به گزارش مشرق، کانال تلگرامی اندیشکده راهبردی تبیین نوشت:

احتمال به پایان رسیدن جنگ اوکراین در حال افزایش است، اما چگونگی وقوع آن هنوز نامشخص است. ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین اخیراً گفته است که سال ۲۰۲۴ ممکن است شاهد پایان «مرحله داغ» جنگ باشد. وی افزود: «این بدان معنا نیست که همه مناطق با زور بازپس گرفته می‌شوند. من فکر می کنم قدرت دیپلماسی می‌تواند کمک کند.»

در این بین دونالد ترامپ، نامزد جمهوری خواه ریاست جمهوری آمریکا نیز متعهد شده است که در صورت انتخاب شدن، جنگ اوکراین را ظرف بیست و چهار ساعت پایان خواهد داد. ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه و سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، بر تمایل روسیه به مذاکرات به شرط به رسمت شناخته شدن ادعاهای ارضی روسیه، تاکید کرده‌اند. دیپلمات ارشد اوکراین در دیدار روز چهارشنبه ۲۴ ژوئیه خود به همتای چینی خود گفت که اگر مسکو آماده مذاکره با حسن نیت باشد، کی‌یف برای مذاکره با روسیه آماده است؛ این حرف مشخصا بدین معناست که اوکراین از پکن می‌خواهد به روسیه برای کنار گذاشتن پیش شرط هایش فشار بیاورد.

سه پایان احتمالی برای جنگ روسیه و اوکراین وجود دارد:

یک: نبرد منجمد

قبل از تهاجم فوریه ۲۰۲۲، حمایت روس ها از جدایی طلبان در شرق اوکراین نمونه کلاسیک نبرد منجمد بود. نبردهای سطح پایین هرگز متوقف نشدند، اما مقدار قلمرو فتح شده پس از تهاجم اولیه کاهش یافت.

در این سناریو، جنگ فرسایشی با کاهش درگیری‌ها همراه خواهد بود و وضعیت قلمروی دو طرف یکسان خواهد ماند. در عین حال، هر دو طرف درمورد مذاکره درباره آتش‌بس جدی نخواهند بود، زیرا برای اوکراین، چنین توافقی عملاً می‌تواند دستاوردهای روسیه را مشروعیت بخشد، و برای روسیه، حل و فصل مناقشه خطر عضویت اوکراین در ناتو را افزایش می‌دهد.

بیشترین خطر برای امنیت اروپا می‌تواند از این سناریو ناشی شود چرا که این یعنی عملا درگیری که ظاهراً پایانی ندارد و حفظ تعهد خود برای حمایت نظامی از اوکراین را برای رهبران اروپایی دشوار خواهد کرد. بر اساس یک نظرسنجی اخیر، اکثر اروپایی ها معتقدند اوکراین در حال شکست در جنگ است و اکثریت در یونان، مجارستان و ایتالیا معتقدند که کی‌یف باید از هم اکنون مذاکره با مسکو را آغاز کند.

دو: آتش‌بس توافق‌شده

در صورت شکست هرگونه حمله متقابل و یا کاهش حمایت نظامی غرب، اوکراین ممکن است احساس کند که مجبور به مذاکره درباره آتش‌بس رسمی است. اگر اوکراین بتواند با حملات بیشتر در داخل روسیه دست بالا را به دست آورد، مسکو ممکن است آمادگی بیشتری برای توقف جنگ داشته باشد، به ویژه اگر این حمله منجر به استفاده بیشتر از منابع اقتصادی و بسیج بیشتر نیروهای روسی شود.

بر اساس یک نظرسنجی آکادمیک از تمام درگیری ها که از سال ۱۹۴۶ تا ۲۰۰۵ رخ داده است، تقریبا ۵۰ درصد از درگیری‌های میان‌دولتی از طریق حل و فصل مذاکره به پایان می‌رسد.

