سرویس جهان مشرق - نشریه‌ی پژوهشکده‌ی «نظرات راهبردی» (Strategic Comments) وابسته به اندیشکده‌ی انگلیسی «مؤسسه‌ی بین‌المللی مطالعات راهبردی[۱]» طی مقاله‌ای تحت عنوان «پیامدهای منطقه‌ای قتل سلیمانی[۲]» که در دومین شماره از جلد ۲۶ این نشریه منتشر شده، حوادث و رویدادهایی را بررسی می‌کند که با ترور سردار سلیمانی در منطقه، خصوصاً عراق، اتفاق افتاد. همچنین سیاست‌هایی را که آمریکا در قبال ایران پی گرفته بود، از جمله سیاست «فشار حداکثری» که در نهایت ترامپ را به سوی حمله به سردار شهید قاسم سلیمانی سوق داد، توضیح می‌دهد.

در همین‌باره بخوانید:

›› روایت مستند آمریکایی از نقش حاج قاسم در «جنگ سایه» ایران با آمریکا

نویسنده‌ی ناشناسِ مقاله توضیح می‌دهد که ماجرای ترور سردار سلیمانی چگونه آغاز شد: بعد از حمله‌ی آمریکا به تأسیسات «کتائب حزب‌الله» در عراق در دسامبر ۲۰۱۹، اعتراضاتی علیه آمریکا در عراق پا گرفت که منجر به تجمع مقابل سفارت آمریکا در این کشور شد. آمریکا با تجربه‌ی تلخی که از تسخیر لانه‌ی جاسوسی در سال ۱۳۵۸ شمسی و سرشکستگی دولت «جیمی کارتر» پس از آن داشت، نسبت به سفارت‌خانه‌ی خود بسیار هراسان بود. ترامپ در این بحبوحه، ایران را مسئول حوادث عراق دانست و این کشور را به پرداخت «بهایی سنگین» تهدید کرد[۳]؛ متقابلاً، صفحه‌ی پایگاه اینترنتی رهبر ایران در توئیتر در پاسخ به او نوشت: «تو هیچ غلطی نمی‌توانی بکنی[۴].» در چنین زمینه‌ای بود که ترامپ تصمیم به ترور سردار سلیمانی گرفت. البته نقشه‌ی ترور سردار سلیمانی از مدت‌ها قبل در کاخ سفید مطرح بود و دولت‌های جورج بوش و باراک اوباما آن را روی میز خود داشتند، اما هیچ‌یک جرأت محقق کردنش را نداشتند؛ تا این‌که دونالد ترامپ تصمیم گرفت مسئولیت خطیر این اقدام خصمانه را به عهده بگیرد.

«ایران به خاطر هرگونه تلفات یا خسارت در هر کدام از ساختمان‌ها ما به طور کامل مؤاخذه خواهد شد. هزینه‌ی «بسیار سنگینی» خواهند پرداخت! این یک هشدار نیست؛ یک تهدید است. سال نو مبارک!» توئیت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، یک قبل از آغاز سال جدید میلادی (۲۰۲۰)، درباره‌ی حمله به سفارت این کشور در بغداد و تهدید ایران (+)

«فلانی توئیت کرده است که ما ایران را مسئول اتفاقات بغداد می‌دانیم و پاسخ ایران را خواهیم داد. اولاً: شما هیچ غلطی نمی‌توانید بکنید. دوماً: اگر عاقل بودید (که نیستید) می‌فهمیدید که جنایات شما در عراق، افغانستان،... باعث شده‌اند ملت‌ها از شما متنفر شوند.» واکنش حساب کاربری توئیتری پایگاه اینترنتی رهبر ایران به توئیت تهدیدآمیز دونالد ترامپ (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› حاج قاسم؛ قوی‌ترین ژنرال خاورمیانه و معمار استراتژی قدرتمند ایران

نویسنده معتقد است این تصمیم چنان عجولانه و قلدرمآبانه بود که حتی به پیامدهای حقوقی و بین‌المللی آن نیز فکر نشده بود. ادعای آمریکا در خصوص این‌که اقدام خصمانه‌اش نوعی «دفاع از خود» علیه حملات احتمالی ایران و عراق بوده، مورد پذیرش متخصصین سازمان ملل و رسانه‌ها قرار نگرفت. از طرف دیگر، این اقدام آمریکا آن‌قدر غیرقابل‌دفاع بود که حتی متحدین آن‌ها در منطقه نیز سعی کردند خود را از اتهامِ همکاری با آمریکا دور کنند و به ایران اطمینان دهند که در این فاجعه نقشی نداشته‌اند.

در همین‌باره بخوانید:

›› قمار ترامپ با جان بی‌ارزشش/ گزینه‌های روی میز ایران برای «انتقام سخت»

›› متحدان آمریکا در بحران اوکراین طرف روسیه هستند

«نظرات راهبردی» بخشی از مقاله‌اش را به توصیف شخصیت سردار سلیمانی و موقعیت سیاسی او در ایران و منطقه اختصاص داده و او را به‌درستی «مشاوری امین برای آیت‌الله خامنه‌ای» خطاب کرده است. شهید سلیمانی کسی بود که از اعتراضات ضدآمریکایی در عراق حمایت می‌کرد؛ به حزب‌الله لبنان، خصوصاً در جنگ با اسرائیل در سال ۲۰۰۶ کمک کرد؛ در جریان حمله‌ی داعش به سوریه، بشار اسد را در مهار این گروه تروریستی یاری رساند؛ و...

