به گزارش مشرق، بررسی عملکرد والیبال از ابتدای شروع به‌کار این رشته ورزشی در ایران تاکنون و تعداد مقام‌ها و مدال‌های آسیایی و جهانی این رشته ورزشی گواه می‌دهد که والیبال ایران برترین رشته ورزشی تیمی کشور است.
برای اثبات این موضوع در گزارشی کامل عملکرد والیبال مردان و زنان ایران در رده‌های سنی مختلف را بررسی کردیم که افتخارات این رشته ورزشی تیمی ایران برتر از تمامی رشته‌های فعال در کشور است.
در این گزارش به عملکرد تیم‌های ملی والیبال ایران در ۱۷۶ رویداد شامل بازی‌های المپیک، قهرمانی جهان، جام جهانی، لیگ جهانی، لیگ ملت‌ها، جام بزرگ قهرمانان قاره‌ها، بازی‌های همبستگی کشورهای اسلامی، قهرمانی آسیا، بازی‌های آسیایی، جام کنفدراسیون آسیا، چلنج‌کاپ آسیا، جام واگنر، قهرمانی امیدهای آسیا، قهرمانی زیر ۲۱ سال جهان، قهرمانی زیر ۲۰ سال آسیا، قهرمانی نوجوانان پسر جهان، قهرمانی نوجوانان آسیا، قهرمانی زیر ۱۶ سال آسیا، قهرمانی زیر ۱۶ سال آسیای میانه، لیگ ملت‌های آسیای مرکزی، بازی‌های المپیک نوجوانان، جام شیخ راشد و جام ریاست جمهوری قزاقستان استناد شده است که اطلاعات و داده‌های آماری آن به قرار زیر است.
از نکات دیگر این گزارش آماری، عملکرد شاخص محمدرضا داورزنی در فدراسیون والیبال است که هیچ مدیر ورزشی تا سال‌ها امکان دستیابی به رکوردهای او را ندارد.
تسلط در مدیریت ورزشی، دانش بین‌المللی و آشنایی کافی نسبت به والیبال به همراه برنامه و استراتژی حرفه‌ای با چاشنی ثبات مدیریت در فدراسیون والیبال را می‌توان از ارکان اصلی موفقیت داورزنی در مسیر کسب رکورد موفق‌ترین مدیر ورزشی ایران برشمرد.
آغاز والیبال در ایران
اواخر سال ۱۲۹۹ والیبال از سوی میرمهدی ورزنده استاد بزرگ ورزش، به ایران وارد و تعلیم آن از دارالمعلمین ورزش آغاز شد. بازی والیبال در ایران در ابتدای امر دارای قواعد خاصی نبود و به شکل‌های مختلفی انجام می‌شد. فنون و تاکتیک‌های والیبال نیز مانند قوانین آن پایه و اساس اصولی نداشت و هر بازیکن به ابتکار شخصی و اختصاصی خود که اکثراً با مشت زدن یا سمبه زدن همراه بود با توپ بازی می‌کرد.
در سال ۱۳۰۲ شمسی با استفاده از ترجمه مجلات خارجی قوانینی که در آن زمان در کشورهای دیگر اجرا می‌شد، در ایران نیز رایج شد. از سال ۱۳۰۴ توجه عمومی نسبت به این ورزش بیشتر شد و ظرف مدت کمی طرفداران بسیاری جذب والیبال شدند.
اولین مسابقه والیبال در سال ۱۳۰۴ بین دو تیم دارالمعلمین ورزش و کلوپ شایسته انجام شد که باهیجان فراوان توأم بود. چون مسابقه برای مردم تازگی داشت لذا حضور آنان باعث شد که رقابت بیشتری بین دو تیم به‌وجود آید و بر هیجان آن افزوده شود. این مسابقه مقدمه‌ای برای توسعه روز افزون والیبال در ایران شد.
نخستین تیم ملی والیبال مردان ایران
تیم ملی والیبال ایران در ۳۱ فرودین سال ۱۳۳۷ برای نخستین بار با یک تیم خارجی در ایران مسابقه داد. در آن زمان تیم ملی والیبال مردان پاکستان به تهران دعوت شد و سه مسابقه دوستانه با تیم‌های ملی و باشگاهی و ارتش ایران انجام داد و تیم ملی والیبال مردان ایران برای اولین بار در این سال تشکیل شد تا مقابل این تیم به میدان برود و خود را برای بازی‌های آسیایی آماده کند.
