سایر بیماری‌هایی که ممکن است از سگ به انسان منتقل شوند کدامند؟

هاری تنها بیماری که جان انسان را تهدید می‌کند نیست، دکتر امیری در این خصوص توضیح می‌دهد: «از دیگر بیماری‌هایی که ممکن است از طریق هوای آلوده یا گاز گرفتگی به انسان منتقل شوند بیماری باکتریایی به نام «پاستورلا» است، این بیماری هنگام گزش یا گازگرفتگی از طریق بزاق به انسان وارد می‌شود. این باکتری از طریق لیسیدن بخشی از پوست بدن که آسیب دیده است وارد بافت نرم بدن و بروز عفونت بافت، عفونت مفصلی و عفونت استخوانی می‌شود. در موارد شدید می‌تواند باعث مننژیت شود.»

سگ‌ها هم عامل ابتلا به تب مالت هستند

«تب مالت یکی دیگر از بیماری‌هایی است ممکن است از سگ به انسان منتقل شود، تصور اغلب مردم این است که تب مالت از طریق شیر و لبنیات آلوده به انسان منتقل می‌شود ولی در حقیقت نوعی از این باکتری مختص سگ است که در صورت گازگرفتگی منجر به ایجاد بیماری و تب با منشأ ناشناخته می‌شود، یکی از مشکلات ما تشخیص این بیماری‌ها است. آزمایشاتی که ما برای تشخیص تب مالت انجام می‌دهیم فقط روی گونه‌های بیماری که از گوسفند و گاو به فرد منتقل می‌شوند قابل شناسایی است و متاسفانه آزمایشات معمول قادر به شناسایی تب مالت ناشی از سگ نیست و بیمار ممکن است مدت‌ها پس از درمان نیز نتیجه کافی دریافت نکند.»

بیماری‌های خطرناک مدفوع سگ

به گفته این مسوول وزارت بهداشت «طریقه دیگر انتقال بیماری به انسان مدفوع سگ است، خیلی از باکتری‌ها در مدفوع سگ وجود دارند که ممکن است برای سگ علائم بیماری ایجاد نکند اما برای انسان عامل بروز بیماری باشد. از بیماری شایع می‌توان به بیماری «سالمونلا» اشاره کرد، این باکتری باعث بروز بیماری گوارشی و اسهال می‌شود. همچنین انواع انگل‌ها نیز می‌توانند از طریق مدفوع به انسان انتقال پیدا کنند. در صورتی که انسان به صورت ناخواسته به سگ غذا دهد یا فضولات سگ را پاکسازی کند ممکن است به این بیماری‌ها آلوده شود.»

سگ‌ها، عامل انتقال تب خرگوشی!

آقای دکتر در ادامه از حشرات نیز به عنوان عوامل انتقال دهنده بیماری بین حیوان و انسان یاد می‌کند و توضیح می‌دهد« انتقال بیماری از طریق نیش حشراتی مانند کَنه که با سگ در ارتباط هستند و می‌توانند در زمان خونخواری بیماری ویروسی، انگلی یا باکتریال را به انسان انتقال دهند نیز شایع است، طی چند سال گذشته مواردی از ابتلا به تب خرگوشی را در استان آذربایجان شرقی داشتیم، این بیماری نوعی بیماری انگلی است که می‌تواند از طریق آب، غذای آلوده گزش کنه و حشرات به انسان انتقال پیدا کند.

یکی دیگر از بیماری‌ها،‌ بیماری «لیشمانیاز» است که در «لیشمانیاز احشایی» سیستم گوارش بدن تحت تاثیر قرار می‌گیرد و عامل آن نیز نوعی انگل است. در کشور ما سگ مخزن اصلی انتقال این بیماری است که می‌تواند باعث تب شدید شود. همچنین گازگرفتن سگ می‌تواند مدل واسط انتقال بیماری طاعون باشد. در آمریکا مواردی از طاعون شناسایی شده است و اینکه در کشور ما این بیماری شناسایی نشده به این معنا نیست که این بیماری وجود ندارد.

عفونت‌های تنفسی و ریوی

دکتر امیری در ادامه به بیماری‌های تنفسی اشاره می‌کند که ممکن است از سگ‌ها به انسان منتقل شود «از دیگر طرق انتقال بیماری افشانه‌های تنفسی است، «تب کیو» از جمله بیماری‌های باکتریالی است که می‌تواند از سگ به انسان منتقل شود، در برخی مواقع می‌تواند باعث بیماری‌های عفونی، ریوی و درگیری بافت قلبی افراد شود. یکی از مشکلاتی که با آن مواجهیم، علائم بیماری‌های انتقالی از حیوان به انسان علائمی مشابه انفلوآنزا و کرونا دارند و وقتی بیمار به پزشک مراجعه می‌کند پزشک نمی‌تواند به درستی بیماری را تشخیص دهد و دارو تجویز کند.

