به گزارش مشرق، المیادین در گزارشی به بررسی تحولات قطب شمال و نزاع بر سر حضور در این منطقه میان ناتو از یک سو و روسیه و چین از سوی دیگر پرداخت.

هم‌زمان با افزایش اهمیت روزافزون قطب شمال به ویژه پس از شتاب کشورهای اسکاندیناوی جهت عضویت در ناتو و داغ‌شدن فضای رقابت در این جبهه سرد به دلیل اکتشاف بسیاری از منابع طبیعی راهبردی در این منطقه، ارتش روسیه رزمایش‌های جنگی گسترده‌ای را در قطب شمال اجرا می‌کند.

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، هنگامی که اعلام کرد که جاده دریای شمال به عنوان یکی از مهم‌ترین مسیرهای حمل‌ونقل روسیه جهت تقویت صادرات و احداث راه‌های لوجستیک کارآمد که تا جنوب شرق آسیا امتداد داشته باشند، توسعه یافته است، در واقع به اهمیت جبهه قطب شمال اشاره کرد.

مسکو تلاش دارد پس از تحمیل مجازات‌های غرب به این کشور، این مسیر را برای تامین امنیت شریان حیاتی اقتصاد خود توسعه بدهد. بیش از نیمی از سواحل قطب شمال متعلق به روسیه هستند و ۲ میلیون نفر از اتباع روسیه در این مناطق زندگی می‌کنند. این ۲ میلیون روس‌ ساکن در قطب شمال نیمی از جمعیت ساکن در این منطقه را تشکیل می‌دهند؛ منطقه‌ای که منابع طبیعی عظیمی به ارزش ۳۵ تریلیون دلار را در دل خود جای داده و کشورهای اروپایی نروژ، سوئد و ایسلند و همچنین کانادا و بخشی از آلاسکا در آمریکا بر آن مشرف هستند.

این در حالی است که نگرانی‌ها از تبدیل این منطقه به جبهه درگیری میان روسیه و ناتو افزایش یافته است؛ زیرا این منطقه و کشورهای پیرامون آن که به تدریج در حال پیوستن به ناتو هستند، شتاب مشهودی را از سوی غرب جهت بهره‌برداری از درگیری روسیه در جنگ اوکراین شاهد بوده و بدین ترتیب غرب می‌کوشد که با به کارگیری سیاستِ قراردادن در برابر عمل انجام شده، اقدامات مسکو و پکن در قطب شمال را محدود کند.

در قطب شمال چه خبر است؟

به بیان مسلم شعیتو، تحلیلگر المیادین در امور بین‌الملل و اورآسیا، رخدادهای قطب شمال، مسئله‌ای راهبردی برای امنیت روسیه است. این موضوع تنها مسائل اقتصادی را در بر نمی‌گیرد، بلکه مسائل امنیتی را نیز شامل می‌شود. اقدامات روسیه حاکی از آن است که این کشور به شکل عملی آماده رویارویی با ناتو و هر طرفی است که قصد دخالت در امور روسیه را داشته باشد.

شعیتو با اشاره به اشراف ساحلی فنلاند به قطب شمال، عضویت این کشور در ناتو را خطر و تهدیدی برای امنیت روسیه دانست؛ زیرا در این صورت ناتو به منطقه مهم شمال غرب روسیه که روسیه را به دریای بالتیک و سپس به کالینینگراد ارتباط می‌دهد، خواهد رسید.

ارزش نظامی حضور یا تمرکز یگان‌های نظامی در قطب شمال چیست؟

شارل ابی نادر، تحلیلگر المیادین در امور منطقه‌ای و نظامی تاکید کرد که ویژگی جغرافیایی قطب شمال باعث ارزش نظامی این منطقه شده است؛ زیرا امروزه قدرت بازدارندگی به موشک‌های فراصوت، سپرهای موشکی دوربرد، موشک‌های حامل کلاهک هسته‌ای و زیردریایی‌های هسته‌ای تکیه دارد.

وی در ادامه گفت که ماهیت جغرافیایی قطب شمال به هر مجموعه موشک قاره‌پیمای مستقر در قطب شمال اجازه می‌دهد که تمامی کشورهای جهان را هدف قرار دهد؛ چراکه جنوب قطب شمال به تمامی جهت‌ها اشراف دارد و تقریبا به تمامی قاره‌ها و مناطق آبی و خاکی آن‌ها دسترسی دارد.

ابی نادر افزود که منطقه قطب شمال منطقه مناسبی برای اجرای آزمایش‌های هسته‌ای زیر یخ است و امروزه کشورهای جهان در مسابقه تسلیح و کسب توانایی‌های هسته‌ای و راهبردی، برای اجرای آزمایش‌های خود به مناطق امن و دور از مناطق مسکونی و قابل سکونت نیاز دارند. قطب شمال از نظر نظامی می‌تواند تمامی این نیازها را برآورده کند.

وی ادامه داد: آزمایش‌ها ثابت کرده‌اند که پدافند موشکی مستقر در قطب شمال از پدافند موشکی مستقر در بلندی‌های مناطق شهری، مناطق هموار و مناطق ساحلی کارآمدتر است.

