به گزارش مشرق، سفر آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی ایران به آمریکای لاتین و بازدید از سه کشور ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا، برای یک هفته به یکی از موضوعات محوری و اهتمام رسانه‌های جهانی تبدیل شد؛ سفری که هر رسانه‌ای در جهان متناسب با خط مشی خود به پوشش آن پرداخت، اما در نهایت حتی رسانه‌های ضدایرانی هم نتوانستند دستاوردهای آن را انکار کنند.
در پوشش‌های خبری مربوط به سفر هیأت بلندپایه ایرانی به آمریکای لاتین، رسانه‌ها بر چند مفهوم و کلیدواژه اصلی تکیه کرده بودند که بعدها مبنای تحلیلی گزارش‌ها و یادداشت‌ها قرار گرفت. عبارت‌هایی همچون «روابط راهبردی»، «نفی فشارهای خارجی»، «مبارزه علیه قدرت‌های امپریالیستی»، «بی‌اثر بودن تحریم‌های آمریکا»، «سیاست خارجی مستقل»، «کشورهای انقلابی مخالف وضع موجود»، «احترام به استقلال کشورها» و «جستجوی عدالت جهانی» از جمله مهم‌ترین کلیدواژه‌ها در رایزنی‌های این سفر بودند و در ادامه خواهیم دید که چگونه در تحلیل‌های رسانه‌ای بازتاب پیدا کردند.
عصبانیت غرب از دستاوردهای دیپلماتیک دولت ایران
رسانه‌های غربی و عموماً انگلیسی‌زبان همچون رویترز و فاکس نیوز، سعی کردند تحلیل‌ها و مواضع رسانه‌ای خود نسبت به این سفر را در چارچوب پوشش دیدارها اعلام کرده و محتوای تحلیلی یا به عبارت دیگر تکرار ادعاهای خود را به اخبار اضافه کنند. برخی رسانه‌های دیگر هم مانند نشریه آمریکایی «هیل» سعی کردند در گزارش‌های انتقادی جداگانه‌ای درباره این سفر، دستاوردها و تبعاتش منتشر کنند؛ این واکنش طبیعی و البته همیشگی رسانه‌های آمریکایی از شکست‌های دیپلماتیک واشنگتن است. این نشریه آمریکایی با انتشار گزارشی تحت عنوان «ظالمان آمریکای لاتین، آغوش خود را به روی ایران باز کردند» تمام سعی خود را به کار گرفت تا ایران و متحدانش در همسایگی ایالات متحده آمریکا را با ادعاهای واهی تکراری تخریب کند.
بندهای ابتدایی گزارش هیل در حمله به روسای جمهور ایران، ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا گذشت اما در ادامه نتوانست ابعاد مثبت رویداد را کنار بگذارد. هیل درباره موفقیت‌های دیپلماتیک دولت رئیسی در ایران نوشت: از زمان به قدرت رسیدن ابراهیم رئیسی در سال ۲۰۲۱، او روابط با چین و روسیه را تقویت کرده و حتی مناسبات دیپلماتیک خود را با عربستان سعودی هم احیا کرده است. ایران علاوه بر تلاش‌های سیاسی، چند روز پیش نیز از آزمایش یک موشک بالستیک مافوق صوت جدید خبر داد.
روابط راهبردی با آمریکای لاتین: از همکاری نظامی تا پیشرفت پزشکی
هیل با این مقدمه به استقبال از رئیسی در نیکاراگوئه پرداخته و می‌نویسد: «دانیل اورتگا»، کشورش را به عنوان سکوی ایران در آمریکای مرکزی معرفی کرده است؛ او کسی است که تلاش‌ها برای یکپارچه‌سازی آمریکای مرکزی را در دست دارد و راه‌های ادغام منطقه‌ای در آمریکا را کنترل می‌کند. رئیس‌جمهور نیکاراگوئه که همواره برنامه هسته‌ای ایران را صلح‌آمیز توصیف و از آن دفاع کرده، کشورش در ۱۶سال گذشته ۲۰ قرارداد و توافق‌نامه مهم را با ایران به ثبت رسانده است.
این نشریه آمریکایی در ادامه گزارش خود و برای نشان دادن عمق روابط تهران-ماناگوا از گزارش‌های منتشر شده دیگر در غرب بهره گرفته و می‌نویسد: نیویورک تایمز [روزنامه آمریکایی] گزارش داده است که در فوریه سال جاری ارتش نیکاراگوئه با یک هیأت ایرانی دیدار کرده و محور آن دیدار، برای گفت‌وگو درباره مسائل مربوط به تقویت همکاری‌های نظامی بوده است.
نشریات غربی فراتر از همکاری‌های ایران و ونزوئلا در زمینه انرژی، حتی چشم از مناسبات ایران با کوبا برنداشته و هرازگاهی به بهانه‌های مختلف روابط راهبردی تهران-هاوانا را یادآور می‌شوند. مجله آمریکایی «فارین پالیسی» مدتی قبل در گزارشی تحت عنوان «هاوانا صادرات محصولات پزشکی به ایران را آغاز کرد»، نوشت: کوبا حتی دانشمندان ایرانی را برای استفاده از آن‌ها آموزش داده و تکنسین‌های کوبایی را راهی مراکز تحقیقاتی ایران کرده است. جزئیات این همکاری هر چه که بود، برای آمریکا از این جهت مهم بود که دنیا فهمید ایران و کوبا علی‌رغم محدودیت‌ها و در سایه تحریم‌ها، پیشرفت بزرگی در زمینه بیوتکنولوژی، پزشکی اجتماعی و تجهیزات پزشکی به دست آورده‌اند.
