به گزارش مشرق به نقل از تسنیم، پانزدهم خرداد نقطه عطف مسیر نهضت اسلامی ایران و سرفصل آغازین انقلاب اسلامی است.؛ گرچه آن روز تاریخی، تبلور اوج وفاداری امت اسلامی به مرجع دینی خودشان بود؛ اما چرایی و چگونگی آن وفاداری نیز نیازمند تحقیق است. دستگیری یک مرجع معترض و کشتار صدها تن از مؤمنان و مقلدان وی در تاریخ ایران، امری بی‌سابقه به‌شمار می‌رفت و نشانه‌ای بود از پیدا شدن عاملی جدید و تأثیرگذار در تصمیم‌گیری سردمداران رژیم. در آن روزگار، رهبری نهضت دست‌های پنهان این عامل نوپدید را به‌خوبی احساس می‌کرد و برآن بود که به افشای آن بپردازد.این نیروی پنهان چیزی نبود جز امپریالیسم امریکا که امام خمینی در بیانیه‌ها، پیام‌ها و سخنرانی‌های خود، ام‌الفسادش می‌خواند و شاه را نیز آلت اراده امریکا معرفی می‌کرد. آن روزها درک این موضع برای اکثر مردم دشوار بود؛ امّا روند حرکت رژیم از کاپیتولاسیون تا ژاندارمی منطقه و دخالت‌های آشکار امریکا، آن‌چنان موضوع را مبرهن ساخت که در حرکت‌های سال‌های 56 و 57، «مرگ بر امریکا» شعار اصلی مردم شد. بنابراین 15 خردادماه اوّلین رویارویی نیروهای اسلامی با امریکا و پی‌ریزنده و بیان‌گر هویت نهضت اسلامی ایران به رهبری امام خمینی بود.
امریکا از چه زمانی به دخالت فعالانه در ایران اسلامی دست یازید؟ برای بسط سلطه خود چه راه‌هایی را پیمود و چه نقشه‌هایی را ترسیم کرد و چگونه با موانع احتمالی به مبارزه برخاست؟ چگونه دخالت امریکا منجر به قیام 15 خرداد شد و پیامدهای آن چه بود و چگونه بعد از آن به سلطه‌گری بی‌رقیب در ایران مبدل شد؟ این مسائل، سؤالاتی است که باید در پی پاسخ به آنها بود و با پژوهش در مدارم و اسناد تاریخی به پاسخگویی به آنها پرداخت.
از جمله این آثار پژوهشی، کتاب «تاریخ قیام 15 خرداد به روایت اسناد» تالیف جواد منصوری است. منصوری از مبارزان قبل از انقلاب بود که چندین سال از عمر خود را در زندان‌های طاغوت گذراند. اولین فرمانده سپاه از (اردیبهشت تا اسفند 1358) بود و تاکنون آثار چندی از جمله سال‌های بی‌قرار (خاطرات)، شناخت استکبار، 25 سال حاکمیت آمریکا در ایران، فرهنگ استقلال، مقدمه‌ای بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، جنگ فرهنگی علیه انقلاب اسلامی، شناخت و تحلیل پدیده‌های سیاسی، سیر تکوینی انقلاب اسلامی، فرهنگ استقلال و توسعه، قیام 15 خرداد به روایت اسناد ساواک، هویت سیاسی و نهادهای اجتماعی، قیام پانزده خرداد (تاریخ تحلیلی نهضت اسلامی)، آمریکا و خاورمیانه و نظام سلطه در قرن 21 از وی بر جای مانده است.
منصوری در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، به بیان خاطره منتشر نشده‌ای از قیام 15 خرداد پرداخت و گفت: در آن سال‌ها من در اوایل سنین جوانی بودم و در روز 15 خرداد پس از امتحانات پایان سال بود که از مدرسه خارج شدیم. به ما توصیه کردند که به خیابان اصلی نرویم و از طریق کوچه‌ها به خانه برویم؛ ولی ما با توجه به شوق و شور جوانی به طرف خیابان «شهباز» آن زمان که پس از انقلاب اسلامی خیابان «17 شهریور» موسوم شد، حرکت کردیم و در آنجا بود که با جمعیت کثیری از مردم که در حال تظاهرات بودند، مواجه شدیم.
وی ادامه داد: آنچه که در میان آن خیل عظیم جمعیت بیش از همه چیز جلب توجه می‌کرد، حضور افرادی بود که در ظاهر هیچ‌کس نمی توانست احتمال بدهد که آنها هم نسبت به شخصیت امام خمینی(ره) حساسیت داشته باشند و حاضر باشند به خاطر امام جان خود را به خطر بیندازند. از سوی دیگر نخستین باری بود که رژیم به این صورت در برابر مردم قرار می‌گرفت و به صورت مستقیم به مردم شلیک می‌کرد که این مسئله، خود مأموران را هم معذب می‌کرد و پس از این ماجرا بود که تعداد قابل توجهی از ماموران نظامی یا از نظام بیرون آمدند و یا خود را در رده‌هایی قرار دادند که بعدها مجبور به مقابله با مردم نشوند.
منصوری افزود: در آن گیر و دار اقدام یکی از مأموران در نوع خود بسیار جالب بود که مردم را راهنمایی می‌کرد که مثلاً به طرف فلان کوچه یا سمت دیگری بروند و به مأموران هم می‌گفت تا جهت دیگری را مورد تیراندازی قرار دهند تا مردم صدمه نبینند.
کتاب «تاریخ قیام 15 خرداد به روایت اسناد» تألیف جواد منصوری در 970صفحه و قیمت 175.000ریال از سوی انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی عرضه شده است.
