سرویس دفاع و امنیت مشرق _ حمله ارتش روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ میلادی و ارسال حجم انبوهی از تجهیزات مدرن غربی توسط کشورهای عضو ناتو برای کی‌یف، موجب شد تا نخستین بار پس از فروپاشی شوروی، جهان نظاره گر تقابل برترین تسلیحات ساخته شده توسط شرق و غرب در یک میدان نبرد با شرایط برابر باشد؛ علی رغم برتری فاحش تجهیزاتی روسیه در ابتدای جنگ، با گذشت زمان کشورهای غربی به رهبری ناتو دست به تجهیز ارتش اوکراین با تسلیحات مدرن خود کردند تا امروز تقریبا دو کشور در شرایطی نسبتا برابر به نبرد با یکدیگر در جنوب و شرق اوکراین بپردازند.

در سلسله گزارشات زیر قصد داریم به معرفی مهمترین تجهیزات به کار رفته توسط روسیه و اوکراین در جنگ اخیر و جزئیات عملکرد آنها بپردازیم.

ارسال سلاح برای اوکراین؛ نوشدارو پس از مرگ سهراب

خندق بکنید و تا جایی که توانستید سربازان روس را بکشید!

اولکسی رزنیکوف وزیر دفاع پیشین اوکراین می گوید این جمله ای است که فرماندهان ناتو در پاسخ به درخواست کمک ما از آنها پیش از شروع تهاجم ارتش روسیه بیان کردند؛ در حالی که از زمان جدایی مناطقی نظیر دونباس و کریمه از خاک اوکراین ۸ سال کی گذشت، هیچ کدام از کشورهای غربی تمایلی به بازسازی ارتش اوکراین و ارسال سلاح برای آنها نداشتند؛ در تمام سالهای پیش از آغاز جنگ جدید تنها یک محموله موشک ضد زره جاولین توسط امریکا برای اوکراین ارسال شد و بریتانیایی ها نیز بخشی از نیروهای ویژه ارتش اوکراین را آموزش دادند.

۲ ماه پیش از شروع جنگ، تجمعات بزرگ ارتش روسیه در بلاروس، کریمه و مناطق شرقی اوکراین نیز موجب نشد تا غرب به کمک کی‌یف بیاید؛ تصور مقامات ناتو این بود که تجمعات مذکور برای قدرت نمایی بوده و با یک مانور نظامی بزرگ به پایان خواهد رسید، اما از روز ۲۰ فوریه (۴ روز پیش از آغاز جنگ) منابع اطلاعاتی ناتو متوجه عزم جدی مسکو برای حمله به اوکراین شدند و با عجله فراوان شروع به ارسال تسلیحات برای ارتش اوکراین کردند.

با توجه به کمبود وقت، امکان ارسال تسلیحات سنگین برای این کشور (نظیر تانک، هویتزر و ...) وجود نداشت و آنها به ارسال موشک های پدافندی دوش پرتاب نظیر استینگر و موشک های ضد زره هدایت شونده یا راکت غیر هدایتی اکتفا کردند؛ اگرچه روی کاغذ این تسلیحات برای متوقف کردن ماشین جنگی روسیه کافی نبودند اما ترکیب اشتباهات فرماندهی روسیه و وقوع یک معجزه نظامی موجب شد تا شهر کی‌یف پایتخت اوکراین از سقوط نجات پیدا کند؛ اگرچه تمرکز تمامی قوای نظامی اوکراین بر دفاع از پایتخت موجب شد تا سواحل استراتژیک دریای آزوف در استان های خرسون، زاپوریژیا و دونتسک به کلی سقوط کرده و آنها اکنون در تلاشی ناکام برای بازپس گیری آنها مشغول نبرد فرسایشی با ارتش روسیه باشند.

کدام موشک های ضد زره بیشترین نقش را در دفاع از کی‌یف داشتند؟

ارتش اوکراین طیف متنوعی از تسلیحات ضد زره را تحت خدمت دارد اما در این میان ۳ مدل موشک بیشترین استفاده و درخشان ترین عملکرد را در میان آنها ثبت کردند؛ دو موشک نخست ارسالی از سوی غرب و سومین مورد سلاح بومی ساخت این کشور است.

موشک ضد زره جاولین: موشک ضد زره FGM-۱۴۸ جاولین طراحی دهه ۸۰ میلادی است که از دهه ۹۰ تحت خدمت ارتش امریکا قرار داشته و به چندین کشور جهان نیز صادر شده است.

