به گزارش مشرق، عبدالباری عطوان نویسنده و تحلیلگر مشهور عرب در سرمقاله خود در روزنامه اینترنتی رای الیوم به بررسی مسئله گفت وگو بین ایران و عربستان و گزینه های موجود و جایگاه هریک از دو کشور در سطح منطقه ای و بین المللی پرداخت و نوشت: سعود الفیصل وزیر خارجه سعودی اخیرا در کنفرانس مطبوعاتی فاش کرد که از محمد جواد ظریف همتای ایرانی خود برای بحث درباره مسائل مورد اختلاف دعوت کرد.

شمار زیادی از نویسندگان و تحلیلگران سعودی درباره امکان موفقیت گفت وگوی کشورشان با ایران نه تنها ابراز شک و تردید کردند بلکه برخی از آنها به صراحت پیش بینی کردند که این گام به شکست مفتضحانه ای بیانجامد و دلایل بیشماری را برای اثبات این تئوری خود مطرح کردند.
وی افزود: مخالفان سعودی این دعوت از ایران برای گفت وگو چند نکات زیادی را در اثبات نظر خود مطرح کردند که بارزترین آنها این است که این گفت وگو بین دوطرف همسان برگزار نمی شود. آنها گفتند که عربستان در مقابل رقیب قوی ایرانی خود که قدرت نظامی بزرگ و ائتلاف های منطقه ای و بین المللی دارد، در موضع ضعف به سرمی برد.

عبدالباری عطوان تصریح کرد: بله، عربستان در این گفت وگو طرف ضعیف تر خواهد بود و ما در این زمینه بحث و جدل نمی کنیم زیرا هم پیمان آمریکایی عربستان پشتش را خالی کرد و عربستان را تنها گذاشت و از پشت سر با ایران سوریه مذاکره کرد و توافقنامه هایی را به امضا رساند که باعث حذف گزینه نظامی از محاسبات آمریکایی ها علیه ایران و سوریه شد؛ امری که عربستان را تنها پشت به دیوار تنها گذاشت؛ درحالی که دشمنان از همه سو آن را احاطه کرده اند.

این نویسنده تصریح کرد: به نظر می رسد که گزینه های عربستان بسیار محدود است و به تنهایی نمی تواند با ایران رویارویی کند زیرا عراق و سوریه را به عنوان دو هم پیمان از دست داد و وقتی از رژیم صدام به تحریک آمریکا دست کشید، اشتباه کشنده ای را مرتکب شد و عراق را وارد محدوده نفوذ ایران کرد و عربستان در کنار کشورهای دیگر عرب خلیج فارس از جمله رقیب قطری اش نقش بزرگی را در سوق دادن کامل سوریه به سمت ایران بازی کرد زیرا ریاض علیه سوریه اعلام جنگی کرد که در آن پیروز نشده است و در افق نیز هیچ امیدی برای امکان پیروزی - در این جنگی که وارد چهارمین سال خود شده است- برای ریاض تصور نمی شود.

به نوشته عبدالباری عطوان، درسایه نبود حضور سیاسی و نظامی مصر به علت بحران خلأ حکومتی سه ساله اخیر این کشور که ممکن است چندین سال طول بکشد زیرا با شکاف ها و درگیری های داخلی روبرو است و همچنین درسایه از پشت خنجر زدن آمریکا و اختلافات و چند دستگی بین کشورهای عرب حوزه خلیج فارس و توسعه محدوده درگیری ها و جنگ در عراق و سوریه بدون موفقیت هریک از طرف ها برای یکسره کردن کار به نفع خود؛ عربستان نمی تواند به سیاست تشدید تنش و زدن بر طبل جنگ با ایران ادامه دهد زیرا در نهایت کار بیشترین زیان را متحمل خواهد شد چرا که ایران با اهرم های بزرگ خود از همه سو عربستان را احاطه کرده است.

وی گفت: ما از مخالفان گفت وگو با ایران این سوال را می پرسیم که راهکارهای جایگزین شما چیست؟ آیا یکی از این راهکارهای جایگزین، هم پیمانی با اسرائیل به عنوان تنها طرفی است که شمشیر دشمن را به روی ایران برکشیده است و جنگ علیه این کشور را برای ویران کردن تاسیسات هسته ای را تحریک و تشویق می کند؟ یا برهم زدن نقشه ائتلاف های قدیمی عربستان و رفتن به مسکوی هم پیمان ایران و عراق و سوریه؟ چرا به سمت هدف به طور مستقیم (گفت وگو با ایران) حرکت صورت نمی گیرد؟

عبدالباری عطوان افزود: گفت وگو با ایران به طور قطع درسایه نبود توازن قوی گزینه ای ایده آل به شمار نمی رود اما به طور حتم کمترین هزینه را حداقل در حال حاضر در بردارد.