چندی بعد تیم ملی والیبال مردان ایران به بازی‌های آسیایی ۱۹۵۸ توکیو اعزام شد. اعضای این تیم را هشت بازیکن (کمال پورهاشمی، عبدالمنعم کمال، محمد اسمعیل اشتری، محمد شریف‌زاده، عباس تهرانی، محمود عدل، حسینعلی امیری و سیاوش فرخی) تشکیل دادند و استاد فریدون شریف‌زاده از بزرگان والیبال، بسکتبال و فوتبال آن دوران نیز به عنوان سرمربی این تیم را همراهی کرد.
تیم ملی والیبال ایران که برای نخستین بار در چنین رویداد مهمی شرکت کرده بود، در چهار مسابقه به میدان رفت که در سه دیدار اول تا سوم موفق به شکست هند (سه بر یک)، فیلیپین (سه بر دو) و هنگ‌کنگ (سه بر صفر) شد و در فینال با ژاپن (میزبان) روبرو شد و نتیجه را سه بر صفر واگذار کرد و با افتخار و سربلندی مقام دوم مسابقات را کسب کرد و مدال نقره نخستین دوره مسابقات والیبال بازی‌های آسیایی را برای ایران به ارمغان آورد.
** حضور نمایندگان والیبال ایران در ۱۷۶ رویداد
تیم‌های ملی والیبال مردان و زنان ایران در رده‌های سنی مختلف از بازی‌های آسیایی سال ۱۹۵۸ ژاپن تا کنون (پایان ۲۰۲۳) در ۱۷۶ رویداد مهم آسیا و جهان شرکت کردند که فهرست این رویدادها به قرار زیر است:
دو دوره مردان بازی‌های المپیک
هفت دوره والیبال قهرمانی مردان جهان
چهار دوره جام جهانی مردان
پنج دوره لیگ جهانی والیبال
پنج دوره لیگ ملت‌های مردان والیبال
سه دوره جام قهرمانان قاره‌ها
چهار دوره والیبال بازی‌های همبستگی کشورهای اسلامی
یک دوره والیبال بازی‌های همبستگی کشورهای اسلامی
۲۰ دوره قهرمانی مردان آسیا
هشت دوره والیبال قهرمانی زنان آسیا
۱۰ دوره مردان بازی‌های آسیایی
سه دوره زنان بازی‌های آسیایی
هفت دوره والیبال مردان جام کنفدراسیون آسیا (AVC CUP)
6 دوره والیبال زنان جام کنفدراسیون آسیا (AVC CUP)
یک دوره چلنج‌کاپ زنان آسیا
سه دوره مردان جام واگنر
یک دوره رقابت‌های غرب آسیا
دو دوره قهرمانی امیدهای (مردان) آسیا (زیر ۲۳ سال)
دو دوره والیبال قهرمانی امیدهای (زنان) آسیا (زیر ۲۳ سال)
۱۴ دوره قهرمانی مردان زیر ۲۱ سال جهان (جوانان)
۱۷ دوره قهرمانی مردان زیر ۲۰ سال آسیا (جوانان)
۶ دوره قهرمانی زنان زیر ۱۹ سال آسیا (جوانان)
۱۴ دوره قهرمانی نوجوانان پسر جهان
۱۱ دوره قهرمانی نوجوانان پسر آسیا
هفت دوره قهرمانی نوجوانان دختر آسیا
یک دوره قهرمانی زیر ۱۶ سال پسر آسیا
یک قهرمانی زیر ۱۶ سال دختر آسیا
یک دوره قهرمانی زیر ۱۶ سال پسر آسیای میانه
دو دوره لیگ ملت‌های آسیای مرکزی
یک دوره بازی‌های المپیک نوجوانان
چهار دوره جام شیخ راشد
سه دوره جام ریاست جمهوری قزاقستان
ریاست ۱۸ نفر در فدراسیون والیبال
در ابتدای تأسیس فدراسیون‌های ورزشی (سال ۱۳۲۴) والیبال و بسکتبال دارای فدراسیون مشترک شدند و تا سال ۱۳۳۶ به همین نحو ادامه داشت. در پایان سال ۱۳۳۶، والیبال دارای فدراسیون مستقل شد و امیرعباس امین به عنوان اولین رئیس فدراسیون والیبال کار خود را آغاز کرد.
از آن زمان تاکنون ۱۸ نفر هدایت این فدراسیون را برعهده داشتند که غلامرضا جباری و محمدرضا داروزنی در ۲ دوره زمانی ریاست فدراسیون را برعهده داشتند، بنابر از نظر تعداد نفرات از ابتدای تأسیس فدراسیون والیبال تاکنون ۲۰ نفر به عنوان رئیس و سرپرست برنامه‌ریزی و هدایت این رشته ورزشی را در ایران برعهده داشتند.
