گروه بين‌الملل مشرق - بیش از دو سال از بحران سوریه می گذرد و برخلاف لیبی غرب تاکنون از ورود مستقیم به بحران خودداری کرده است. اظهارات اخیر "چاک هیگل" و "هموند" وزرای دفاع آمريکا و انگلیس نشان می‌دهد که رویکرد غرب در مورد سوریه در حال تغییر است. آیا غرب در حال آماده سازی افکار عمومی برای مداخله در سوریه است؟ در صورت مداخله وضعیت سوریه به چه شکل خواهد شد.
اینها سؤالاتی است که با "محمدفرهاد کلینی" کارشناس ارشد مسائل استراتژیک درمیان گذاشته‌ایم که در زیر می‌خوانید.
اینها سؤالاتی است که با "محمدفرهاد کلینی" کارشناس ارشد مسائل استراتژیک درمیان گذاشته‌ایم که در زیر می‌خوانید.
*****
چاک هیگل وزیر دفاع آمريکا اذعان کرده است که دولتش دیگر با مسلح‌کردن شورشیان سوریه مخالفتی ندارد. آیا این موضع تغییر در مواضع گذشته آمريکا در مورد بحران سوریه محسوب می‌شود؟
در گذشته موضوع عدم همراهی تاکتیکی آمريکا با ترکیه در خصوص موضوع سوریه را در گفت‌وگو با رسانه‌ها خاطرنشان کردم. سرعت سیاسی وامنیتی مطلوب ترکیه با آمريکا تفاوت اساسی دارد. البته در این میان نبایستی تفاوت سیاست‌های آلمان با انگلیس و تا حدودی فرانسه را در بحث مسلح کردن گروه‌های مسلح سلفی رادیکال را از نظر دور داشت. اعلام رسمی دولت آمريکا و اعلامیه کاخ سفید بعد از رایزنی با آلمان با موضع‌گیری آقای چاک هیگل، بیانگر تفاوت نظر تاکتیکی در میان مقامات آمريکا است. آمريکا هنور از یک راهبرد مشخص در سوریه امتناع می‌ورزد و جمع‌بندی دقیقی از سرانجام نبرد امنیتی موجود در سوریه ندارد. بخشی از تماس فوری و تلفننی امروز اردوغان در باره تحولات سوریه با اولاند و کامرون در این راستاست. سیال‌بودن شرایط تاکتیکی باعث گردیده تا محاسبه از گام‌های بعدی برای دولتمردان آمريکا را سخت کند.
به نظر می‌رسد که آمريکا در حال تصمیم‌گیری برای تغییر رویکرد نسبت به بحران سوریه است. اگرچنین است دلایل این تغییر رویکرد چیست؟ چه مسائلی آمريکا را به سمت تغییر رویکرد در سوریه رهنمون می کند؟
چنانچه اشاره شد موضوع رویکرد آمريکا با استراتژی آمريکا در مراحل بعدی ارتباط مستقیم دارد.رویکرد آمريکا در تضعیف معادلات منطقه ای و تغییر شرایط به نفع آمريکا اساساً تغییر نکرده است و همچنان اهمیت برتری آمريکا در سرلوحه و چشم‌انداز سیاست آمريکا نقش بازی می‌کند. معنای ثبات در سیاست خارجی آمريکا و معطوف به تحولات خاورمیانه تغییر یافته است زیرا اولویت استراتژیک آمريکا در پهنه جهانی در حال جابجایی است. چگونه فرموله‌کردن این دوره انتقالی با توجه به‌سرعت تحولات و اصرار آمريکا به نحوه تعامل با متحدان و کشورهای همسو در چالش است. بصورت نقطه‌ای رویکرد آمريکا در سوریه در "تغییر نظام سوریه" و شخص رئیس جمهور سوریه بشار اسد" است. این موضوع تکان اساسی نخورده است. آمريکا در گذشته از تغییر بشار با ادبیات برکناری استفاده می کرد سپس با تغییر معادلات تاکتیکی از ادبیات "ضرورت کناره‌گیری" استفاده کرد.
