سرویس ورزش مشرق _ شانزدهمین دوره جام جهانی برای نخستین بار با حضور ۳۲تیم و با انجام ۶۴بازی به بزرگترین دوره این مسابقات تبدیل شد و هشت گروه چهار تیمی در ۱۰ ورزشگاه به میدان رفتند. فرانسه پس از مکزیک و ایتالیا، سومین کشوری بود که برای دومین‌بار میزبان جام جهانی می‌شد. این کشور که نخستین بار در سال ۱۹۳۸ میزبان این رویداد مهم بود، شرایط مناسبی را برای برگزاری با شکوه آخرین جام جهانی در قرن بیستم فراهم کرد.
ژاپن، کرواسی، جامائیکا و آفریقای‌جنوبی برای نخستین بار به جام جهانی می‌آمدند.
در هر یک از این هشت گروه دو تیم از اروپا، یک تیم از آمریکا و یک تیم از آسیا یا آفریقا حضور داشتند و بدین ترتیب پراکندگی جغرافیایی نیز در این گروه‌بندی مشهود بود.
ایران پس از گذر از چندین مسابقه نفسگیر در مرحله انتخابی آسیا تقریبا امیدش را از دست داده بود. کره‌جنوبی، ژاپن و عربستان سعودی به جام فرانسه راه پیدا کرده بودند و ایران با شکست دراماتیک استرالیا به عنوان تیم چهارم راهی فرانسه شد. ایران در دور مقدماتی با ۲ باخت مقابل یوگسلاوی و آلمان و یک پیروزی تاریخی مقابل آمریکا حذف شد.
به جز کرواسی که در اولین حضور خود، توانسته بود به نیمه نهایی راه پیدا کند، برزیل، فرانسه و هلند دیگر تیم‌های راه‌یافته به این مرحله بودند. در این مرحله برزیل مقابل هلند در ضربات پنالتی به پیروزی رسید و فرانسه میزبان بازی ها کرواسی را شکست داد. در فینال فرانسه موفق شد با ۳ گل برزیل را شکست دهد و قهرمان جهان شود. برزیل مشکوک بازی می کرد و گفته می شد بلایی بر سر بازیکنان آمده که عرصه شایعات از غذای مسموم تا گاز سمی داخل رختکن نوسان داشت.
رقابت های مقدماتی این دوره از ماه مارس ۱۹۹۶ با حضور ۱۷۱ کشور آغاز شد و در ۲۹ نوامبر ۱۹۹۷ با صعود ایران به عنوان سی و دومین تیم به جام جهانی پایان یافت. با توجه به گسترش فوتبال در نقاط مختلف جهان، فیفا تعداد تیم های حاضر در جام جهانی را از ۲۴ تیم به ۳۲ تیم افزایش داد. قاره اروپا ۱۴ سهمیه، آمریکای جنوبی ۴ سهمیه، کونکاکاف ۳ سهمیه، آفریقا ۵ سهمیه و آسیا-اقیانوسیه ۴ سهمیه در دور نهایی داشتند.
فرانسه به عنوان میزبان جام و برزیل قهرمان دوره قبل از انجام دیدارهای مقدماتی معاف بودند. در مرحله مقدماتی ۶۴۲ دیدار برگزار شد و ۱۹۲۲ گل به ثمر رسید و بیش از ۱۵ میلیون نفر این مسابقه ها را از نزدیک مشاهده کردند.
تیم ملی ایران پس از بیست سال بار دیگر به جام جهانی راه یافت و چند رکورد جالب توجه هم در رقابت های مقدماتی به ثبت رساند، به ثمر رساندن ۱۷ گل در یک دیدار(ایران - مالدیو)، حضور ۱۲۰ هزار تماشاگر در دیدار خانگی (ایران - عربستان) و ثبت ۱۹ گل توسط یک بازیکن(کریم باقری).
فرانسه شرایط مناسبی را برای برگزاری باشکوه آخرین جام جهانی در قرن بیستم فراهم کرد. ساخت استادیوم مجهز سنت دنیس در نزدیکی پاریس از جمله اقدامات مهم میزبان بود. شانزدهمین دوره جام جهانی فوتبال در روز دهم ژوئن ۱۹۹۸ با دیدار دو تیم برزیل و اسکاتلند در استادیوم استادوفرانس آغاز شد.
