به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، طراحی و ساخت ناوشکن(ناومحافظ) جماران دستاورد علمی و فنی بسیار بزرگی بود که توسط نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با همکاری وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و صنایع مختلف از سراسر کشور محقق شد. هر چند ابعاد علمی، صنعتی و نظامی این ماجرا به خودی خود بسیار قابل توجه است اما مهمترین جنبه ساخت این ناو حدوداً 94 متری و 1400 تنی ایجاد خودباوری در بین متخصصان کشورمان بود که باور کردند آنچه تا به حال در داخل ساخته نشده به معنی غیرقابل دسترس بودن آن نیست.

همین فضای به وجود آمده که امروزه در کارخانجات نیروی دریایی ارتش نهادینه شده، راه را برای آغاز برنامه های بزرگتر و سخت تر از جماران باز کرده که ناوشکن جمهوری اسلامی ایران «سهند» نمونه ای از آنها است.

این ناوشکن بر اساس بازنگری در طراح جماران، با ابعاد و وزن بیشتر، حجم تسلیحات و طول مدت دریانوردی بالاتر طراحی، ساخته و به یاد ناوشکن(ناو محافظ) سهند که در 29 فروردین سال 67 به طور مستقیم توسط نیروی دریایی ارتش آمریکا مورد حمله قرار گرفت و غرق شد به این نام خوانده می شود.


ناوشکن جماران اولین محصول برنامه «موج» بود که ساخت آن از سال 1376 در بندرعباس شروع شده و در اواخر بهمن 88 با حضور فرمانده کل قوا به ناوگان عملیاتی پیوست. محصول دوم این برنامه با نام "ولایت" در بندرانزلی ساخته می شود که در مراحل پایانی نصب تجهیزات و آزمایشات زیرسامانه ها بوده و هرچند براساس تصاویری که تا کنون منتشر شده ظاهر متفاوتی با جماران ندارد اما از سامانه های جدیدتر که در زمان ساخت جماران در دسترس نبوده در آن استفاده شده است.

به گزارش مشرق، محصول سوم برنامه موج در خرمشهر و محصول چهارم آن نیز در بندرعباس ساخته می شود اما "سهند" به عنوان محصول پنجم این برنامه در حال ساخت در بندرعباس است که ویژگی های بالاتری نسبت به رده جماران دارد. برتری های سهند بر جماران در دو دسته کلی مشخصات فیزیکی و عملیاتی قابل دسته بندی است که البته بخشی از برتری های عملیاتی سهند بر نسل قبلی از بهبودهای فیزیکی ناشی می شود.

بدنه و روسازه

طول ناوشکن سهند کمی بزرگتر از جماران بوده و دستکم بین 95 تا 98 متر تخمین زده می شود اما بیشترین عرض بدنه آن حداقل بین 11.5 تا 12 متر به نظر می رسد که 15 تا 20 درصد بیشتر از جماران است.

بدنه اصلی(کاسه یا سوپراستراکچر) سهند از 20 بلوک مجزا که اغلب آنها به گفته مسئولان امر دارای چهار طبقه است تشکیل شده که پس از ساخت در حوض خشک در کنار هم قرار گرفته و متصل گردیده اند. این در حالی است که بدنه اصلی جماران با طول کمتر از سهند، از 29 بلوک تشکیل یافته که نشانه افزایش توانمندهای ساخت این بخش است.



به علاوه به گفته فرماندهان نیروی دریایی ارتش، سازه اصلی این ناو نیز نسبت به نسل قبل مقاوم تر است که آن را برای دوام در سخت ترین دریانوردی ها در دریاهای آزاد و دوردست توانمند نموده. بین بلوک های مختلف، دیواره هایی وجود دارد که آنها را از هم مجزا ساخته و تنها از طریق درب های تعبیه شده ارتباط این بخش ها برقرار می شود. این کار برای جلوگیری از نفوذ آب و آتش از یک بلوک به کل کشتی در مواقع بروز حادثه ای برای ناو است.


روسازه این ناو نیز دارای سه طبقه است که پل فرماندهی در بالاترین عرشه یعنی 03 واقع و در نهایت ارتفاع بالاترین سطح عرشه سهند نیز نسبت به جماران بیشتر شده است.

از تفاوت های ظاهری عرشه های بالایی سهند با نسل قبلی می توان به تغییراتی در شکل پل فرماندهی، انتقال بخش نصب رادار به پشت این قسمت و قرارگیری دکل اصلی در پشت این دو قسمت اشاره کرد که نسبت به طرح های اولیه این ناو تفاوت دارد زیرا در تصاویر منتشر شده از طراحی رایانه ای(CAD)، دکل در پشت پل فرماندهی دیده می شود ولی در سازه رونمایی شده به انتهای عرشه 02 منتقل شده.

