به گزارش مشرق، ارتباط با دوستان، از طریق پیام رسان ها و پلتفرم های آنلاین شکل گرفته است. برآیند تمام رخدادهای مذکور سبب شده است تا کودکان و نوجوانان، بخش عمده ای از کاربران اینترنت و فضای مجازی را تشکیل دهند که این امر، تاکید چندباره برلزوم وجود یک اکوسیستم ایمن برای این گروه سنی است. بدیهی است به منظور مواجهه با این چالش ها و جلوگیری از آسیب های بالقوه، به یک رویکرد کنترلی موثر در این موضوع نیاز است.

ضرورت و اهداف پژوهش

در حال حاضر کودکان در دنیای دیجیتال در معرض تهدیدهای مختلفی از جمله سرقت اطلاعات، آزار و اذیت سایبری، سوء استفاده های مالی و محتوای نامناسب قرار دارند.

کودکان و نوجوانان آسیب پذیرترین قشر در میان کاربران اینترنت هستند و دقیقا به این علت هدف خوبی برای مجرمان و تبهکاران اینترنتی محسوب می شوند، از این رو کنترل والدینی به یک نیاز اساسی برای برای محافظت از کودکان تبدیل شده است.

در حالت کلی، برچسب زنی محتوا، تمایز بخشی، رده بندی سنی، کنترل والدینی، آگاه سازی هوشمند و… بخشی از پرطرفدارترین سیاست های بین المللی اعمال شده در زمینه ی اعمال کنترل والدینی در فضای مجازی را تشکیل می دهد. از این رو در این گزارش به بررسی اهمیت و اهداف کنترل والدینی و وضعیت کنترل والدینی در جهان پرداخته شده است.

کنترل والدینی و اهداف کنترل والدینی

کنترل والدینی به مجموعه از اقداماتی اطلاق می شود که طی آن والدین می توانند بر محتوای مورد مشاهده توسط فرزندان خود نظارت و کنترل داشته باشند و آن را به نحوی که متناسب با مقتضیات سنی کودکان باشد محدود سازند.

این محتوای محدود شده می تواند از حیث سن، میزان بلوغ و یا ایجاد احساس نامناسب در کودکان و نوجوان، مخاطره آمیز باشد.

این رویکرد، قابلیت پیاده سازی در برنامه های تلویزیونی، بازی های رایانه های ویدئویی، دستگاه های تلفن همراه و انواع نرم افزارها را داراست. از مهم ترین اهداف پیاده سازی رویکرد کنترل والدینی در فضای دیجیتال به موارد زیر می توان اشاره کرد:

• محافظت از کودکان در برابر محتوای نامناسب؛
• جلوگیری از آزار و اذیت سایبری؛
• حفظ امنیت اطلاعات کودکان؛
• جلوگیری از سوء استفاده های مالی.

ادبیات کنترل والدینی در جهان

مسئله ی کنترل والدینی یکی از دغدغه های مهم در اکثر جوامع است که مستقل از مواضع سیاسی و شرایط اقتصادی و سایر مولفه های حاکم بر جوامع، دنبال می شود.

با وجود آنکه رویکردها و ابزارهای مورد استفاده در این فرآیند، متناسب با فناوری و سطح پیشرفت آن که عموما به دو عصر پیشادیجیتال و عصردیجیتال تعبیر می شود، متفاوت بوده است اما این مسئله به خودی خود به واسطه اهمیت بالایی که برای سیاست گذاران و افراد ذی نفع به همراه دارد همواره یک دغدغه ی مهم تلقی می شود و تنها شیوه ی انجام آن در گذر سال ها دستخوش تغییر شده است.

در ادامه به بررسی ادبیات موجود در زمینه ی کنترل والدینی در نقاط مختلف جهان پرداخته شده است.

آمریکا

ایالات متحده آمریکا در زمینه قانون گذاری در بحث حفاظت از کودکان در فضای مجازی پیشگام بوده است به نحوی که اولین و فراگیر ترین قانون جامع، تحت عنوان قانون محافظت از حریم خصوصی آنلاین کودکان توسط کمیسیون تجارت فدرال آمریکا به تصویب رسیده است.

اروپا

نوجوان اروپایی ملزم هستند پیش از ۱۶ سالگی، طبق پیشنهادهای بخش محافظت از داده های اتحادیه اروپا مجوز والدین خود را برای پیوستن به پلتفرم هایی مانند فیس بوک، اینستاگرام و اسنپ چت کسب کنند. تحقیقات نشان داده است که در اروپا بیشترین سهم تهدیدات در فضای مجازی علیه کودکان و نوجوانان، شامل اعتیاد به اینترنت و زورگیری سایبری بوده است؛ درحالی که اصلی ترین تهدیدات فضای مجازی برای کودک و نوجوانان در آمریکا، مواجهه با محتوای غیرقانونی و مضر و نیز ارتباط گیری با افراد ناآشنای خطرناک، قلمداد شده است.