تحلیل‌های منطقه‌ای؛ مانور تهران در حیاط خلوت واشنگتن
در مقابل، رسانه‌های عربی اما تمرکز خود را بر جنبه‌های قدرت و ثبات در روابط ایران با کشورهای آمریکای لاتین معطوف کرده و به شیوه‌های بیانی مختلف این سفر موفقیت‌آمیز و پردستاورد را جولان ایران در حیاط خلوت آمریکا تعبیر کردند. پایگاه خبری «الشرق» در گزارش تحلیلی مفصلی تحت عنوان «ایران و آمریکای لاتین؛ همکاری تحت عنوان چالش در برابر واشنگتن» از برنامه‌های سفر رئیس‌جمهور ایران در ونزوئلا نوشت: همه تحولات جدید عرصه بین‌الملل، بسیاری از کشورهای جهان را به احیای اتحادهای قدیمی و یا حتی ایجاد اتحادهای جدید که از منافع آن‌ها حمایت می‌کند، سوق می‌دهد. با وجود تحریم‌های آمریکا علیه ایران، ونزوئلا و برخی دیگر از کشورهای منطقه، آن‌ها در حال افزایش مبادلات تجاری، با پرداخت به ارزهای محلی هر کشور یا حتی با استفاده از یوان چین هستند.
مرکز مطالعات سیاسی و راهبردی «الاهرام» مصر در گزارشی تحت عنوان «قرائتی از سفر رئیس‌جمهور ایران به آمریکای لاتین»، نوشت: سفر رییس‌جمهور ایران به ونزوئلا، کوبا و نیکاراگوئه، ترجمه و بازتابی از منافع چهار کشور در این مقطع حساس در سطوح اقتصادی و سیاسی، آن هم با توجه به تشدید تحریم‌های آمریکا علیه آن‌هاست. این سفر همچنین، عزیمت یک هیأت بلندپایه ایرانی، پس از چند سفر و دیدار مقدماتی دوجانبه از زمان روی کار آمدن رئیسی در ایران است و به نظر می‌رسد نشان از پیامی قوی و عمومی از رویکرد جدید سیاست خارجی ایران دارد؛ این پیام تحکیم روابط اقتصادی، نظامی و مناسبات دیپلماتیک در مسیری است که برای مقابله با ایالات متحده آمریکا ایجاد شده است.
گسترش محیط متخاصم با آمریکا؛ حضور قدرتمند ایران در قاره
روزنامه «الاخبار» لبنان در گزارشی تحلیلی از روابط ایران و آمریکای لاتین تحت عنوان «ایران در نزدیکی امپراتوری؛ محیط متخاصم آمریکا در حال گسترش است»، نوشت: حضور قدرتمند ایران در این قاره عمدتاً در سه کشوری است که رئیسی از آن‌ها بازدید کرد. روابط ایران با ونزوئلا در دهه اول قرن بیست و یکم، تحت ریاست جمهوری هوگو چاوز، به دلیل محدودیت‌های آمریکا بر دو کشور، شتاب زیادی پیدا کرد و تاکنون هم قوی‌تر شده است. واشنگتن فرصت را برای کنار گذاشتن سیاست «شکست خورده» خود در قبال ونزوئلا هدر داد. این کار طبیعتاً روابط کاراکاس را با طرف‌هایی که به شکستن «انزوای بین‌المللی مادورو» به رهبری جمهوری اسلامی کمک می‌کنند، تقویت کرد.
الاخبار درباره تکرار خطای تعامل آمریکا با دو کشور دیگر آمریکای لاتینی می‌نویسد: در رابطه با کوبا باید بگوییم که تحکیم روابط دو کشور پس از انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹ آغاز شد، اما تنها به پیوستن تهران به جنبش عدم تعهد محدود نشد. بر اساس گزارشی که در شورای آتلانتیک، آنچه در واقع ایران و کوبا را متحد می‌کند، سابقه طولانی همکاری‌های اقتصادی، علمی، نظامی، امنیتی، اطلاعاتی و دیپلماتیک است. علاوه بر این، هاوانا به تهران اجازه داد تا حملاتی سایبری را علیه ایالات متحده آمریکا از خاک خود انجام دهد؛ امری که جمهوری اسلامی را بر آن داشت که در مقابل، به طور مداوم از کوبا در عرصه بین‌المللی حمایت کند.
در ادامه این گزارش می‌خوانیم: وقتی صحبت از تشکیل یک «بلوک» در مواجهه با سیاست‌های ایالات متحده می‌شود، نیکاراگوئه نیز از این قاعده مستثنی نیست. در پایان سال گذشته، تهران و ماناگوا یک طرح همکاری جامع امضا کردند تا به مجموعه معاملاتی که دو طرف در دوره گذشته با یکدیگر نزدیک شدند، اضافه شود. در حالی که برخی ممکن است نیکاراگوئه را به عنوان یک «شریک طبیعی» برای ایران ندانند، چندین وجه مشترک اصلی وجود دارد که آن‌ها را علاوه بر مواجهه با تحریم‌های ایالات متحده متحد می‌کند؛ مهم‌ترین این موارد، عضویت دو کشور در طرح «یک کمربند و یک جاده» چین است و همچنین تمایل مشترک آن‌ها برای پیوستن به سازمان اقتصادی «بریکس» است.