این فضای ایجاد شده احتمالاً برای قرارگیری آنتن و متعلقات رادار جستجوی هوایی است که ممکن است از نوع رادارهای آرایه فازی با آنتن مسطح در باند S باشد که به گفته معاونت جهادخودکفایی نداجا قرار بود سال گذشته روی جماران نصب شود.

تسلیحات

روی عرشه 01 ناو سهند و در قسمت تلاقی با انتهای عرشه 02 محل خروجی گازهای موتور بوده و فضای بزرگی که پشت این خروجی دود ایجاد شده محل نصب تجهیزات مختلف رزمی خواهد بود از جمله دستکم دو پرتابگر دوتایی موشک های ضد کشتی از نوع نور و یا قادر، توپ تک لول 40 میلیمتری فتح با نواخت 300 تیر بر دقیقه با قابلیت ضد موشک کروز و شاید توپ های 20 میلیمتری تک لول یا سامانه چند لول چرخان با کالیبر کمتر در دو سمت عرشه و قایق های نجات و قایق های موتوری.


به گزارش مشرق، نکته قابل توجه در زمینه این عرشه ها یکدست بودن سطح بدنه از کاسه تا عرشه 02 است در حالی که در جماران مانند ناوهای رده الوند در عرشه 02 محل عبور نفرات قرار داده شده که در سهند این راهرو با سطح بدنه پوشیده شده که پنجره های کناری حاکی از وجود آن است. این سطح به هم پیوسته بازتاب راداری کمتری برای پهلوی سهند ایجاد کرده ضمن اینکه افزایش عرض بیشتر سهند نسبت به جماران (به جای افزایش طول برای جادادن تجهیزات) هم به کاستن از افزایش بازتاب راداری پهلو (که می توانست ایجاد شود) منجر شده است.


اما بالای بدنه اصلی که عرشه اصلی ناو را نیز تشکیل می دهد مشابه ناوشکن جماران فضای بزرگی برای حمل بالگرد قرار دارد که بخشی از افزایش طول بدنه در سهند، نصیب عرشه پرواز بالگرد در بخش انتهایی ناو(پاشنه) شده به طوری که سهند می تواند بزرگترین بالگرد موجود در نیروی دریایی یعنی "اس اچ - 3 سی کینگ"، «RH-53 سی استالیون» یا دو بالگرد از رده آگوستا-بل-212 را بپذیرد.

پرتابگرهای سه تایی اژدرهای ضدزیردریایی در ناوشکن سهند به احتمال بسیار بالا در همین عرشه و جلوی محل پرواز بالگرد مانند محل اژدرافکن های ناوشکن جماران قرار خواهند گرفت.

در بخش جلویی این عرشه(سینه) ناو نیز که نسبت به جماران کمی افزایش طول داشته یک توپ 76 میلیمتری فجر27 نصب شده که یک سلاح تمام خودکار با قابلیت انهدام اهداف سطحی و هوایی مختلف حتی موشک های ضدکشتی، نواخت تیر بالغ بر 120 گلوله بر دقیقه، امکان هدفگیری با رادار و سامانه های الکترواپتیک و برد مؤثر 12هزار و برد نهایی 17هزار متر است که توسط صنایع دفاعی کشورمان ساخته شده.

مشابه خارجی این توپ روی جدیدترین ناوهای ساخته شده در جهان البته با پوششی که برای کاهش بازتاب راداری از سطوح تخت برخوردار است مورد استفاده قرار می گیرد.

آنگونه که فرماندهان نیروی دریایی در سخنان اخیر خود ابراز داشته اند قابلیت تهاجمی و تدافعی سهند حدوداً دو برابر جماران است که به نظر می رسد باید این تفاوت را بیشتر در سامانه های موشکی آن جستجو کرد. بنابراین ممکن است مشابه ناوهای چینی یا پاکستانی شاهد استفاده از دو پرتابگر 4 تایی موشک های ضد کشتی روی سهند باشیم که گویای بهره گیری هوشمندانه تر از فضای محدود روی ناو خصوصاً عرشه 01 سهند است.

همچنین پرتابگر موشک های سطح به هوای میانبرد که روی جماران به دو پرتابگر جعبه ای افقی(به همراه دو محفظه ذخیره پشت این پرتابگرها) بسنده شده روی سهند به دلیل فضای در دسترس بیشتر، افزایش خواهد داشت. فضاهای احتمالی برای قرارگیری این پرتابگرها بر مبنای تصاویر رایانه ای منتشر شده، پشت توپ اصلی در سینه ناو، روی عرشه 01 و جلوی پل فرماندهی که فضای آن هم تا حدودی نسبت به جماران بیشتر شده و در نهایت روی خود محل اصلی تسلیحات در عرشه 01 که به آن پرداختیم، است.