 بیماری تب شالیکاران

وی در ادامه می‌گوید «از دیگر روش‌های انتقال بیماری از طریق ادرار است، لپتوسپیروز نوعی بیماری باکتریایی است که از طریق ادرار آلوده جوندگان مشاهده می‌شود، نام دیگر این بیماری تب شالیکاران است که در مواردی شاهد شیوع آن در مناطق شمالی کشور بوده‌ایم به دلیل اینکه از طریق ادرار حیوانات آب جاری یا ساکن آلوده شده و منجر به انتقال بیماری به انسان شده است.»

سگ‌ها باید به صورت دوره‌ای واکسینه شوند

آقای دکتر به اهمیت روش‌های نگهداری از سگ‌ها اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد« سگ باید به طور دوره‌ای توسط دامپزشک معاینه شود و در صورت داشتن هرگونه علائم بیماری باید تحت درمان قرار گیرد و تا زمان بهبود کامل باید قرنطینه شود. سگ‌ها باید به صورت دوره‌ای واکسینه شوند و داروهای لازم برای عفونتهای انگلی به صورت مستمر دریافت کنند. غذای مورد استفاده حیوان باید بهداشتی تهیه شده باشد و از دادن گوشت خام به حیوان پرهیز شود، به دلیل اینکه ممکن است منجر به بروز بیماری شود. همچنین سگی که در منزل نگهداری می‌شود نباید بیرون از منزل و از سطل زباله غذا بخورد یا آب‌های سطحی را مصرف کند. همچنین این سگها نباید با مدفوع سگ دیگر در ارتباط باشند چون همه این موارد می‌تواند منجر به بیمار شدن حیوان و انتقال آن به انسان شود.

اقدامات لازم برای کنترل ناقلین مثل کک و حشرات مد نظر قرار گیرد و از دور کننده های حشرات در محل اسکان حیوان استفاده شود. فردی که از سگ مراقبت می‌کند باید دقت کند که به بیماری ضعف سیستم ایمنی مبتلا نباشد، برای غذا دادن به سگ از دستکش استفاده کند و پس از غذا دادن به سگ حتما دستان خود را بشوید.»

حیوانات زیر شش ماه نباید وارد منزل شوند

وی ادامه می‌دهد «برخی تصور می‌کنند که حیوانات کوچک منجر به انتقال بیماری نمی‌شوند اما باید بدانیم که این حیوانات به دلیل سن کم سیستم ایمنی بدنی ضعیفی دارند و سریعتر بیماری را به انسان انتقال می‌دهند و توانایی مقابله با بیماری ندارند، همچنین  توصیه می‌شود حیوانات زیر شش ماه و در گربه‌ها زیر یک سال نباید وارد منزل شوند.»

شست‌وشوی حیوانات خطر ابتلا به بیماری را افزایش می‌دهد

به گفته این کارشناس وزارت بهداشت، «شست‌وشوی حیوانات نیز خطر ابتلا به بیماری را افزایش می‌دهد، شست‌وشو می‌تواند بیماری را از طریق پوست، ادرار یا افشانه شدن آب در هوا به انسان انتقال دهد. برخی افراد از روی حس حیوان دوستی حیوانات ولگرد را به منزل می‌آورند و از آن نگهداری می‌کنند که این کاری خطرناک است به دلیل اینکه حیوان می‌تواند بیماری را به منزل انتقال دهد، اگر قرار باشد حمایت از حیوانات صورت گیرد شهرداری کمپ‌هایی را برای نگهداری آنها آماده کرده است و افراد نباید شخصا اقدام به این کار کنند.

امکان جهش بیماری با تبادل بیماری بین انسان و حیوان

دکتر امیری با اشاره به شیوع یکباره بیماری کرونا در جهان توضیح می‌دهد «یکی از نکات مهمی که باید یادآوری کنیم این است که امکان ابتلای حیوانات به کرونا از طریق انسان وجود دارد و انسان می‌تواند کرونا را به گربه و سگ انتقال دهد و این حیوان بیماری را به دیگران منتقل کند، هنوز عکس این موضوع ثابت نشده است اما ممکن است انتقال بیماری از انسان به حیوان باعث جهش بیماری شود. همانطور که برخی گمانه‌زنی ها در خصوص انتقال کرونا از حیوان به انسان وجود دارد.

خزندگان را به عنوان حیوان خانگی انتخاب نکنید

وی در پایان توصیه می‌کند، خزندگان را به عنوان حیوان خانگی انتخاب نکنید، این موضوع نه تنها جرم است بلکه بیماری‌های این حیوانات شناسایی نشده است و ممکن است حامل ویروس‌های ناشناخته باشند و در افراد جامعه ایجاد بیماری کنند.