به گزارش مشرق، عملیات هوایی ترکیه که «پنجه-شمشیر» نامیده شد، یک هفته پس از بمب‌گذاری مرگباری در استانبول انجام شد که شماری کشته و زخمی برجای گذاشت. دولت ترکیه گروه‌های شبه‌نظامی کُرد را متهم کرد ولی آن‌ها دست داشتن در این بمب‌گذاری را رد کردند.

آیا مقامات ترکیه دست به حمله زمینی هم خواهند زد؟

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در ۲۱ نوامبر گفت که اقدامات نظامی ترکیه محدود به یک عملیات هوایی نخواهد ماند.او همچنین در ۲۲ نوامبر عهد کرد که همه عناصری که وی از آنها به عنوان عوامل تروریستی نام برد را در شمال سوریه با تانک‌ها و نیروهای جنگی در اسرع وقت ریشه کن کند.

اظهارات اردوغان باعث شد تا رسانه‌های طرفدار دولت صحبت در مورد عملیات زمینی مورد انتظار را افزایش دهند.

ترکیه در سال‌های اخیر عملیات‌های زمینی متعددی را در سوریه با هدف بیرون راندن نیروهای قسد از مرز خود انجام داده است. یک عملیات زمینی خطر برانگیختن درگیری با نیروهای دولتی سوریه را که در مناطق نزدیک به مناطقی که توسط نیروهای کُرد اداره می‌شود، مستقر هستند ایجاد می‌کند واز این رو برخی احتمال می‌دهند که ترکیه به حملات هوایی اکتفا کند.

واکنش آمریکا

جان کربی هماهنگ کننده ارتباطات راهبردی در شورای امنیت ملی کاخ سفید در این باره گفت: ترکیه مورد حمله قرار گرفته؛ ولی ما نمی‌خواهیم شاهد تحرکاتی داخل سوریه باشیم که تلاش‌ها برای مبارزه با داعش را تضعیف کند یا تلفات غیرنظامی بیشتری به بار بیاورد.

هماهنگ کننده ارتباطات راهبردی کاخ سفید که این اظهارات را در نشست خبری کاخ سفید مطرح می‌کرد، با بیان اینکه آمریکا از حق ترکیه برای دفاع از خود حمایت می‌کند، مدعی شد: ما خواستار کاهش تنش در منطقه هستیم.

وی همچنین افزود: نمی‌خواهیم هیچ اقدامی در داخل سوریه توسط ترکیه یا هر کشور دیگری انجام شود که جان آمریکایی‌ها را به خطر بیاندازد زیرا نظامیان آمریکایی در آنجا هستند و به نیروهای دموکراتیک سوریه (قسد) کمک می‌کنند

تأثیر حمله قریب الوقوع در ترمیم روابط آنکارا و دمشق

ایمن سوسان، معاون وزیر خارجه سوریه اعلام کرد: حضور نظامی ترکیه در سوریه غیرقانونی است و عملیات نظامی آن ناقض حاکمیت سوریه و تمامیت ارضی آن است. اقدامات ترکیه و آمریکا در سطح جنایات ضد بشری است و جامعه بین المللی باید این اقدامات را محکوم کند.

از سویی این حمله هم‌چنین ممکن است برنامه‌های بلندمدت مورد انتظار برای نزدیکی سوریه و ترکیه را خنثی کند به ویژه که اردوغان گفته بود روابط بین خود و بشار اسد، رئیس جمهور سوریه قابل ترمیم است. او در اوایل ماه جاری در پارلمان ترکیه به خبرنگاران گفت: «دیدار با اسد می‌تواند انجام شود. در سیاست هیچ ناممکنی وجود ندارد. دیر یا زود، ما می‌توانیم اقداماتی انجام دهیم». با این حال، تهدید عملیات زمینی در شمال سوریه می‌تواند یک ابتکار دیپلماتیک را کنار بگذارد.

واکنش روسیه

ماریا زاخارووا سخنگوی وزارت خارجه روسیه در این باره اظهار داشت: ما ارتباط نزدیک با طرف ترکیه‌ای در موضوع سوریه را حفظ می‌کنیم و نگرانی آنکارا نسبت به تهدید امنیت ملی ترکیه را درک می‌کنیم.با این وجود ما معتقدیم هرگونه عملیات زمینی ترکیه در خاک سوریه باعث افزایش تنش در منطقه خواهد شد. انجام چنین عملیاتی از سوی آنکارا همچنین افزایش فعالیت‌های تروریستی را در پی خواهد داشت.