البته ممکن است متخصصان کشورمان برای تغذیه این پرتابگرها از محل های ذخیره جعبه ای شکل، زیر پرتابگرهای اصلی هم استفاده کنند که بازهم به استفاده بهینه از فضای محدود عرشه برای افزایش پایایی رزمی سهند منجر خواهد شد.

خصوصیات حرکتی

ناوشکن سهند از سامانه رانش بهتری نسبت به نسل قبلی خود برخوردار است که از طریق دو محور(شفت) به دو پروانه ناو نیرو می دهد. ظاهراً این ناوشکن از چهار موتور دیزلی برخوردار است که تقریباً در ابتدای نیمه عقبی ناو و در پائین ترین طبقه بدنه قرار دارند.


به گزارش مشرق، سهند قدرت مانور بالاتری هم نسبت به جماران دارد. پروانه های این ناوشکن قابلیت تغییر زاویه دارند که برتری قابل ملاحظه ای نسبت به نسل قبلی ساخته شده در ایران محسوب می شود. با تغییر زاویه این پروانه ها، کشتی با سرعت بیشتری تغییر جهت می دهد و در واقع می توان این قابلیت را به نوعی، مشابه توانایی تغییر بردار رانش در هواپیماها دانست.

به نظر می رسد سهند چندان سنگین تر از جماران نبوده و کمتر از 2هزار تن جرم داشته باشد. با این وجود 4 موتور این ناو که پیش از به آب اندازی بدنه اصلی در آن نصب شده بودند توانایی رساندن سهند را به سرعت مناسب دارند.

از خصوصیات عملیاتی مهم ناوشکن سهند می توان به قدرت دریانوردی بالای آن اشاره کرد به طوری که این ناو بدون پشتیبانی قابلیت بیش از 150 روز دریانوردی آن هم در آب هایی با تلاطم بسیار بالا را دارد که به مدد سازه قوی تر آن بدست آمده است.

مشابه خارجی ناوشکن سهند قیمتی بالغ بر 300 میلیون دلار دارد که در ایران با رقمی به مراتب کمتر از یک سوم آن ساخته می شود. به علاوه این رده از شناورهای رزمی توسط سازندگانی متشکل از شرکت های چند کشور مخلتف ظرف 3 تا 4 سال ساخته می شود که قرار است در ایران بین 2 تا 3 سال به نتیجه نهایی برسد. همانطور که بدنه این ناو نیز سه ماه زودتر از زمان پیش بینی شده یکساله به آب انداخته شد.

در واقع هر چند طراحی بهتر، هوشمندانه تر و پخته تر سهند در کنار برخورداری از تجهیزات بیشتر و قابلیت های عملیاتی بعضاً دو برابر جماران، برتری های اصلی سهند نسبت به آن محسوب می گردد اما شاید یکی از جنبه های اصلی ساخت ناوشکن سهند که مانند جماران در تمام شرایط آب و هوایی بندرعباس که در اکثر روزهای سال گرم و شرجی است، در سه شیفت کاری ساخته می شود، اثبات توانمندی متخصصان کشور در ساخت یک شناور غول پیکر و مجهزتر در مدت زمانی کمتر از یک سوم نسل قبلی آن است، آن هم با درصد بومی سازی بسیار بیشتر و نزدیک به 100 درصد.

الحاق موج 3، 4 و خصوصاً موج5 یعنی سهند به عنوان محصولات بومی به ناوگان جنوب نداجا که باعث افزایش ناوهای رزمی موشک انداز متوسط و بزرگ آن به 8 فروند می شود توانمندی بسیار بیشتری به این نیروی راهبردی به ویژه در مأموریت های دوربرد و در اقیانوس های دوردست خواهد داد.

با توجه به ویژگی هایی که فرماندهان نیروهای مسلح کشورمان برای این ناوشکن ایرانی بیان کرده اند، این شناور می تواند در زمانی قریب 3 هفته مسیر 16 هزار کیلومتری مرزهای ایران تا سواحل آمریکا (در محدوده آبهای آزاد و بین المللی) را طی کرده و ماموریتهای محوله را به انجام برساند که با این اوصاف، باید منتظر ماند و دید آیا این ناو مدرن و ارتقاء یافته ایرانی، پس از 2500 سال رکورد دریانوردی نظامی توسط یک حکومت مستقل در ایران را خواهد شکست.