برای پایداری آتش‌بس، سه شرط باید وجود داشته باشد. نخست؛ مشوق های کافی برای پایبندی به آتش‌بس، دوم؛ افزایش شفافیت در مورد اعمال و نیات دیگران و سوم؛ روش‌های کنترل در تجاوزات اتفاقی. البته تحمل آتش‌بس در مواردی که پیروز مشخصی وجود ندارد بسیار دشوارتر است.

طرح صلح روسیه که از مذاکرات روسیه و اوکراین در ترکیه در ماه‌های اولیه جنگ نشأت گرفت، شرایط احتمالی روسیه برای آتش‌بس را می‌توان از «طرح صلح» روسیه که در مذاکرات انجام شده در ماه‌های اول جنگ انجام شده بود، فهمید. در این طرح اوکراین باید کشوری غیرهسته‌ای و بی‌طرف باشد و به هیچ وجه عضو ناتو نشود.

تجربه تمایل روسیه برای مذاکره بر سر وضعیت شبه‌جزیره کریمه در سال ۲۰۲۲ نشان می‌دهد که با وجود دشوار بودن مسیر مذاکره بر سر اختلافات ارضی اما این مسیر همواره باز است. گرچه با توجه به نیاز پوتین برای پیروزی او در این جنگ بعید است امتیازات ارضی بزرگی داده شود.

اگر اوکراین مجبور به درخواست مذاکرات آتش‌بس باشد، قدرت‌های غربی می‌توانند از طریق امتیازاتی، از جمله حذف برخی تحریم‌ها، به کاهش شدت شرایط روسیه کمک کنند. همانطور که در سناریوی نبرد منجمد، اوکراین و حامیان آن نگران خواهند بود که روسیه از یک مکث برای سازماندهی مجدد نیروهای خود و از سرگیری حملات خود استفاده کند. در سوریه، روسیه و رژیم بشار اسد این کار را بارها انجام دادند تا «در صورت نیاز به توقف عملیاتی، جبهه را منجمد کنند».

حافظان صلح از کشورهای بی طرف، مانند ترکیه یا امارات متحده عربی، باید بر صلح نظارت کرده و اختلافات بین اوکراین و روسیه را داوری کنند چرا که حضور نظارتی این کشورها مدت زمان صلح را طولانی‌تر می کند.

فراتر از یک صلح پایدار، اوکراین به کمک نهادهایی چون صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی برای بازسازی نیاز دارد. برای این کار، توافق آتش‌بس باید دسترسی اوکراین و دیگران به خطوط کشتیرانی در دریای سیاه را تضمین کند.

تا جایی که صلح طی چندین سال تضمین شود، به کشورهای اروپایی زمان می‌دهد تا قابلیت‌های دفاعی راهبردی بیشتری را توسعه دهند تا از تجاوز بیشتر روسیه به اوکراین یا سایر کشورهای اروپایی جلوگیری کنند و کمتر به ایالات متحده وابسته شوند. فراتر از ترامپ و حمایت ضعیف او از ناتو، نظرسنجی اخیر گالوپ نشان می دهد که تعداد آمریکایی هایی که خواهان ایفای نقش اصلی ایالات متحده آمریکا در امور جهانی هستند، کاهش قابل توجهی دارد.

سه: آتش‌بس و توافق صلح

اگر آتش‌بس برای چند سال برقرار باشد، می تواند زمینه را برای یک ترک مخاصمه رسمی فراهم کند. بر اساس مطالعه فورتنا، ایجاد یک قرارداد صلح از روی یک توافق ترک مخاصمه به خودی خود مزیتی ندارد و در این مورد به طور مثال تا زمانی که پوتین رهبر روسیه باقی بماند، نه اوکراین و نه حامیان غربی آن احتمالاً در مورد آتش‌بس مذاکره نمی‌کنند.

