ویژه نامه دهه فجر - لیلی جهان آرا، فرزند عبدالله جهان آرا (تیمسار بازنشسته ارتش)، که به مناسبت ازدواج به حسین علی امیر ارجمند به لیلی امیر ارجمند شهرت یافت، در سال 1317 به دنیا آمد. درباره پیشینه دوستی او با فرح دیبا و روابط مرموز آنان در دوران تحصیل در فرانسه با محافل چپ، حسین فردوست در خاطراتش توضیح داده است. لیلی جهان آرا که تحصیلات خود را در سال 1342 با دریافت فوق لیسانس کتابداری از دانشگاه رانگرز نیوجرسی به اتمام رسانید، در دوران قدرت فرح دیبا صمیمی ترین دوست او بود و به این مناسبت به مشاغل متعدد و شامخ دست یافت و آخرین سمت وی عضو هیئت امناء و مدیر عامل کانون پرورش فکر کودکان و نوجوانان بود. سایر مشاغل وی به شرح زیر است: رئیس کتابخانه دانشگاه ملی، استادیار کتابداری دانشگاه تهران، رئیس کتابخانه شرکت ملی نفت، عضو هیئت امناء بنیاد آرشام، عضو هیئت مدیره موزه علوم فنون.
او از اسفند 1353 به عضو شورای آموزش کشور منصوب شد.
اسناد موجود بیانگیر ارتباطات مرموز وی با افسران اطلاعاتی بلوک شرق می باشد این ارتباطات، که بر اساس اطلاعات فنی و انسانی اداره کل هشتم ساواک (ضد جاسوسی) تا روابط جنسی امتداد داشت، به اطلاع محمد رضا پهلوی رسید و ساواک خواستار بهره گیری از او به عنوان مبع خود شد. بر خلاف انتظار، محمد رضا پهلوی با این بهره گیری موافقت نکرد و از سال 1352 کنترل سواک بر روی او قطع شد. روشن است که این ارتباط مرموز از سوی یکی از نزدیک ترین عناصر وابسته به دربار پهلوی، نمی تواند طبیعی جلوه کند و قاعدتاً باید آن را به عملیات سوریسهای جاسوسی (غرب سیای یا MI-6 یا موساد) منتسب ساخت و ظاهراً به همین دلیل نیز محمد رضا پهلوی مانع دخالت ساواک در این ماجرا شد. برای ما روشن نیست که لیلی جها آرا فعالیت خود را در رابطه با سرویسهای اطلاعاتی غرب چگونه و از چه زمانی آغاز کرده، ولی ان ظن را قوی می دانیم که او و محتملاً به همراه فرح دیبا- از دوران تحصیل در فرانسه چین کارکردی داشته است. با توجه به ارزیابی بسیار مثبت «آژانس اطلاعات مرکزی» آمریکا(سیا) از فرح دیبا و جایگاهی که این سرویس برای فرح پس از فوت شاه باز کره بود، این احتمال را جدی می دانیم که ارتباط فوق با سرویس اطلاعاتی آمریکا بوده است.
ذیلاً بخشی از اسناد موجود در زمینه ارتباط مشکوک لیلی امیر ارجمند درج می گردد:
کارولی هالکر کاردار وابسته سفارت مجارستان، عضو حزب کمونیست و افسر سوریس اطلاعاتی مجارستان که از بدو ورود به ایران با افسران اطلاعاتی شناخته شده (ک.جی.بی) سفارت شوروی همکاری نزدیک دارد همواره کوشیده تا به نحور با شخصیت های کشوری که با درباره ارتباط دارند دوستی برقرا نمود و خانم لیلی جهان آرا مدیر عامل کانون پرورش فکری کودکان و نو جوانان نیز یکی از افراد مورد نظر وی می باشد.