در همین‌باره بخوانید:

›› «فرمانده سایه‌ها»: فرماندهان آمریکایی درباره حاج قاسم چه می‌گویند

آیت‌الله خامنه‌ای در موقعیت‌های مختلفی سردار سلیمانی را «شهید زنده» خطاب کرده‌اند. «نظرات راهبردی» از تعبیر ایشان چنین برداشت می‌کند که رسالت سپاه پاسداران و نیروی قدس مشروط به حضور سردار سلیمانی نیست. به تعبیر دیگر، جانشینان او در سپاه پاسداران نیز قادر هستند راه او را ادامه دهند. اما فراتر از این، ترور او باعث شد اختلافات و واگرایی‌هایی که میان برخی مسئولین و سران نیروهای جمهوری اسلامی وجود داشت، نیز کنار گذاشته شود و همگان در مخالفت با آمریکا هم‌پیمان شوند.

پس از شهادت شهید سلیمانی، سردار «اسماعیل قاآنی» (پشت تریبون) به عنوان جانشین او در فرماندهی نیروی قدس سپاه پاسداران، به‌سرعت و با قدرت تمام شروع به کار کرد. (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› دیپلمات آمریکایی: سلیمانی برای مردم خاورمیانه مقدس بود

به این دلیل است که مقاله با اشاره به این‌که «ایران به هدفش رسید» آغاز می‌شود. ایران اگرچه نیروی بی‌نظیری را از دست داد که نقش بسزایی در پیشبرد منافع این کشور داشت، اما نه‌تنها توانست نیروهای خود را علیه آمریکا متحد کند، بلکه باعث شد مقدمات خروج آمریکا از عراق نیز فراهم شود.

نقشه‌ی حضور نظامی آمریکا در منطقه‌ی خاورمیانه. عملیات ترور شهید سلیمانی با زیر پا گذاشتن شرایط حضور آمریکا در عراق و نقض حق حاکمیت آن کشور، ایران را به یکی از اهداف اصلی خود، یعنی خروج تمام نیروهای مسلح آمریکا از عراق خواهد رساند. (+)

آمریکا گمان می‌کرد با ترور سردار سلیمانی می‌تواند اهرم فشاری به دست بیاورد که ایران را به انجام سیاست‌هایش وادار کند؛ بعضی مقامات دولت ترامپ پس از ترور سردار سلیمانی گفتند: «حالا می‌توانیم با ایرانِ تنبیه‌شده مذاکره کنیم.» اما آن‌ها از این موضوع غافل بودند که با ترور سلیمانی، شرایط حضورشان در عراق را نقض کردند. بنابراین آن‌چه به گمان آمریکایی‌ها اهرم فشار روی ایران بود، به اهرم فشاری علیه خودشان تبدیل شد. حالا این آمریکاست که از ایران واهمه دارد، چراکه به تعبیر سردار شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، ایران می‌تواند مواضع متعددی از آمریکا در منطقه را، از جمله سربازان آمریکایی در عراق و سوریه، یا کشتی‌ها و تأسیسات آمریکایی در خلیج فارس، مورد حمله قرار دهد.

در همین‌باره بخوانید:

›› مأمور سابق سی‌آی‌ای درباره جذبه حاج قاسم چه گفت؟

با شهادت سردار سلیمانی و ابومهدی المهندس، فقدان آن‌ها در عراق احساس می‌شد. به طور ویژه، با شهادت ابومهدی المهندس، رقابت‌ها برای رهبری حشدالشعبی بالا گرفت و از طرفی هم گزینه‌ی مناسبی برای این موقعیت پیدا نمی‌شد؛ بنابراین فرآیند جانشینی المهندس در عراق بیش‌تر از حد انتظار به طول انجامید. اما این خلأ نیز تنها یک ماه و نیم به طول انجامید و بالأخره درباره رهبری «ابوفدک المحمداوی» توافق حاصل شد.

«عبدالعزیز المحمداوی» (راست) ملقب به «ابوفدک» جانشین سابق «ابومهدی المهندس» که پس از شهادت او به عنوان فرمانده‌ی حشدالشعبی عراق انتخاب شد. در این تصویر، شهید سلیمانی (چپ) به ابوفدک اقتدا کرده و در حال اقامه‌ی نماز جماعت است. نفر سوم از چپ در این تصویر نیز «محمد رضا الجابری» است که در عملیات تروریستی آمریکایی‌ها در فرودگاه بغداد، همراه با شهید سلیمانی و شهید المهندس، به شهادت رسید. (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› نقش شهید سلیمانی در وحدت ایران و عراق

در انتها به نظر می‌رسد مقاله‌ی تحلیلی «نظرات راهبردی»، ایران را پیروز این غائله می‌داند، هرچند که معتقد است ایران نیروی منحصربه‌فردی را از دست داد. ترور سردار سلیمانی توانست ایران را به یکی از مهم‌ترین اهدافش، یعنی خروج نیروهای نظامی آمریکا از عراق برساند. از طرف دیگر، ایران توانست با وعده‌ی انتقام خون سردار سلیمانی، آمریکا و متحدانش در منطقه را مرعوب خود کند و در موضع قدرت قرار بگیرد.

در همین‌باره بخوانید:

›› کارشناس استرالیایی: «شهید سلیمانی» جاودانه‌تر از «قاسم سلیمانی» خواهد بود

›› دو مقام سابق پنتاگون: تلفات عین‌الاسد از آن‌چه ترامپ اعتراف می‌کند بسیار بیش‌تر است

›› حمله موشکی ایران به عین‌الاسد: آمریکایی‌ها می‌گویند هنوز کابوس آن شب را می‌بینند

›› تا الآن ۶۹ نفر/ دو سال بعد، موشک‌باران عین‌الاسد هنوز از آمریکایی‌ها تلفات می‌گیرد!