طبق برنامه فیفا، تیم ها در هشت گروه چهار تیمی با هم رقابت می کردند و تیم های اول و دوم هر گروه به مرحله یک هشتم نهایی راه یافته و از این مرحله به صورت حذفی بازی می کردند تا چهار تیم دور نهایی مشخص شوند. برزیل، فرانسه، اسپانیا، هلند، آلمان، رومانی، آرژانتین و ایتالیا به عنوان سرگروه های هشت گانه انتخاب شدند.
در گروه اول تیم برزیل که با هدایت ماریو زاگالوی باتجربه پا به رقابت ها گذاشته بود، موفق به کسب پیروزی دو بر یک در دیدار افتتاحیه برابر اسکاتلند شد. نروژ و مراکش دیگر تیم های حاضر در این گروه به تساوی دو بر دو رسیدند تا پس از تساوی نروژ و اسکاتلند و پیروزی قاطع برزیل برابر مراکش تکلیف تیم دوم صعود کننده از این گروه به روز آخر کشیده شود. تیم قدرتمند نروژ موفق شد در دیداری تاریخی برزیل را دو بر یک شکست دهد تا با وجود پیروزی مراکش بر اسکاتلند (سه بر صفر) به دور بعد صعود کند.
در گروه دوم، ایتالیا که پس از پیروزی بر روسیه در مرحله پلی - آف به سختی به جام جهانی صعود کرده بود، با درخشش باجو توانست از شکست برابر شیلی بگریزد و با کسب پیروزی بسیار خوب (سه بر صفر) بر کامرون و سه بر یک برابر اتریش به مرحله یک هشتم نهایی راه یابد. شیلی با زوج سالاس و زامورانو در خط حمله موفق شد با پیروزی بر اتریش و تساوی مقابل کامرون دومین تیم صعود کننده از این گروه باشد.
فرانسه میزبان این رقابت ها با کسب سه پیروزی برابر آفریقای جنوبی، دانمارک و عربستان با اقتدار تیم اول گروه سوم شد و دانمارک هم به عنوان تیم دوم این گروه به مرحله بعد راه یافت.
گروه چهارم شاهد اتفاقات عجیبی بود. نیجریه با هدایت بورا میلوتینوویچ باتجربه در دیدار اول موفق شد اسپانیا را (سه بر دو) شکست دهد. پاراگوئه و بلغارستان دیگر تیم های حاضر در این گروه به تساوی بدون گل دست یافتند. بازیکنان اسپانیا به رغم تلاش فراوان موفق نشدند دروازه چیلاورت دروازه بان پاراگوئه را باز کنند تا دیدار دو تیم با تساوی بدون گل به پایان برسد. در روز آخر، پاراگوئه تیم نیجریه را که صعودش به عنوان تیم اول گروه قطعی شده بود شکست داد تا اسپانیا حتی با پیروزی شش بر یک برابر بلغارستان هم نتواند به مرحله بعد راه یابد.
در گروه پنجم، رقابت هلند، بلژیک، مکزیک و کره جنوبی، نماینده باتجربه آسیا در جام جهانی با صعود هلند و مکزیک خاتمه یافت. از نتایج جالب این گروه پیروزی پنج بر صفر هلند برابر کره جنوبی بود. تیم بلژیک با کسب سه مساوی به رغم شایستگی حذف شد.
تیم ملی فوتبال ایران که با فراز و نشیب فراوان جواز حضور در جام جهانی را به دست آورده بود در گروه ششم در کنار آلمان، یوگسلاوی و ایالات متحده قرار گرفت.
ایران - آمریکا
یکی از مورد انتظارترین مسابقات دور اول در جام جهانی فرانسه ربطی به خود بازی نداشت. ایالات متحده و ایران در آن مقطع مدت‌ها دشمنان سیاسی بودند. هنگامی که در قرعه‌کشی جام جهانی آنها در گروه F با هم قرار گرفتند، شمارش معکوس برای رویارویی در شهر لیون فرانسه آغاز شد.
۴۰ هزار تماشاگر در ورزشگاه ژرلاند شهر لیون حاضر بودند تا این بازی را از نزدیک تماشا کنند؛ جایی که ابتدا حمید استیلی ایران را پنج دقیقه قبل از پایان مسابقه در نیمه نخست با یک ضربه سر فوق‌العاده از ۱۵ متری پیش انداخت. این بازیکن توانست سانتر زیبای جواد زرینچه را به گل تبدیل کند.