مداخله ایالات متحده برای پایان دادن به جنگ؟

ترامپ قول داده است که جنگ اوکراین را در بیست و چهار ساعت پایان دهد، آخرین مورد آن در مناظره بایدن و ترامپ در ۲۷ ژوئن بود که او قول داد به این درگیری از انتخابات نوامبر خود تا مراسم تحلیف رسمی ژانویه ۲۰۲۵ پایان دهد. اکثر ناظران در مورد اینکه ترامپ واقعا چه خواهد کرد سردرگم هستند. گزارش بلومبرگ برآورد می‌کند که ترامپ از تهدید به توقف کمک‌های نظامی استفاده می‌کند تا زلنسکی را به میز مذاکره بکشاند و در عین حال به پوتین می‌گوید که در صورت عدم مذاکره، شرایط موجود را سخت‌تر خواهد کرد. اگر زلنسکی از تعامل با پوتین امتناع کند، بهانه خوبی برای ترامپ خواهد بود تا از ارائه هرگونه کمکی به اوکراین صرف نظر کند.

البته در همان مناظره، ترامپ شرایط پوتین را «غیرقابل قبول» خواند و برخی از تحلیلگران ارزیابی می‌کنند که او خواسته‌های پوتین برای واگذاری مناطقی که روسیه آن‌ها را اشغال کرده است را نمی‌پذیرد. در مصاحبه قبلی با تلویزیون فاکس، ترامپ پیرامون رد درخواست‌های پوتین چندان واضح نبود و گفت مجبور نخواهد بود بین بلعیدن اوکراین توسط روسیه و ارسال سلاح به کی‌یف یکی را انتخاب کند. در این مناظره، به نظر می‌رسید که ترامپ مخالف کمک بیشتر ایالات متحده به اوکراین است و به دروغ ادعا می‌کرد: «بایدن ۲۰۰ میلیارد دلار یا بیشتر به اوکراین می‌دهد [ارزش واقعی ۱۰۷ میلیارد دلار است]. این پول زیادی است. هر بار که زلنسکی به این کشور می‌آید، با ۶۰ میلیارد دلار از اینجا خارج می‌شود. او بزرگترین فروشنده تاریخ است.»

ترامپ به احتمال زیاد سعی خواهد کرد بدون اروپایی‌ها با پوتین مذاکره کند. شایان ذکر است تلاش های ترامپ برای مذاکره با کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی در ژوئن ۲۰۱۹، پس از اینکه اولین رئیس جمهور ایالات متحده بود که با کیم ملاقات کرد، ارزشمند است. به گفته یکی از محققین مرکز ویلسون، «در پایان دوره ترامپ، گفتگوها شکست خورده بود و او چیزی بیش از یک کشو پر از نامه‌های چاپلوسانه برای نشان دادن تلاش‌هایش نداشت». همانطور که در مورد مذاکرات کیم اتفاق افتاد، ترامپ ممکن است کناره‌گیری کند و تمام مسئولیت بر دوش اروپایی‌ها برای کمک به اوکراین و پایان دادن به درگیری بیافتد. برخی از استراتژیست‌های بانفوذ جمهوری‌خواه از واشنگتن می‌خواهند که به هر نحو از اروپا دور شود و در عوض بر آسیا متمرکز شود.

خلاصه کلام برای اروپا

اروپا با دو تهدید روبرو است: ادامه جنگ در مرزهای خود که می تواند به یک جنگ بزرگتر با روسیه تبدیل شود و کاهش حمایت ایالات متحده از اوکراین در صورت انتخاب ترامپ در نوامبر. در درازمدت، افزایش توان دفاعی اروپا به عنوان یک عامل بازدارنده در برابر تجاوز روسیه ضروری خواهد بود. با این حال، برای تبدیل هرگونه آتش‌بس احتمالی به صلح دائمی، به مهارت و انعطاف دیپلماتیک نیاز است. در غیاب یک پیروزی واضح در هر دو طرف، روسیه و اوکراین باید به هر توافقی که ماندگار بماند، راضی باشند.

*بازنشر مطالب شبکه‌های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکه‌ها منتشر می‌شود.