مسیر شمال‌شرقی قطب شمال؛ مسیر جایگزین برای تجارت و حمل‌ونقل میان اروپا و آسیا

منذر سلیمان، مدیر دفتر المیادین در واشنگتن تصریح کرد که تغییرات آب‌وهوایی و آب‌شدن یخ‌های قطبی نشان داد که ممکن است در قطب شمال، مسیرهای دریایی تجاری متفاوتی در مقایسه با مسیرهای کنونی ایجاد شود؛ چرا که در حال حاضر انتقال کالا از اروپا به سواحل غربی آمریکا و بالعکس نزدیک به یک ماه زمان می‌برد، اما از طریق این مسیر در قطب شمال، زمان انتقال کالا میان این دو منطقه به نزدیک به ۱۰ روز کاهش می‌یابد.

وی در ادامه گفت که این موضوع یک تغییر راهبردی واقعی را شکل می‌دهد که می‌تواند به چین، ژاپن یا کشورهای دیگری که کالاهای خود را از آسیا به اروپا صادر می‌کنند کمک کند.

پیام‌های رزمایش‌های پیاپی در قطب شمال چیست؟

مسلم شعیتو، تحلیلگر المیادین در امور بین‌الملل و اوراسیا تاکید کرد که حضور فزاینده غرب از فنلاند گرفته تا آلاسکا و کانادا در قطب شمال، مستقیما روی روسیه تاثیر منفی گذاشته و روسیه ناچار شده برای افزایش حضور نظامی خود به اجرای رزمایش دست بزند.

وی در ادامه گفت که این رزمایش‌ها صرفا نظامی نیستند، بلکه هسته‌ای نیز هستند. شعیتو اجرای رزمایش‌های نظامی را برای ارسال پیام به کشورهای پیرامون قطب شمال ضروری دانست.

چرا روسیه آلاسکا را به آمریکا فروخت؟ اهمیت راهبردی این منطقه در چیست؟

منذر سلیمان، مدیر دفتر المیادین در واشنگتن با اشاره به تملک آلاسکا از سوی روسیه در گذشته گفت که در دوره تزاری، روسیه به دلیل جنگ در کریمه و کمبود بودجه، از دیگر کشورها وام می‌گرفت و حتی در آن دوره نزدیک به ۳ میلیون دلار به آمریکا بدهکار بود. از همین روی و به دلیل وسعت جغرافیایی آلاسکا، عدم توجه به آن و عدم اکتشاف منابع طبیعی آلاسکا در آن زمان، روسیه پیشنهاد فروش آلاسکا را به آمریکا ارایه کرد و در نهایت این منطقه را به مبلغ نزدیک به ۷ تا ۸ میلیون دلار به آمریکا فروخت.

وی اشاره کرد که در آن زمان محافل داخلی آمریکا با این کار مخالف بودند و آن را به منزله هدردادن اموال آمریکا می‌دانستند؛ اما اکنون آلاسکا با وجود ساکنان کم‌تعداد خود به یک منطقه مهم مبدل شده است؛ زیرا منابع زیرزمینی بسیاری دارد که می‌تواند از نظر راهبردی به آمریکا کمک کند. علاوه بر این آمریکا ۹ پایگاه نظامی دفاعی را در این منطقه ایجاد کرده است، چرا که نزدیک‌ترین خطی که موشک‌های بالستیک از آن‌جا می‌توانند آمریکا را هدف قرار بدهند در این منطقه قرار دارد.

نقش چین در این جدال چیست؟

مسلم شعیتو، تحلیلگر المیادین در امور بین‌الملل و اوراسیا تاکید کرد که در این جدال، چین نقش مهمی را ایفا می‌کند؛ زیرا روسیه تلاش می‌کند که چین را به سوی مشارکت در حل‌وفصل این مسئله اقتصادی راهبردی سوق دهد، چرا که چین در این منطقه برخی پایگاه‌ها را ایجاد کرده و تلاش دارد از این پایگاه‌ها برای انتقال کالا به اروپا کمک بگیرد. از سوی دیگر حضور چین در قطب شمال، مکمل حضور روسیه در این منطقه است. به بیان دقیق‌تر باید گفت که هر ۲ کشور به یک اندازه برای رویارویی با غرب در قطب شمال می‌کوشند.

وی ادامه داد: روسیه بر این باور است که در قطب شمال امکان هماهنگی و همکاری با چین در زمینه‌های نظامی و همچنین اقتصادی وجود دارد.

آیا احتمال درگیری نظامی میان ناتو و روسیه در قطب شمال وجود دارد؟

منذر سلیمان، مدیر دفتر المیادین در واشنگتن گفت که ناتو رزمایش‌های خود در قطب شمال را بنا به درخواست آمریکا افزایش داده، از این روی ممکن است در این منطقه حوادث دریایی یا حتی هوایی به وقوع بپیوندد؛ زیرا روسیه و حتی چین به ویژه پس از گسترش مرزهای ناتو، آمادگی بیش‌تری را برای حضور نظامی و تمرکز راهبردی در این منطقه پیدا کرده‌اند؛ این امر امکان به وقوع پیوستن برخی رخ‌دادها و حوادث را در این منطقه ایجاد می‌کند.