در اواخر نیمه دوم پاس زیبای علی دایی به مهدی مهدوی‌کیا رسید و او هم با آرامشی مثال زدنی دروازه کیسی کلر را باز کرد و با خوشحالی شروع به گرفتن جشن بعد از زدن گل کرد. در اواخر مسابقه برایان مک براید توانست یکی از گلهای خورده را پاسخ دهد. گل او سه دقیقه قبل از سوت پایان مسابقه زده شد تا حساسیت بازی به اوج خود برسد ولی ایران توانست برتری خود را حفظ کند تا به این برد تاریخی دست پیدا کند. این اولین برد ایران در تاریخ جام جهانی بود.
مردم ایران تا صبح روز بعد در خیابان‌ها مشغول جشن و شادی باشند. اشک های استیلی، این تیتری بود که نیویورک تایمز برای چاپ فردای خود انتخاب کرده بود. ایران با یک پیروزی و دو باخت از صعود بازماند هرچند اگر تیم ایران کمی از لحاظ روحی و خودباوری تقویت می شد صعود دور از دسترس نبود. آلمان و یوگوسلاوی از این گروه صعود کردند.
در گروه هفتم، رومانی و انگلیس با کسب نتایج لازم برابر کلمبیا و تونس به دور بعد صعود کردند. تیم رومانی که هنوز از ستارگان قدیمی خود سود می برد موفق شد تیم انگلیس را دو بر یک شکست دهد تا از رویارویی با آرژانتین تیم اول گروه هشتم در مرحله بعد بگریزد.
در گروه هشتم تیم آرژانتین مانند یک مدعی قهرمانی ظاهر شد و با کسب سه پیروزی برابر ژاپن، کرواسی و جامائیکا بدون دریافت حتی یک گل به مرحله بعد راه یافت.
در مرحله یک هشتم پایانی، برزیل به مصاف شیلی رفت و با چهار گل این تیم را در هم کوبید. زوج رونالدو و به به تو در خط حمله غیبت روماریوی مغرور را به یاد هواداران برزیل نیاورد. ایتالیا با تک گل کریستین ویری بر نروژ غلبه کرد. ویری پنجمین گل خود در چهارمین دیدار ایتالیا را به ثمر رساند.
** لوران بلان زننده اولین گل طلایی جام جهانی
تیم میزبان جام جهانی با اطمینان و با انجام بازی‌های نه چندان دلچسب راه خود را می‌پیمود. پس از نتایج بسیار خوب در دور گروهی در این مرحله بدون زیدان به تیم سخت کوش پاراگوئه با دروازه بان معروفش چیلاورت رسید که در این دیدار نخستین گل طلایی جام جهانی به وسیله "لورن بلان" مدافع میانی فرانسه در دقیقه ۱۱۳به ثمر رسید.
آلمان در دیداری که در آن تنها تجربه تعیین کننده بود مکزیک را از پیش رو برداشت.
** آرژانتین - انگلیس، زیباترین مسابقه یک هشتم نهایی
در مرحله یک هشتم نهایی شاید زیباترین رقابت بین دو کشور متخاصم آرژانتین و انگلیس در سنت اتین به نمایش گذاشته شد، جایی که با اخراج دیوید بکام جوان روی یک اشتباه کودکانه در دیداری زیبا با رد و بدل شدن چهار گل بازی در نهایت به تساوی و سپس به وقت اضافه و ضربات پنالتی کشیده شد، اما این تیم آمریکای جنوبی بود که با درخشش دروازه‌بان خود " کارلوس روآ" و دفع ضربه آخر پنالتی که توسط "دیوید بتی" زده شد به یک چهارم نهایی راه یافت. از گل زیبای مایکل اوون جوان به عنوان به یادماندنی ترین گلهای تاریخ جام جهانی یاد می شود.
دانمارک در دیداری یک طرفه چهار بر یک نیجریه را تحقیر کرد. نماینده قدرتمند قاره آفریقا که دو سال قبل به مدال طلای المپیک دست یافته بود به علت مشکلات درون تیمی با جام خداحافظی تلخی داشت. کرواسی در دیداری خسته کننده رومانی را یک بر صفر شکست داد تا در اولین حضور خود در جام جهانی به مرحله یک چهارم نهایی صعود کنند. هلند با ارائه یک بازی دیدنی دو بر یک یوگسلاوی را از پیش رو برداشت.