با توجه به اینکه با خانم مذکور، این دایره در مورد تماس کارمندانش با شعبه نود وستی مطبوعات شوروی آشنائی قبلی داشت و مشارالیها از دوستان نزیک شهبانو فرح می باشد، از وی خواسته شد تا در مورد برخوردش با کارولی هالکرد و شناسائی هدف هالکر، با دستگاه همکاری نماید. مار الیها اظهار داشت: من باید موضوع را بع عرض شهبانو فرح یا تیمسار فردوست رسانیده چنانچه اجازه فرمایند این همکاری را ادامه خواهم داد. در این مورد گزارش عرضی جهت تیمسار فردوست رسانیده چنانچه اجازه فرمایند این همکاری را ادامه خواهم داد. در این مورد گزارشیعرضی جهت تیمسار قائم مقام ساواک تنظی گردید، مقر فرمودندخانم جهان آرا چگونگی رابه عرضی جهت تیمسار قائم مقام ساواک تنظیم گردید، مقرر فرمودند خانم جهان آرا چگونگی را به عرض شهبانو رسانیده و طبق اوامر صادرزه عملیات پیگیری شود. خانم جهان آرا روز سه شنبه مورخه 4/9/47 تلفناً اظهار داشت که ماتب از طریق شهبانو فرح به شرق عرض ملوکانه رسیده است که در این مورد امر و مقرر فرموده اند که بهتر است خانم جهان آرا در این مورد فعالیتی نداشته باشد. (گزارش اداره کل هشتم ساواک 5/9/1347).
خانم لیلی امیر ارجمند با کار هالکر عضو اطلاعاتی سفارت مجارستان تماس داشته و هالکر سعی می نموده ضمن تماس های مناسب با وی زمینه تفاهم و دو دوستی بر قرار ساز بتواند به وسه مشارالیها که با دربار ارتباط دارد به آنجا نفوذ نماید که به همین جهت به منظر توجیه و جلب همکاری وی در تاریخ 1/8/47 با نامبرده تماس حاصل که اظهار داشته استون افتخار بندگی شهبانو فرح را دارد و از طرف دیگر با تیمسار فردوست قائم مقام ساواک آشنا می باشد موضوع را با ایشان مطح خواهد نمود و چنانچه معظم له اجازه فرمایند در این مورد همکار خواهد کرد. در تماس مجددیکه در تاریخ 4/9/47 با خانم مزبور گرفته شده اظهار داشته است که مراتب از طریق شهبانو به شرفعرض ملوکانه رسیده است که در این مورد امر و مقرر فرمودند بهتر است خانم جهان آرا در این زمینه فعالیتی نداشته باشد.
بانوی مورد نظر علاوه بر تماس با هالکر در سال 48 تماس های زیادی با سفارت چکسلواکی و یری هگر دبیر دوم سابق آن سفارت (مظنون به افسر اطلاعاتی) برقرار نموده و مناسبات مشار الیها با هگر دبیر دوم سابق آن سفارت (مظنون به افسر اطلاعاتی) بر قرار نموده و مناسبات مشارالیها با هگروارد جنبه های خصوصی و دوستانه گردیده و به طوری که گزارشات شنود سفارت چکسلواکی نشان می دهد نامبردگان به کرّات با یکدیگر مذاکره و خیلی خودمانی صحبت نموده اند. هگر در طول تماس هایش با خانم مزبور هدایائی به مشارالیها می داده است و پس از مراجعت به چکسلواکی نیز در تاریخ 6/2/69 بسته ای محتوی ظروف کریستال به وزن 150 کیلو گرم از براگ به آدرس سفارت چکسلواکی در تهران برای خانم امیر ارجمند فرستاده است. چون روابط هگر با خانم مورد نظر روزبه نزدیک تر می شد و از طرفی هگر مظنون به فعالیت اطلاعاتی به نفع شوروی ها بود، در تاریخ های 13/6/48و 13/11/48 مراتب جهت کسب دستور به عرض تیمسار ریاست ساواک رسید که مقرر فرمودند: « این خانم از دوستان نزدیک علیا حضرت شهبانوست مراقبت ادامه داشته باشد.»
پیشنهاد: با عرض مراتب فوق و اینکه در حال حاضر نیز اتوفولترا دبیر دوم جدید سفارت چکسلواکی و جانشین هگر با خانم لیلی ارجمند مدیر عامل کانون پرورش فکر کودکان اخیراً به چسلواکی مسافرت نموده و هم اکنون در آنجا به سر می برد.
نظریه منبع: خانم ارجمند با یری هگر وابسته مطبوعاتی سابق سفارت چکسلواکی تماسهای زیادی داشت و حتی فکر می کنم روابط آنها جنبه عاشقانه و سکسی پیدا کرده بود چون ار رفتار هگر احساس می شد که گرایش عجیبی به این خانم دارد و سال قبل که یکی از مجسمه سازان برجسته چسلواکی به ایران آمده بود، به دستور هگر مجسمه ای از خانم ارجمند ساخت و به او اهداء نمود.