امیرعباس امین، کاظم رهبری، علی‌اکبر میرفخرایی، کمال خانلی، فریدون فرخ‌نیا، مهدی خزاعی، فرهاد مسعودی، منوچهر شاپوری، محمود عدل، غلامرضا جباری، جابر خلف‌زاده، حسین علیرضایی تهرانی، پرویز خاکی، محمدرضا یزدانی‌خرم، احمد ضیایی، افشین داوری، علی فتاحی و محمدرضا داورزنی رؤسا و سرپرستان فدراسیون والیبال در این مدت بودند.
داورزنی با عملکردی متفاوت
محمدرضا داورزنی از ۱۴ مرداد سال ۸۵ تا هفتم دی‌ماه ۱۳۹۶ (۱۱ سال و ۱۱۴ روز) و از ۲۹ آبان ۱۳۹۸ تا کنون (حدود چهار سال) و در مجموع ۱۵ سال و ۱۱۰ روز مسئولیت فدراسیون والیبال را برعهده داشته است که مدت زمانی طولانی و حدود پنج هزار ۵۹۰ روز می‌شود. البته در مدت زمانی که داورزنی به دلیل پذیرش پست معاونت ورزش حرفه‌ای و قهرمانی وزارت ورزش در والیبال حضور نداشت، دغدغه اصلی او همچنان والیبال بود و احمد ضیایی رئیس وقت، افشین داوری و علی فتاحی سرپرستان فدراسیون نیز در اجرای برنامه‌های خود با او همراه بودند، ولی عدم مداخله مستقیم وی موجب خارج شدن والیبال از مسیر اصلی‌اش شد تا داورزنی را مجاب کند به رشته‌ای که نسل طلایی آن را شکل داده و روزهای خوشی را تحت مدیریت وی رقم زده، برگردد و به صورت مستقیم به اداره آن بپردازد.
درصد اعزام‌ها در دوره داورزنی
والیبال ایران از سال ۱۹۵۸ و اعزام تیم ملی مردان به بازی‌های آسیایی تا کنون در ۱۷۶ تورنمنت آسیایی و جهانی شرکت کرده است که ۱۲۲ مورد آن در دوره ریاست و یا نظارت داورزنی در والیبال انجام شده است.
این داده آماری نشان می‌دهد که ۷۰ درصد اعزام تیم‌های ملی والیبال مردان و زنان در رده‌سنی مختلف در دوره داورزنی انجام شده است که ۱۲۲ تیم اعزامی شامل بیش از سه هزار نفر بازیکن و اعضای کادر فنی تیم‌ها بوده است.
۸۱ درصد مدال‌ها و مقام‌ها در دوره داورزنی
والیبال ایران از مسابقات والیبال بازی‌های آسیایی سال ۱۹۵۸ و کسب مدال نقره و مقام نایب قهرمانی تا کنون ۷۴ مدال شامل ۴۴ مقام قهرمانی (طلا)، ۱۹ نایب قهرمانی (نقره) و ۱۱ نشان برنز و مقام سومی در رویدادهای مختلف مردان و زنان به دست آورده است که ۶۰ مدال و مقام در دوره داورزنی در والیبال ایران به دست آمده است.
نخستین‌های دوره داورزنی
در مدت مسئولیت محمدرضا داورزنی در فدراسیون والیبال، نخستین‌های بسیار زیادی برای این رشته ورزشی محبوب مردم ایجاد شد که نخستین مدال جهانی تیم ملی بزرگسالان (جام قهرمانان قاره‌ها) ۲۰۱۷، نخستین حضور در لیگ جهانی (۲۰۱۳)، نخستین حضور در بازی‌های المپیک (۲۰۱۶) ریو، نخستین رتبه یک رقمی ایران در قهرمانی مردان جهان (ششمی ۲۰۱۴)، قرار گرفتن در بین چهار تیم نهایی لیگ جهانی (۲۰۱۴) و نخستین مدال جهانی تیم ملی والیبال زنان (بازی‌های همبستگی اسلامی ۲۰۲۱) از جمله این موارد است.
همچنین نخستین قهرمانی تیم ملی والیبال مردان ایران در قاره کهن آسیا (۲۰۱۱)، نخستین قهرمانی تیم ملی مردان در بازی‌های آسیایی (۲۰۱۴)، نخستین قهرمانی تیم ملی در جام کنفدارسیون والیبال آسیا (۲۰۰۸)، نخستین قهرمانی تیم ملی زیر ۲۳ سال در آسیا (۲۰۱۵)، نخستین قهرمانی تیم ملی جوانان در جهان (۲۰۱۹) و نخستین قهرمانی تیم ملی زیر ۱۶ سال ایران در آسیا (۲۰۲۳) از دیگر نخستین‌های والیبال ایران در دوران ریاست داورزنی است. نخستین نظارت یک زن ایرانی در لیگ ملت‌های از دیگر موارد این داده آماری است که در سال ۲۰۲۳ با حضور مریم حسابی انجام شد.