** یک چهارم نهایی
در مرحله یک چهارم نهایی برزیل به مصاف دانمارک رفت و در حالی‌که ممکن بود در آستانه صعود به نیمه نهایی با جام جهانی خداحافظی کند با درخشش ریوالدو موفق به شکست ۳ بر ۲ حریف سرسخت خود شد.
ایتالیا پس از آنکه ۱۲۰ دقیقه دروازه خود را مقابل حملات ستارگان فرانسه بسته نگاه داشت همانند جام های ۹۰ و ۹۴ بار دیگر در ضربات پنالتی مغلوب شد تا این بار حتی به نیمه نهایی هم راه پیدا نکند.
پس از این بازی امه ژاکه مربی موفق تیم میزبان اعلام کرد که فرانسه قهرمان خواهد شد. کرواسی که با ترکیبی از ستارگان گذشته فوتبال یوگسلاوی و جوانان پرقدرت پا به جام نهاده بود در یک جدال تماشایی پیرمردهای آلمان را سه بر صفر مغلوب کرد.
هلند با گل های پاتریک کلایورت و دنیس برگ کمپ موفق به حذف آرژانتین مدعی شد تا حریف برزیل در نیمه نهایی شود. دیداری که با اخراج دنیل اورتگا مهاجم آرژانتین به خاطر خطای غیر ورزشی همراه بود.
** نیمه نهایی
هلند که با ارائه دیدارهای تماشایی و نمایش فوتبالی شناور به مرحله نیمه نهایی رسیده بود برابر مدافع عنوان قهرمانی قرار گرفت که همه چیز برای فتح پنجمین بار جام جهانی را در اختیار داشت. دیدار دو تیم پس از ۱۲۰ دقیقه تلاش به تساوی رسید تا در ضربات پنالتی تافارل دروازه بان باتجربه برزیل با مهار دو ضربه هواداران فوتبال ناب برزیلی را خوشحال کند و موجب حضور زردپوشان سرزمین قهوه در فینال شود.
** کرواسی تیم شگفتی‌ساز جام
در نیمه نهایی میزبان به مصاف تیم شگفتی‌ساز این دوره یعنی کرواسی رفت که در نخستین حضور خود در جام جهانی پس از فروپاشی یوگسلاوی توانسته بود آلمان مدعی را در یک چهارم نهایی ۳ بر صفر شکست دهد.
این تیم به رهبری "میروسلاو بلاژویچ" و با گلزنی "داور شوکر" توانست تا این مرحله پیش بیاید. در آن سو تیم فرانسه با خط دفاعی و میانی فوق العاده قدرتمندش تشنه حضور در دیدار پایانی و شکستن طلسمی کهنه بود. آنها پیش از این سه بار در سال های ۱۹۵۸، ۱۹۸۲ و ۱۹۸۶ به نیمه نهایی رسیده بودند ولی هر سه بار از حضور در فینال باز ماندند.
در دقایق نخست نیمه دوم باز هم این بازیکن کرواسی را یک بر صفر پیش انداخت، اما "لیلیان تورام" که در آن زمان عنوان بهترین دفاع راست جهان را به خود اختصاص داده بود، اولین و دومین گل خود را وارد دروازه کروات‌ها کرد تا میزبان راهی فینال شود.
در دیدار رده بندی تیم کرواسی با ارائه یک بازی هماهنگ توانست هلند را که فوق العاده بی انگیزه بود دو بر یک شکست دهد و به عنوان سوم جهان دست یابد.
** فینال
فینال جام جهانی ۹۸ باید بین دو تیم فرانسه و برزیل برگزار می‌شد. در صبح آن روز رونالدو دچار حالت تهوع شد. مهاجم برزیلی را به کلینیک فرستادند و در نهایت پزشکان تیم اجازه دادند در دیدار نهایی به میدان برود اما رونالدوی همیشگی نبود و سایه ای از این مهاجم در زمین حضور داشت. بازی در پایان نیمه نخست ۲ بر صفر به نفع فرانسه تمام شد. هر دو گل توسط زیدان با ضربه سر به ثمر رسید. برزیل در تمام دقایق نیمه دوم حمله کرد اما تیمی که در آخرین دقیقه گلزنی کرد فرانسه بود. این گل توسط امانوئل پتی رسید تا "خروس‌ها" برای اولین بار قهرمان جام جهانی شوند.
میلیون‌ها فرانسوی آن شب را تا صبح در خیابان‌های پاریس به جشن و پایکوبی پرداختند. تیم ملی فوتبال فرانسه برای نخستین‌بار قهرمان جام جهانی شد.