الکساندر لاورنتیف فرستاده ویژه رئیس جمهوری روسیه در امور سوریه نیز ابراز امیدواری کرده که ترکیه از تصمیم انجام عملیات نظامی در سوریه منصرف شود.

لاورنتیف در این باره گفت: ترکیه و سوریه می‌توانند بسیاری از مسائل را با روابط مستقیم حل و فصل کنند. مسکو آماده است شرایط گفت و گوی رئیس جمهوری‌های ترکیه و سوریه را فراهم کند.

واکنش قسد

مظلوم عبدی فرمانده قسد گفت: ما علی رغم اطمینان و تضمین‌های آمریکا، هنوز نگران حمله زمینی احتمالی ترکیه هستیم. پس از استقرار بی‌سابقه تجهیزات ارتش ترکیه در مناطق مرزی، از آمریکا می‌خواهیم که پیام قوی‌تری به آنکارا ارسال کند.

این در حالی است که منابع خبری اعلام کردند ترکیه شروط جدیدی را برای کُردهای سوریه تعیین کرده و در ازای عدم انجام عملیات زمینی در مناطق شمالی سوریه خواستار خروج آنها از سه شهر مهم «منبج، عین العرب و تل رفعت» در این منطقه شده است.

ضرب الاجل آنکارا و شروطی که برای عدم انجام عملیات گذاشته است

طبق این گزارش، آنکارا برای پاسخ به خواسته‌هایش ضرب‌الاجل تعیین کرده است و درصورت برآورده نشدن این خواسته‌ها عملیات نظامی در شهرهای «منبج، عین العرب و تل رفعت» انجام خواهد داد.

«آرام حنا»، سخنگوی نیروهای دموکراتیک سوریه (قسد) گفت که این گروه دیدارهایی با طرف روسیه‌ای داشته تا برای کاهش تنش و حفظ ثبات و جلوگیری از عملیات نظامی ترکیه در شمال سوریه اقدام کند.

او گفت که ترکیه برای عدم اجرای این عملیات شرط‌هایی تعیین کرده که عقب‌نشینی نیروهای قسد به میزان ۳۰ کیلومتر از مرز ترکیه، تحویل دادن سران پ ک ک در سوریه، حضور نیروهای ارتش ترکیه و دوربین‌های نظارتی در سراسر مرز ترکیه و سوریه را شامل می‌شود.

وی افزود که نیروهای قسد این شرط را نپذیرفته‌اند.

اگر قسد به شروط تن ندهد چه خواهد شد؟

برخی منابع مطلع که سیاست‌های اردوغان را دنبال می‌کنند به الوطن سوریه اعلام کردند: اگر شبه نظامیان قسد به شروط برای توقف حمله تن ندهند، به احتمال زیاد حمله در داخل نوار مرزی سوریه انجام خواهد شد.

این منابع بیان کردند: مناطق «تل رفعت، منبج و عین العرب» در شمال و شمال شرق حلب سرنوشت مناطق «عفرین» در حومه شمالی حلب، «تل ابیض» در شمال الرقه و «رأس العین» در حومه حسکه را پیدا خواهد کرد و این در صورتی است که هرچه سریع‌تر قسد این مناطق را به دمشق و ارتش سوریه ندهد.

منابع مذکور تاکید کردند: دولت ترکیه در تهدیدات خود برای انجام عملیات نظامی زمینی برای دور کردن قسد تا فاصله ۳۰ کیلومتری داخل نوار مرزی سوریه و تسلط بر تل رفعت و منبج در غرب رود فرات و عین العرب در کرانه شرقی آن بسیار جدی است.

این منابع افزودند: نشانه‌های عقب نشینی قسد از مناطق مذکور پس از شکست تلاش‌های میانجی گرایانه روسیه به منظور قانع کردن آنها در نشست‌های اخیری که در «قامشلی» برگزار شد تاکنون به چشم نمی‌خورد و از این رو سناریوی «عفرین، تل ابیض و رأس العین» تکرار خواهد شد.

منابع مذکور افزودند: این در سایه لجاجت و تداوم تکیه شبه نظامیان قسد به اشغالگران آمریکایی غیرقابل اتکا است که پیش از این هم پشت آنها را خالی کرده و آنرا به لقمه‌ای در دهان اشغالگران ترکیه و عناصر آن انداخته است.