آمريکا هنور از یک راهبرد مشخص در سوریه امتناع می‌ورزد و جمع‌بندی دقیقی از سرانجام نبرد امنیتی موجود در سوریه ندارد. بخشی از تماس فوری و تلفنی اخير رجب طيب اردوغان، نخست‌وزير ترکيه درباره تحولات سوریه با "اولاند" و "کامرون" در این راستاست. سیال‌بودن شرایط تاکتیکی باعث گردیده تا محاسبه از گام‌های بعدی برای دولتمردان آمريکا را سخت کند.
آمريکا ژنو یک را نانمام گذاشته است و در چانه‌زنی با روسیه به‌دنبال ما به ازاء در ژنو دو بود وقتی که نتیجه کافی در رایرنی با روسیه دچار تأخیر می‌شود آنگاه سیاست تاکتیکی چندلایه را از شیمیایی‌کردن بشار اسد گرفته تا موضوع تسلیح شورشگران صادراتی را مطرح می‌سازد. در نگاه لاوروف، مواضع مسکو و واشنگتن در قبال سوریه با اهمیت است و انتظار دارد تا به راه حل مشترک نزدیک شود ودر غیر این‌صورت حل بحران به درازا خواهد کشید. بایستی دید در ملاقات جان کری از مسکو در آینده نزدیک چه اتفاق جدیدی رخ خواهد داد. دولت آمريکا جدا از بازی امنیتی همواره پالس‌های دیپلماتيک را از مسیرهای گوناگون حفظ کرده است.
آیا فضای داخلی آمريکا برای چنین تصمیمی آماده است؟ نگاه عمومی به بحران سوریه در آمريکا چگونه است؟ آیا اوباما برای مداخله بیشتر در این بحران تحت فشار جمهوری خواهان قرار دارد؟
فضای آمريکا و اقتصاد آمريکا، آماده هیچ جنگ جدیدی نیست و نگرانی برخی از شخصیت‌ها در آمريکا در این است که تصاعد بحران با ارسال اسلحه به شورشیان صادراتی وضعیت را به کجا ختم خواهد کرد. ارسال اسلحه برای جنگ گسترده و ارسال اسلحه برای نهادینه‌کردن ایده تجزیه از سمت و سوی متفاوت برخوردار است. امروزه حتی رژیم صهیونیستی نیز نسبت به جنگ مستقیم مواضع متفاوتی دارد زیرا خود را در معرض یک وضعیت ناپایدار و کشنده احساس می‌کند اما توصیه آنها به ارسال تسلیحات به سوریه بصورت گزینش‌شده دنبال می‌شود و همچنان نگرانی از آینده در مواضع انها موج می‌زند. به هر حال این تسلیحات و این سطح از خشونت می‌تواند معادلات بعدی را نسبت به آنها تغییر دهد.
در این میان، تقلید ترکیه از مدل پاکستانی در چارچوب باج‌گیری امنیتی و سیاسی به‌وسیله مدیریت ناامنی در برخی از لایه‌های سیاسی ترکیه به چشم می‌خورد و از این رو برخی دخالت ترکیه در سوریه و مدیریت تسلیحاتی را بخشی از پازل تاکتیکی ترکیه در تعامل با آمريکا می‌دانند. بدین جهت بود که در ترکیه علاقه داشتند تا پیروزی جمهوری‌خواهان در انتخابات ریاست جمهوری 2012 آمريکا را بسرعت جشن بگیرند که البته بعد نا امید شدند.
منافع آمريکا در تشدید بی‌ثباتی در سوریه است ولی ادامه آن می تواند شکاف سیاسی در آمريکا را تعمیق کند. این موضع یک پیوستگی خاصی با اهداف غیرمستقیم دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان در داخل آمريکا دارد. طرفین، بازی خاموشی را از هم‌اکنون معطوف به انتخابات کنگره شروع کرده‌اند.