آمار و ارقام
تعداد تیم‌های شرکت‌کننده: ۳۲ تیم
رده‌بندی نهایی: ۱- فرانسه ۲- برزیل ۳- کرواسی ۴- هلند
تعداد مسابقات: ۶۴ مسابقه
تعداد گل: ۱۷۱ گل
بهترین خط حمله: فرانسه (۱۵ گل)
بهترین خط دفاع: فرانسه (۲ گل)
آقای گل: شوکر (کرواسی) ۶ گل
بهترین بازیکن: رونالدو (برزیل)
مجموع تماشاگران: ۲۷۸۵۱۰۰ نفر
دیدار فینال ـ ورزشگاه سنت دنیس (۱۲ جولای ۱۹۹۸ - پاریس)
- در جام جهانی " ۱۹۹۸ژائو هاولانژ" پس از ۲۴سال از ریاست فیفا کناره‌گیری کرد و "سپ بلاتر" سوییسی در رقابتی تنگاتنگ با "لنارت یوهانس" رییس یوفا به عنوان جانشین وی انتخاب شد.
- "لوتار ماتیوس" با قرار گرفتن در ترکیب بازیکنان "برتی فوگتس" برای پنجمین بار در مسابقات جام جهانی حضور یافت و با رکورد قبلی برابری کرد.
- "دیوید بکام" دومین بازیکن انگلیسی بود که به دلیل خطا روی "دیه‌گو سیمونه" در دیدار مقابل آرژانتین در مسابقات جام جهانی اخراج شد.
- "روبرت پروسینکی" از کرواسی تنها بازیکنی است که با گلزنی در این مسابقات، برای دو کشور متفاوت در جام جهانی گلزنی کرده است.
او پیشتر در دیدار یوگسلاوی برابر امارات متحده عربی در جام جهانی ۱۹۹۰ گلزنی کرده بود و این بار برای کرواسی مقابل جاماییکا در دور نخست گل زد.
- "ابه سند" از دانمارک سریعترین گل توسط یک بازیکن تعویضی را به نام خود ثبت کرد. وی ۱۶ثانیه پس از ورود به زمین در جریان پیروزی ۴بر یک برابر نیجریه گلزنی کرد.
- ۲۲کارت قرمز مسابقات فرانسه، رکورد ۱۶کارت قرمزی را که در جام جهانی ۱۹۹۰ثبت شده بود، پشت سر گذاشت.
- "ریگوبرت سانگ" کامرونی به عنوان تنها بازیکنی که در مسابقات جام جهانی بیش از یک بار اخراج شده است، شناخته شد. کارت قرمز او در دیدار برابر شیلی، دومین کارت قرمزی بود که پس از اخراج مقابل برزیل در جام جهانی ۱۹۹۴دریافت کرد.
- "مارسل دزایی" مدافع فرانسه سومین بازیکنی بود که در فینال جام جهانی اخراج می‌شد.
تاریخچه اولین جام جهانی (۱۹۳۰ - اروگوئه)
تاریخچه دومین جام جهانی (۱۹۳۴ - ایتالیا)
تاریخچه سومین جام جهانی (۱۹۳۸ - فرانسه)
تاریخچه چهارمین جام جهانی (۱۹۵۰ - برزیل)
تاریخچه پنجمین جام جهانی (۱۹۵۴ - سوئیس)
تاریخچه ششمین جام جهانی (۱۹۵۸ - سوئد)
تاریخچه هفتمین جام جهانی (۱۹۶۲ - شیلی)
تاریخچه هشتمین جام جهانی (۱۹۶۶ - انگلیس)
تاریخچه نهمین جام جهانی (۱۹۷۰ - مکزیک)
تاریخچه دهمین جام جهانی (۱۹۷۴ - آلمان غربی)
تاریخچه یازدهمین جام جهانی (۱۹۷۸ - آرژانتین)
تاریخچه دوازدهمین جام جهانی (۱۹۸۲ - اسپانیا)
تاریخچه سیزدهمین جام جهانی (۱۹۸۶ - مکزیک)
تاریخچه چهاردهمین جام جهانی (۱۹۹۰ - ایتالیا)
تاریخچه پانزدهمین جام جهانی (۱۹۹۴ - آمریکا)
۲۱:۱۵ - ۱۴۰۱/۰۸/۰۹
