گروه اقتصادی مشرق -درباره علل گرانی دلار در روزهای اخیر، عوامل مختلفی ذکر می شود اما مسئولان دولتی معتقدند این روند، پایدار نخواهد ماند.

به عنوان مثال، رئیس کل بانک مرکزی چند روز پیش گفت: نوسانات ارزی موجود پایدار نیست و انتظار می رود شرایط به روال ماه های گذشته برگردد. 

سیف با اشاره به اینکه در نیمه دوم سال گذشته عملکرد اقتصاد مثبت بوده و گشایش های ارزی موجب ثبات در بازار ارز گردید، خاطرنشان کرد: نوسانات ارزی روزهای اخیر با علائم مثبت ناشی ازعملکرد اقتصاد سازگار نیست و می تواند ناشی ازعوامل غیر اقتصادی باشد.

اما بر خلاف اظهارات رئیس کل بانک مرکزی، نرخ دلار همچنان رو به افزایش است به طوری که امروز سه شنبه دلار در صرافی های کشور از 3300 تومان هم فراتر رفت. این در حالی است که ابتدای امسال، قیمت دلار 3000 تومان بود.

افزایش 300 تومانی قیمت دلار در یک ماه اخیر در حالی رخ داده که انتظار می رفت با تحقق سخنان دولتی ها درباره دریافت بخشی از پول های بلوکه شده کشور در بانک های خارجی با اجرای توافق ژنو و تزریق آن به بازار داخلی، شاهد کاهش قیمت دلار باشیم.

طبق توافق ژنو آمریکا و اروپا متعهد شده بودند در ازای تعلیق بخش عمده ای از فعالیت های هسته ای ایران، 2/4 میلیارد دلار از پول های بلوکه شده کشورمان را آزاد کنند، اما تعدادی از نمایندگان مجلس معتقدند به رغم آن که ایران به تعهدات خود پایبند بوده و فعالیت های هسته ای را به حالت تعلیق در آورده، طرف غربی به تعهدات خود عمل نکرده است و خبری از آزاد شدن پول ها نیست، بلکه این پول ها از بانک مرکزی کشورهایی چون ژاپن و کره جنوبی به حساب های ایران در بانک های تجاری کشورهای اروپایی واریز شده، اما به علت تداوم تحریم ها ایران قادر به برداشت این منابع نیست.


با این حال، بانک مرکزی کشورمان 28 فروردین 1393 در اطلاعیه ای اعلام کرد که «تاکنون سه قسط از 8 قسط توافق ژنو به مبلغ یک میلیارد و 550 میلیون دلار دریافت شده و دو قسط چهارم و پنجم نیز بزودی اقدام می شود. با استفاده از زمینه های ایجاد شده و بهره گیری از سه بانک ژاپنی و یک بانک سوییسی، سه میلیارد دلار از منابع موجود دربانک مرکزی ژاپن به حساب بانک های ایرانی نزد بانکهای یادشده منتقل شده است.»

هرچند اطلاعیه بانک مرکزی تا حدودی مبهم بود و مشخص نکرد که رقم دریافتی 1/5 میلیارد دلار یا 3 میلیارد دلار بوده، اما در صورت صحت هر کدام، با تزریق این پول به بازار کشور بایستی شاهد کاهش قیمت دلار می بودیم، نه افزایش.

از سوی دیگر، طی هفته گذشته وزارت نفت از دو برابر شدن صادرات نفت نسبت به سال گذشته خبر داد. این خبر نیز بدین معنا است که درآمد نفتی دولت نسبت به سال قبل 2 برابر شده است.

 بنابراین با تزریق پول های حاصله از این فروش دو برابری نفت به بازار داخلی هم باید شاهد کاهش بیشتر نرخ دلار می بودیم که این نتیجه نیز محقق نشد.

بنابراین به نظر می رسد همانطور که برخی نمایندگان مجلس گفته اند عملا خبری از دلارهای آزاد شده نیست.  

به عنوان مثال، روح الله حسینیان نماینده تهران در مجلس، امروز در نطقی خطاب به رئیس دولت یازدهم گفت: «اکنون مدعی هستید شما دولت تدبیر را تشکیل داده اید و تحریم ها هم ترک برداشته است و وزیر نفت شما هم مدعی است فروش نفت دو برابر شده است، وزیر اقتصاد هم می گوید درآمدهای مالیاتی اضافه شده است پس باید مشکلات اقتصادی بهبود می یافت، اولین اثر شکست تحریم ها و افزایش درآمد دولت در گرانی ارز آشکار شد چون برخلاف قانون هنوز ارزی از ارزهای بلوکه شده به حساب بانک مرکزی واریز نشده بود که دولت به بانک مرکزی دستور داد 4.1 میلیارد را که هنوز وصول نشده بود را وصول شده تلقی کند و برای جابجایی با حساب های قابل مصرف اقدام نماید.»

بنابراین به نظر می رسد با عدم تحقق وعده های دولتمردان، خوش بینی بازار ارز به کاهش تحریم ها به تدریج در حال رخت بر بستن است.

از سوی دیگر، نزدیک شدن به آغاز اجرای مرحله دوم هدفمندی یارانه ها و اطلاع رسانی های مبهم دولت، سبب نگرانی فعالان اقتصادی و مردم نسبت به آینده فضای کسب و کار شده و به هجوم سرمایه داران خرد و کلان برای خرید دلار منتهی شده است. بنابراین ابهامات درباره مرحله دوم هدفمندی یارانه ها نیز یکی دیگر از علل گرانی ارز محسوب می شود.

همچنین شنیده شده که شرکت های پتروشیمی نیز چند روزی است از عرضه ارز خود به بازار خودداری می کنند و این موضوع نیز بر گرانی دلار افزوده است.