اوج دیپلماسی ورزشی با فریز کردن رنکنیگ جهانی
با تلاش‌های داورزنی و در راستای جهانی شدن والیبال ایران و رشد موشکی آن در جهان علاوه بر موفقیت‌های تیم‌های ملی در رویدادهای مختلف، کسب کرسی‌ها و مسئولیت‌های مختلف بین‌المللی در فدراسیون جهانی و کنفدراسیون والیبال آسیا نیز در این مدت بیش از پیش افزایش پیدا کرد و هر روز بر تعداد کرسی‌ها و مسئولیت‌های بین‌المللی ایرانی‌ها در نهادهای بین‌المللی والیبال افزوده شد.
داشتن کرسی‌های بین‌المللی مؤثر در ورزش نقطه ضعفی برای رشته‌های ورزشی ایران به حساب می‌آید و تحت شرایط خاص برخی از رشته‌های ورزشی ایران مورد بی‌مهری نهادهای بین‌المللی قرار گرفتند ولی در تیرماه سال جاری با کارشکنی آمریکایی‌ها داورزنی در اجلاس هیأت رئیسه و در دستورالعمل خارج از جلسه، موضوع ایران را مطرح کرد و امتیاز فریز کردن رنکینگ را به نفع والیبال کشورمان گرفت. موضوعی که اگر اتفاق نمی‌افتاد موجب نزول والیبال ایران تا رده بیستم می‌شد.
در حال حاضر علاوه بر محمدرضا داورزنی که عضو هیئت رئیسه فدراسیون جهانی، عضو کمیسیون مالی و دارایی فدراسیون جهانی و عضو هیئت رئیسه کنفدراسیون والیبال آسیا است، ایرانی‌ها ۲۵ کرسی دیگر را نیز در والیبال آسیا و جهان در اختیار دارند که فهرست همه کرسی‌ها به قرار زیر است:
۱- محمدرضا داورزنی عضو هیئت رئیسه فدراسیون جهانی، عضو کمیسیون مالی و دارایی فدراسیون جهانی و عضو هیئت رئیسه کنفدراسیون والیبال آسیا
۲- محمود افشاردوست مدرس فدراسیون جهانی والیبال و عضو کمیته مربیان کنفدراسیون والیبال آسیا
۳- امیر طلوع‌کیان عضو شورای والیبال فدراسیون جهانی
۴- مریم حسابی عضو کمیسیون ارتباطات و بازاریابی فدراسیون جهانی
۵- فرهاد شاهمیری عضو کمیته داوران کنفدراسیون والیبال آسیا
۶- مسعود یزدان‌پناه عضو کمیته مسابقات کنفدراسیون والیبال آسیا
۷- مهدی اسلامی عضو کمیته مالی کنفدراسیون والیبال آسیا
۸- غلامرضا نوروزی عضو کمیته پزشکی کنفدراسیون والیبال آسیا
۹- نادر انصاری عضو کمیته ساحلی کنفدراسیون والیبال آسیا
۱۰- کتایون عرب‌زاده عضو کمیته استیناف فدراسیون جهانی والیبال
۱۱- وثوق احمدی عضو علی‌البدل پنل انضباطی فدراسیون جهانی والیبال
۱۲- هما عابدی کارشناس پزشکی کمیته انضباطی مبارزه با دوپینگ فدراسیون جهانی والیبال
۱۳- مهدی اسلامی عضو کمیته مالی منطقه آسیای مرکزی
۱۴- مریم حسابی دبیر کمیته مسابقات منطقه آسیای مرکزی
۱۵- مریم حسابی رئیس بخش بازاریابی منطقه آسیای مرکزی
۱۶- کتایون عرب‌زاده عضو کمیته استیناف منطقه آسیای مرکزی
۱۷- محمد شاهمیری عضو کمیته مسابقات منطقه آسیای مرکزی
۱۸- نادر انصاری عضو کمیته مسابقات منطقه آسیای مرکزی
۱۹- مرتضی افجه‌ای عضو کمیته ساحلی منطقه آسیای مرکزی
۲۰- جواد مهرگان عضو کمیته مربیان و توسعه منطقه آسیای مرکزی
۲۱- علی فرخی عضو کمیته انضباطی منطقه آسیای مرکزی
۲۲- مسعود یزدان‌پناه عضو کمیته مسابقات منطقه آسیای مرکزی
۲۳- محمود افشاردوست مدرس جهانی والیبال
۲۴- علی پورعروجی مدرس جهانی والیبال
۲۵- مریم حسابی ناظر فدراسیون جهانی والیبال
۲۶- امیر طلوع‌کیان ناظر فدراسیون جهانی والیبال