اردوغان به دنبال تأثیرگذاری بر رأی دهندگان انتخابات ژوئن

دولت ترکیه در تلاش برای استفاده از موضوع عملیات نظامی به منظور تأثیرگذاری بر رأی دهندگان تُرک پیش از انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری ژوئن آتی است.

«یوسف سعید اوغلو»، روزنامه‌نگار ترکیه‌ای در واکنش به عملیات نظامی ترکیه در شمال سوریه گفت: دولت ترکیه به دنبال عملیات نظامی در سه منطقه منبج، تل رفعت و عین العرب است که این امر نیازمند توافقات و توازنات با کشورهای تأثیرگذار روسیه و آمریکاست. دولت ترکیه به خوبی از اهمیت عملیات نظامی فرامرزی برای تأثیرگذاری بر افکار عمومی داخلی آگاه است لذا تلاش خواهد کرد این عملیات پیش از انتخابات انجام شود. عملیات نظامی کنونی موجب مطرح شدن پرونده سوریه نزد افکار عمومی ترکیه خواهد شد و اکنون تنها بر تل رفعت تمرکز خواهد شد تا با نزدیک بودن به زمان انتخابات، عملیات در منبج و عین العرب هم برای تأثیرگذاری بیشتر بر رای‌دهندگان کلید بخورد.

خنجر آمریکا به متحدانش در سوریه

رصد تحرکات آمریکا طی روزهای گذشته نمایان می‌سازد که واشنگتن همانطور که متحدانش را در افغانستان و دیگر مناطق رها کرد به دنبال رها کردن متحدانش یعنی نیروهای قسد در برابر عملیات زمینی قریب الوقوع ترکیه است.

واشنگتن همه وعده‌های خود را برای حمایت از شبه نظامیانی که خدمات شایانی به آمریکا طی سالیان گذشته انجام داده اند، نادیده گرفته است. توقف گشت‌های مشترک ارتش آمریکا با نیروهای قسد در آستانه حمله زمینی ترکیه و اینکه نیروهای آمریکایی بسیاری از مواضع خود را در شمال سوریه رها کرده اند تا زمینه برای حمله ترکیه فراهم شود، همگی نشان از خنجری دارد که آمریکا به متحدانش در سوریه زده است.

آمریکا حامی و تأمین کننده مالی بزرگ نیروهای قسد و طرح‌های تجزیه طلبانه آنها بود و این نیروها به اشغالگران آمریکایی کمک کرده اند. سوالی که ذهن تحلیلگران و ناظران امور را به خود مشغول کرده، این است که آیا پنتاگون معامله محرمانه‌ای با آنکارا انجام داده است و به ترکیه برای حمله به مناطق تحت کنترل نیروهای قسد چراغ سبز نشان داده است تا برخوردی میان آمریکا و ترکیه رخ ندهد؟ پاسخ به این سوال طی روزهای آتی مشخص خواهد شد.

نیروهای قسد به دنبال بازی با همه برگ‌ها هستند. آنها سرسپرده واشنگتن هستند و همه تخم مرغ‌های خود را در سبد آمریکا گذاشته اند اما هنگامی که با تهدید ترکیه روبرو می‌شوند به سوی دمشق می‌روند و از وطن سوری دم می‌زنند همان وطنی که حاکمیتش را قبول ندارند. آنها از سوریه می‌خواهند که حامی آنها باشد اما از تنگنا که عبور می‌کنند دوباره راه آمریکا را در پیش می‌گیرند و به اقدامات خود در مناطق تحت کنترلشان ادامه می‌دهند.

ماجرا جویی خطرناک

آنچه درباره تحرکات ترکیه و قصدش برای حمله زمینی به سوریه می‌توان گفت این است که این به مثابه ماجراجویی خطرناکی خواهد بود که تأثیرات منفی بر دولت اردوغان و ارتش آن خواهد گذاشت و چه بسا به جنگ فرسایشی برای ترکیه تبدیل شود و همه رویاهای اردوغان و حزب عدالت و توسعه در انتخابات ماه ژوئن آتی بر باد دهد. از سوی دیگر برخی تحلیلگران از این عملیات زمینی به مثابه دامی از سوی آمریکا برای کشاندن اردوغان و ارتش او نام می‌برند به ویژه که آمریکا برای تحقق اهداف و منافع خود از هیچ اقدامی دریغ نمی‌کند.