وی رژیم اسرائیل را بزرگترین خطر برای کشورهای عربی دانست و گفت: آیا اسرائیل خطر بزرگتر نیست که اراضی کشورهای عربی را اشغال کرده است و به همسایگان خود تعرض می کند و هم اکنون درحال برنامه ریزی برای صدور قانون تقسیم قدس همانند حرم ابراهیمی است؟ چرا اعراب با اسرائیل به عنوان یک قدرت موجود همزیستی می کنند و عربستان طرح صلحی را ارایه می کند که همه آنچه را اسرائیل می خواهد برآورده می کند و همین کار را با ایران همسایه و مسلمان انجام نمی دهد آیا عربستان از آمریکای بزرگ قویتر است که راه گفت وگو با تهران را در پیش گرفته است؟

عبدالباری عطوان نوشت: کوبیدن بر طبل جنگ علیه ایران و نه اسرائیل در طول 10 سال گذشته و هزینه بیش از 200 میلیارد دلار برای خرید سلاح های مدرن آمریکا براساس حتمی بودن حمله آمریکا به ایران، عربستان سعودی را به یک قدرت منطقه ای بزرگ تبدیل نکرده و نتوانسته است برای این کشور امنیتی را که آرزوی آن را دارد، تحقق بخشد و همچنین دست داشتن ریاض در جنگ سوریه به تهدیدی برای امنیت داخلی این کشور تبدیل شده است و قوانین اخیر وضع شده در عربستان درباره جرم بودن نبرد شهروندانش در خارج از کشور و کشف یک شبکه تندرو که درحال برنامه ریزی برای اقدامات خشونت آمیز و منفجر کردن تاسیسات دولتی عربستان بوده است، تنها یک نمونه در این زمینه می باشد.

به عقیده عبدالباری، عراق دوره صدام – خواه برخی با آن موافق یا مخالف باشند- توانست توازن راهبردی با ایران را از طریق صنایع نظامی پیشرفته و ایجاد یک ارتش قوی و ائتلاف های سیاسی درست برقرار کند و ائتلاف های عربی و بین المللی که بتوان به آن تکیه کرد، الان کجاست؟
وی افزود: عربستان، (با جنگ دوم خلیج فارس) کویت را بدست آورد و عراق را از دست داد و امروز درحال احساس زیان از دست دادن این کشور است زیرا شاهد است که نوری المالکی نخست وزیر عراق مسئولان سعودی را به حمایت از تروریسم در کشورش متهم می کند و همچنین زیان از دست دادن عراق را از طریق گسست سوریه و یمن و هرج و مرج موجود در این دو کشور احساس می کند. حکمت اقتضا می‌کرد که در آن زمان (جنگ دوم خلیج فارس) به راه حل میانه ای دست یافته می شد که براساس آن کویت و حاکمیت آن حفظ و عراق منسجم و قوی باقی بماند و همه تلاش ها بسیج می شد تا جنگ آمریکا علیه عراق و اشغال آن روی ندهد اما با کمال تاسف، عربستان هرگونه راه حل میانه در این چارچوب را با مانع روبرو کرد و رویکرد انتقامجویانه بر این کشور غلبه کرد.

عبدالباری عطوان نوشت: ما از گذشته حرف می زنیم که از آن درس بگیریم و اشتباهات را دوباره با یک بازنگری نقادانه فراگیر تکرار نکنیم.

وی افزود: گفت وگو با ایران می تواند بخشی از این بازنگری نقادانه و مرحله ارزیابی و همزمان نفس کشیدن و دستیابی به راه حل های – هرچند موقت- برای درگیری ها و جنگ های خونین نیابتی بین کشورها باشد زیرا این اتفاق نظر بین همگان وجود دارد که اینها جنگ های فرسایشی هستند که پیروزی در آن نیست و احتمالا دهه ها ادامه یابد.

این نویسنده تاکید کرد: ویران کردن سوریه و گسستن آن، مصونیتی را برای عربستان در برابر هرج و مرج خونین پیرامونش از چهار جهت فراهم نخواهد کرد و سیاست نگاه به مسکو و مخالفت با تصدی کرسی شورای امنیت، سیاستی نیست که بتواند مواضع دیگران را که براساس منافع راهبردی با دقت تدوین شده استوار است، تغییر دهد.
وی تصریح کرد: ما نشانه های تغییر در اولویت های عربستان را شاهدیم که در تلاش برای ساختن یک نهاد نظامی قوی براساس اصول مدرن و ریشه کن کردن همه علف های هرز از درون آن تجلی می یابد و امیدواریم که این برداشت ما درست باشد اما این گام به تنهایی کافی نیست و باید همسو با اصلاحاتی داخلی باشد که سقف آزادیها را بالا برده و اصل برابری و عدالت اجتماعی را تحکیم بخشد.

عبدالباری عطوان در پایان به عربستان توصیه کرد که در چارچوب یک ائتلاف قوی برای احیای طرح عربی و تقویت آن تلاش کند. به عقیده این نویسنده عرب، ریاض توانمندیها و امکانات مادی و انسانی لازم را دارد در غیر این صورت  با خطرات زیادی از جمله خطر تقسیم و گسستن و تجزیه ای که در دور و نزدیک این کشور وجود دارد، وربرو خواهد شد و لیبی، سوریه، یمن و عراق بهترین نمونه ها در این زمینه هستند.