ایران

در مرداد سال ۱۳۹۶، سندی در قالب ۶ محور اساسی توسط مرکز ملی فضای مجازی با عنوان سند راهبردی صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی تهیه شده است.

ایجاد فضای مجازی صیانت شده مبتنی بر شبکه، متناسب با ارزش های ایرانی- اسلامی و تامین خدمات و محتوای مناسب با اقتضائات سنی کودک و نوجوان از جمله اهداف تنظیم این سند است. این سند در تلاش است تا فرصت های فضای مجازی برای کودکان و نوجوانان را تقویت کرده و با کمک خانواده ها آسیب آن را به کمترین میزان ممکن برساند.

کنترل والدینی در پلتفرم های آنلاین

آنچه امروزه در تعامل میان والدین و کودکان مشاهده می شود تفاوت نگرش به فضای دیجیتال و برداشت متفاوت از خطرات بالقوه این فضا درمیان کودکان و والدین آن هاست. آن ها روزانه ساعات زیادی را در این محیط صرف نموده و اغلب به دلیل کنجکاوی در معرض آسیب های فضای دیجیتال هستند. به همین دلیل کنترل والدین درفضای مجازی و پلتفرم های آنلاین امری ضروری است.

کنترل والدینی در یوتیوب

در ۲۱ اوت ۲۰۱۹ در راستای رفع دغدغه والدین در حفظ امنیت کودکان و نوجوانان در دسترسی به محتوای سایت ها و نمایش ویدئوها، یوتیوب اقدام به وضع قوانینی در این خصوص نمود. در این راستا، نمایش هرگونه محتوایی دارای مضامین جنسی، خشونت، فحاشی، مضامین مناسب برای افراد بالغ، هرگونه محتوایی که سلامت عاطفی و جسمی افراد خردسال را به خطر بیندازد را برای کودکان و نوجوانان ممنوع کرد.

کنترل والدینی در اینستاگرام

اینستاگرام یک پلت فرم محبوب در میان رسانه های اجتماعی است که بسیاری از کودکان و نوجوانان از آن استفاده می کنند و ساعات زیادی از روز خود را با استفاده از این برنامه می گذارنند. به همین دلیل فعال کردن کنترل والدین در اینستاگرام بسیار توصیه می شود.

تنها راه ممکن برای ایمن نگه داشتن فرزندان در سیستم عامل، فعال کردن کنترل والدین اینستاگرام است. این کار می تواند با نصب یک برنامه شخص ثالث مانند Secure Teen بر روی دستگاه کودکان و یا فعالسازی کنترل والدین داخلی که توسط اینستاگرام ارائه شده است، انجام شود.

کنترل والدینی در پلتفرم های بازی

مقوله ی سرگرمی و بازی های رایانه ای و آنلاین یکی از مهم ترین دغدغه ها در بحث کودک و نوجوان است. این حوزه به دلیل دارا بودن مخاطب حداکثری در گروه های سنی کودک و نوجوان همواره یکی از چالش های اساسی در خصوص تنظیم گری و سالم سازی این فضا بوده است. کودکان برای آنلاین شدن از طیف وسیعی از دستگاه ها استفاده می کنند و هریک از آن ها شامل انواع مختلفی از کنترل والدین هستند.

کنترل های والدین معمولا یا در صفحه اصلی یا در تنظیمات امنیتی آن ها یافت می شود.

جمع بندی

کودکان آسیب پذیرترین قشر در میان کاربران اینترنت و هدف خوبی برای مجرمان و تبهکاران اینترنتی هستند، از این رو کنترل والدینی به یک نیاز اساسی برای محافظت از کودکان تبدیل شده است.

از مهم ترین اهداف پیاده سازی رویکرد کنترل والدینی در فضای دیجیتال می توان به محافظت از کودکان در برابر محتوای نامناسب، جلوگیری از آزار و اذیت سایبری اشاره کرد.

امروزه مسئله ی کنترل والدینی یکی از دغدغه های مهم در اکثر جوامع است به طوری که ایالات متحده آمریکا به تصویب قوانین محافظت از حریم خصوصی آنلاین کودکان روی آورده و اروپا با کسب مجوز از والدین برای عضویت در پلتفرم ها پیش از ۱۶ سالگی کودکان دست به کنترل آنان زده است.

کنترل کودکان در پلتفرم های آنلاینی نظیر اینستاگرام، یوتیوب، بازی های آنلاین و… نیز امری ضروری است و باید از طریق تنظیمات امنیتی یا نصب یک برنامه شخص ثالث و… کنترل شود.

* این مطالعه در آزمایشگاه داده و حکمرانی توسط امیرحسین سلامی راد و مریم زهدی انجام شده ‌است.