فیلیپ هموند وزیر دفاع بریتانیا گفته که به دلیل ممنوعیت مسلح‌کردن شورشیان در اتحادیه اروپا کشورش تا کنون قادر به مسلح کردن مخالفان بشار اسد نبوده است. آقای هموند افزود چند هفته دیگر که این ممنوعیت منقضی می‌شود مجدداً این موضع را بررسی خواهند کرد. آیا ممکن است اتحادیه اروپا نیز با آمريکا در تغییر موضع برای مسلح کردن مخالفان اسد همراه شود؟
انتظارات انگلیس و سپس فرانسه از آمريکا در سوریه بسیار بالاست و در این میان کشورهای همچون آلمان و حتی اسپانیا در این راستا گام برنمی‌دارند. در نظرسنجی تازه ای که رویترز و مؤسسه ایپسوس انجام دادند تنها 10 درصد از مردم آمريکا طرفدار دخالت آمريکا در سوریه بوده‌اند و رقمی در حدود 65 درصد با دخالت آمريکا مخالفت کرده‌اند. افکار عمومی اروپا به مراتب نسبت به دخالت نظامی واکنش تندتری دارند. ایده مسلح‌کردن مخالفان در شرایط فعلی اجماع کافی در اروپا ندارد ولی تغییر معادله بازی در سوریه را بعنوان یک سیاست فوری نیازهم اروپا و هم آمريکا هست.
در روزهای گذشته گزارش‌هایی حاکی از اعدام‌های صحرایی به دست نیروهای دولت سوریه در بانیاس منتشر شده‌اند. پیش از آن نیز خبر استفاده از سلاح‌های شیمیای در سوریه در رسانه‌های غربی منتشر شده بود. آیا انتشار چنین اخباری در حالی که صحت و سقم آنها مشخص نیست برای آماده‌سازی افکار عمومی جهان برای مداخله غرب در بحران سوریه نیست؟
سناریو جنگ روانی و بهانه همرمان صورت می گیرد واین همپوشانی خاص خود را دنبال می کند. اوباما هنوز به تصمیم نرسیده است ودر حال ازمایش و بررسی واکنش افکار عمومی است که تا کنون نتوانسته اند تصمیم قاطع بگیرند. مخالفت روسیه وچین بار دیگر در هفته گذشته در موضوع سوریه به نمایش گذاشته شد و شورای امنیت نتوانست در بحث آوارگان سوری به نتیجه برسد. دخالت مستقیم غرب می تواند واکنش جهانی داشته باشد و قبلاً در این خصوص نتیجه مشخصی در تصمیم‌سازان آتلانتیکی به دست امده است و کماکان اصل احتیاط رعایت شده است.
در صورت تصمیم غرب برای مسلح کردن مخالفین بشار اسد، به نظر شما بحران سوریه چه شکلی خواهد یافت؟
تغییر سطح کلاس بازی و نبرد امنیتی بی پاسخ نخواهد ماند البته هنوز این تردید نیز وجود دارد که تغییر موارنه تسلیحاتی شاید خیلی در نتایج مورد نظر غرب نقش باری نکند. فرماندهی مخالفین و مدیریت آمرین بین المللی درسوریه گرچه بی‌ثباتی را ترویج کرده اند ولی در کارنامه خود شکست‌های سنگینی را به ثبت رسانده‌اند. البته باید دولتمردان و سیاستمدران کشورمان در نظر داشته باشند که نبرد در سوریه جدا از موارنه قدرت در خاورمیانه موضوع اینده منابع انرژی در مدیترانه را با خود دارد و این موضوع مورد هدف شرکت های روسی و اروپایی نیر هست و در صورتیکه معادله قدرت و انرژی تعیین تکلیف شود شاید بحران سوریه از شکل جدیدی برخوردار شود.
منبع: ديپلماسي ايراني