اتو فولترا دبیر دوم سفارت چکسلواکی اظهار داشت، که خانم لیلی ارجمند مدیر عامل کانون پرورش فکری کودکان اخیرا به چکسلواکی مسافرت نموده و هم اکنون در انجا به سر می برد.
ملاحظات: در مورد تماس های خانم لیلی امیرارجمند با مقامات چکسلواکی گزارشات متعددی به عضر رسیده و در مرحله ای پیشنهاد شده بود که با این خانم مصاحبه شود لیکن مورد تصویب تیمسار ریاست ساواک قرار نگرفته است. ( سند اداره کل هشتم ساواک11/1/1350).
لئو کاسترومین کنسول شوروی ضمن مذاکراتی در مورد یری هگر دبیر دوم سابق چکسلواکی اظهار می داشت: هگر با خانم ارجمند روابط خیلی دوستانه ای داشت و حتی خانم ارجمند اظهار تمایل به عشقبازی با هگر را داشته که هگر از ترس این عمل را نکرده است. کاستورمین سپس اضافه نمود: از این بی عرضگی هگر خیلی بدم آمد حیف که این کار را نکرد و چنانچه هگر در روابطش با خانم زرنگی به خرج می داد و پیشرفت می کرد خیلی خوب می شد.
ملاحظات: خانم ارجمند هم اکنور نیز با مقامات چکسلواکی از جمله سفیر و فولترا تماس دارد و چندی قبل نیز ار طرف چکسلواکی یک مدال طلا به ایاشن اهدا گردید. ( سند اداره کل هشتم ساواک، 23/2/1350)
در تاریخ 24/2/52 خانم لیلی امیر ارجمند با هواپیمای چکسلواکی به پراگ مسافرت نموده و آقای استرگا سفیر چکسلواکی ایشان را بدرقه نموده است.
نظریه منبع: 1- همسر سفیر چکسلواکی ضمن پرخاش به سقیر اظهار می دارد [:] چرا خانم ارجمند را بدرقه نموده ای [.] سفیر پاسخ می دهد برای بدرقه او نرفته بودم نامه ای داشتم که می خواستم به خلبان بدهم تا به پراک ببرد در ضمن خانم ارجمند را بدرقه نمودم.
2- سفیر نامه ای به خلبان هواپیمائی چکسلواکی داد تا به پراگ تحویل دهد ... ( سند اداره هشتم ساواک، 25/2/1352)
از طرف کمیته برگزاری فستیوال بین المللی فیلم مسکو که از تاریخ 19/4/52 الی 1/5/52 در مسکو برگزار خواهد شد، خانم امیر ارجمند با به عنوایکی از اعضاء هیئت ژوری فستیول انتخاب و از وی دعوت نموده اند که با اتفاق همسرش به شوروی مسافرت نماید. ضمن تماسی که گرمان کیزیون رئیس نماینده سواکسپرت فیلم شوروی در ایران ( افسر اطلاعاتی شناخته شده سرویس جی.آر.یو) با نامبرده گرفته[،] خانم امیر ارجمند به وی اظهار داشته که کمیته فستیوال دعوت به عمل آید[،] که کیزیون با کمال میل تقاضای نامبرده را پذیرفته و برای او دعوت نامه فرستاده است. در همان تماس خانم امیر ارجمند از کیزیون تقاضا نمود که چون همسرش استا فیزیک دانشگاه تهران است لذا در مسکو ترتبیب داده شود که مشار الیه از تأسیسات اتمی تأسیسات الکترونیکی و سایر مؤسساتی که برای او مفید است بازدید نماید و این موضوع نیز مورد موافقت کیزیون قرار می گیرد.
قرار است در تاریخ 17/4/51 خانم لیلی امیر ارجمند به اتفاق همسرش آقای حسین علی امیر ارجمند شغل دانشیار دانشگاه تهران و مادرش خانم ناهید شاهرخ به منظور شرکت در فستیوال مسکو به شوروی عزیمت نمایند. (گزارش اداره کل هشتم ساواک، 13/4/1352).
منبع: ظهور و سقوط سلطنت پهلوی (جلد2)