موشک جاولین، نخستین موشک ضد زره در دنیا با توانایی "شلیک کن-فراموش کن" بود؛ به این معنی که پس از قفل اولیه سیستم اپتیکی موشک روی هدف دیگر کاربر نیازی به هدایت موشک در میانه مسیر نداشت و موشک با دقت بالایی به هدف خود اصابت می کرد؛ این موشک در چند مدل مختلف تولید شده که بردی بین ۲۵۰۰ تا ۴۰۰۰ متر دارد و با توانایی حمله از بالا به اهداف زرهی (ناحیه با کمترین حفاظت زرهی) و توان نفوذ بیش از ۸۰ میلیمتر در زره تخت، با احتمال بالای ۹۰ درصد موفق به انهدام هدف خود خواهد شد.

موشک جاولین نخستین بار در سال ۲۰۱۸ به تعداد چند صد تیر به اوکراین تحویل داده شد و در واپسین روزهای پیش از شروع جنگ نیز حدود ۲ هزار تیر دیگر از این موشک به دست قوای اوکراینی رسید که استفاده بسیار گسترده ای به خصوص در نبرد دفاع از شهر کی‌یف برای آنها داشت.

با توجه به اینکه در ماه های پس از شروع جنگ نیز چند هزار تیر دیگر از این موشک به دست اوکراینی ها رسید آنها با خیالی آسوده از ذخایر گسترده این موشک، دست به شلیک آنها به سوی اهداف مختلف نظیر تانک، نفربر، کامیون، سنگر دفاعی و ... ارتش روسیه می زدند؛ به جرات می توان گفت موشک جاولین از اصلی ترین دلایل توقف ستون های زرهی پرتعداد روسی پشت دروازه های پایتخت اوکراین بودند.

موشک ضد زره NLAW : موشک ضد زره "انلاو" حاصل یک پروژه مشترک میان بریتانیا و سوئد در سال ۲۰۰۲ برای ساخت یک موشک "شلیک کن فراموش کن" هدایت اپتیکی (مشابه جاولین) برای استفاده در مسافت های کوتاه (زیر هزار متر) بود؛ موشک برد موثری علیه اهداف زمینی در فاصله ۸۰۰ متری داشت و می توانست تا ۵۰۰ میلیمتری در زره تخت نفوذ کند.

تا روز قبل از شروع حمله ارتش روسیه، هواپیماهای ترابری انگلیسی مشغول ارسال این موشک برای ارتش اوکراین بودند؛ مجموعا ۲ هزار تیر موشک انلاو پیش از شروع جنگ و ۱۹۰۰ تیر نیز تا مارس ۲۰۲۲ به قوای اوکراینی تحویل داده شد؛ در دوره ای که ارتش اوکراین در وضعیت تدافعی قرار داشت، در نبردهای نزدیک کوچه به کوچه و خانه به خانه در حومه کی‌یف، خارکیف و سایر شهرهای بزرگ شمال این کشور، موشک انلاو عملکرد بسیار خوبی داشته و موفق به نابودی صدها هدف شد.

امروز که ارتش اوکراین در وضعیت تهاجم و تلاش برای بازپس گیری خاک از دست رفته قرار دارد، با توجه به برد کم این موشک، استفاده از آن محدود شده و مدت زمان زیادی است که تصاویری از شلیک موشک انلاو در جنگ اوکراین دیده نشده است.

موشک ضد زره Stugna-P : موشک "استوگنا" با نام صادراتی "اسکیف" موشک ضد زره هدایت لیزری ساخت صنایع دفاعی اوکراین است که پیش از شروع جنگ سفارشات زیادی را برای صادرات دریافت کرده بود اما با آغاز جنگ و جلب موافقت مشتریان این سلاح، عمده سفارشاتی که در آستانه تحویل به کشور خارجی مربوطه بودند در اختیار مدافعان اوکراینی قرار گرفته تا سدی در برابر تهاجم قوای زرهی روسیه باشند.

موشک استوگنا با بردی حدود ۵ کیلومتر، دارای یک پنل هدایت مجزا از پرتابگر بوده که به کاربر اجازه می دهد در فاصله امن از محل استقرار پرتابگر موشک مستقر شده و دست به شلیک و هدایت موشک به سمت هدف بزند.

موشک استوگنا با نفوذی به میزان ۱۱۰ میلیمتر تقریبا توان نابودی هر مدل تانک غربی و شرقی را داراست و با انهدام تانک هایی نظیر T-۹۰M و T-۸۰BVM در جنگ اوکراین این موضوع را به اثبات رسانده است؛ همچنین این موشک در دو مورد موفق به هدفگیری و انهدام بالگرد رزمی کاموف۵۲ شده است که در ارتفاع پایین و پرواز ایستا در حال عملیات علیه قوای اوکراینی بود.