به گزارش مشرق، پارک ملی کویر یکی از قدیمی‌ترین مناطق تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست است که تا چند دهه قبل بهترین ذخیره جمعیت گورخر آسیایی را میزبانی می‌کرد، اما در اثر خشکسالی و شکار غیرمجاز، جمعیت این گونه ارزشمند از دست رفت.

هم‌اکنون ۴۲ راس گورخر بالغ و نابالغ در پارک ملی کویر گرمسار زیست می‌کنند که از این تعداد ۱۲ راس نر و ۳۰ راس ماده است و هشت کره نابالغ امسال به دنیا آمده است.

یک راس گورخر نر مهر ۱۴۰۲ از طبیعت پارک ملی توران به پارک ملی کویر گرمسار برای افزایش ضریب ژنتیکی زنده گیری و منتقل شد.

این گونه حیوانی نادر اواخر مرداد امسال با هماهنگی سازمان محیط زیست استان سمنان در محدوده پارک ملی کویر رها شد و حدود ۱۰ روز پایش مداوم در گله حضور داشت اما بعد از این مدت به دلایل نامعلومی از گله جدا شد و به خارج از منطقه حرکت کرد.

رییس پارک ملی کویر گرمسار روز دوشنبه در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا درباره جزییات این واقعه بیان کرد: مهر سال گذشته سه راس گورخر شامل ۲ گورخر ماده و یک گورخر نر از پارک ملی توران به پارک ملی کویر گرمسار زنده‌گیری و منتقل شدند.

رضا شاه حسینی مقدم گفت: پس از رهاسازی گورخر نر بعد از مدتی برای بازگشت به زیستگاه خود از گله خارج شد و در پایش‌های محیط بانی مشاهده نمی‌شد.

وی با اشاره به تلاش‌های گروه‌های جست‌وجوی پارک ملی کویر و محیط بانی افزود: در نهایت بر اساس گزارش جوامع مردمی گورخر مفقود شده در جنوب روستای دهنمک از توابع شهرستان آرادان مشاهده شده بود که به سرعت عملیات جست‌وجو در این منطقه آغاز شد.

وی با بیان اینکه عملیات جست‌وجوی این گورخر از ساعت پنج صبح آغاز شد، تصریح کرد: پس از حدود سه ساعت آثار و نمایه‌های به جا مانده از گورخر از جمله سرگین و ردپا در این محدوده مشاهده شد و پس از ردزنی حدود ۲ ساعت بعد به محل تردد گورخر در شب قبل رسیدیم.

رییس پارک ملی کویر گرمسار ادامه داد: برای حفظ امنیت و آرامش حیوان و در ادامه عملیات جست‌وجو ۲ نفر از ماموران پارک ملی کویر عملیات ردزنی را ادامه دادند و ۲ نفر از ماموران محیط بانی نیز در محل متوقف شده و اقدام به دوربین کشی کردند.

وی با بیان اینکه در ادامه عملیات ردزنی به محل دفع کانال پساب صنایع در جنوب روستای دهنمک رسیدیم، ابراز کرد: به دلیل وجود عارضه‌های ایجاد شده امکان عبور از آن وجود نداشت، از این رو در جهت شمال و جنوب کنترل مسیر ادامه یافت.

شاه حسینی مقدم با اشاره به اینکه گورخر مورد نظر هنگام گذر از محل کانال در داخل باتلاق گرفتار شده بود، اذعان کرد: با همکاری شرکت معدنی املاح ایران نیروی کمکی و تجهیزات برای نجات گورخر به محل اعزام و در کمترین زمان ممکن ۲ دستگاه خودرو و یک دستگاه بیل مکانیکی در محل حاضر شد.

وی ادامه داد: عملیات نجات گورخر از باتلاق حدود سه ساعت به طول انجامید و این گونه حیوانی نادر در صحت و سلامت کامل از باتلاق بیرون کشیده شد و به سرعت نسبت به مهار گونه اقدام شد.

رییس پارک ملی کویر گرمسار گفت: برای جلوگیری از خفگی و حفظ سلامت گورخر یک دستگاه نیسان که دارای اتاق بلند و مخصوص حمل گاو بود مهیا و از روستای دهنمک تا سایت محیط بانی سنگفرش منتقل شد.

وی ابراز کرد: این عملیات پس از طی مسافتی حدود ۱۱۰ کیلومتر در مجموع حدود ۱۰ ساعت به طول انجامید.

وی با تاکید بر اینکه حفظ این گونه حیوانی بسیار با ارزش است، یادآور شد: گورخر نر یادشده برای سالیان پیش رو در داخل سایت نگهداری می‌شود و برای نسل‌کشی کره‌های ماده که برای نخستین‌بار آماده جفتگیری می‌شوند زنده‌گیری و به داخل سایت منتقل می شوند.

رییس پارک ملی کویر گرمسار گفت: پس از اطمینان از جفتگیری و آبستنی برای سلامت کره‌هایی که متولد می‌شوند ماده‌ها مجدد در طبیعت پارک ملی رهاسازی خواهند شد و اینکار هر ساله در اسفند ماه انجام و پس از جفت‌گیری در شهریور ماه رهاسازی می‌شود.

گورخر آسیایی تنها بازمانده علف‌خواران تَک‌سُم و از گونه های شاخص حیات وحش استان سمنان است و اکنون ۲۸ راس گورخر در پارک ملی کویر گرمسار زیست دارند.

به اعتقاد متخصصان امر، استان سمنان به عنوان پایتخت تنوع گونه‌‍‌های پستانداران حیات وحش کشور، با برخورداری از ۱۷ درصد از مناطق حفاظت شده کشور، طی سال‌های گذشته موفق به احیای زادگاه گورخر آسیایی به عنوان تنها بازمانده علف‌خوران تک سُم شد.

گورخر ایرانی زیرگونه ‌ای از گورخر آسیایی است که به شدت در معرض خطر انقراض قرار دارد، گورخر آسیایی در گذشته جمعیت فراوانی در خاورمیانه، آسیای میانه و چین داشت، اما اکنون نسل آن در اغلب مناطق منقرض شده است.

گورخرها دارای قابلیت تکثیر ضعیف هستند و به طور معمول از هر سه کره این گونه، یک کره باقی می‌ماند. احتمال بقای کره گورخر نر ضعیف است، چرا که گورخر نر کره نر را نمی‌پذیرد و می‌کشد، همین عامل موجب کاهش جمعیت گورخرها می‌شود.

طولانی بودن دوره بارداری و فقدان دوقلوزایی، از عوامل مؤثر در کاهش جمعیت گورخرهای ایران است.

پارک ملی کویر در غرب استان سمنان یکی از زیستگاه‌های مهم گورخر ایرانی در کشور است که آخرین گزارش‌ها از مشاهده این گونه در پارک ملی کویر، مربوط به اوایل دهه ۱۳۶۰ است.