گروه سیاسی مشرق - پس از عملیات جاسوسی هوایی رژیم صهیونیستی از تاسیسات هسته ای نطنز که به سرنگونی پهپاد این رژیم منجر شد، اخبار رسانه ها عمدتاً بر ماهیت پهپاد متجاوز و قدرت واکنش پدافندی ایران در حفاظت از تاسیسات هسته ای متمرکز شد. البته وزارت امور خارجه با محکوم کردن این تجاوزگری صهیونیست ها، از «حق واکنش قاطع و مقتضی» ایران در برابر این اقدام یاد کرد.

در ادامه این واکنش ها، نوبت به نمایندگی کشورمان در نمایندگی دائم ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی رسید تا با ارسال نامه ای به مدیرکل آژانس، ضمن محکوم کردن این اقدام، همراهی ارکان این نهاد با ایران در پیگیری مناسب این قضیه را خواستار شود.
همزمان نمایندگی دائم ایران در سازمان ملل متحد نیز با ارسال نامه ای خطاب به در پی تجاوز اخیر پهپاد رژیم اشغالگر قدس به حریم هوائی جمهوری اسلامی ایران ، غلامحسین دهقانی، سفیر و سرپرست موقت کشورمان در سازمان ملل،  روز گذشته (پنج‌شنبه) با ارسال نامه به دبیرکل سازمان ملل متحد، رئیس دوره ای شورای امنیت و همچنین رئیس مجمع عمومی، خواستار محکومیت این اقدام تجاوزکارانه شد.

در خصوص این اقدام ایران در قالب آژانس بین المللی انرژی اتمی و ارکان مختلف سازمان ملل متحد، چند نکته زیر حائز اهمیت به نظر می رسند:

1. احراز تقابل سیاست رژیم صهیونیستی با تصمیمات و مصوبات آژانس

دکتر رضا نجفی، با ارسال نامه ای به یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی، از وی خواسته است که مراتب «محکومیت» این اقدام را به عنوان نقض دو قطعنامه کنفرانس عمومی آژانس که در حمایت از تاسیسات هسته ای در برابر تهدیدهای مختلف تصویب شده است، پیگیری نماید. این درخواست در آستانه آمادن شدن آژانس برای برگزاری نشست شورای حکام در دوشنبه هفته آینده و نشست کنفرانس عمومی آژانس دوشنبه دو هفته آتی، مطرح شده است. گفتنی است که شورای حکام می تواند این اقدام را به عنوان تهدید امنیت و ایمنی تاسیسات هسته ای تحت پادمان ایران بررسی نموده و قطعنامه مناسب را تصویب کند. کنفرانس عمومی نیز می تواند تصمیمات کلی در رابطه با تقویت دو قطعنامه 444 و 543 در همین زمینه را در دستورکار نشست مورخ 22 سپتامبر قرار دهد و در مقدمات آن نیز اقدام به جاسوسی هوائی از تاسیسات هسته ای صلح آمیز ایران را محکوم نماید.

درخواست از سازمان ملل متحد نیز برای محکوم کردن این اقدام، محور نامه دکتر دهقانی به مقامات سازمان ملل متحد بوده است.

2. احراز تهدید رژیم صهیونیستی برای امنیت ایران و صلح جهانی

ج.ا.ایران در این نامه، تلاش رژیم صهیونیستی برای انجام عملیات جاسوسی هوائی از تاسیسات هسته ای نطنز را «نقض فاحش تمامیت ارضی و حاکمیت ملی جمهوری اسلامی ایران و برخلاف اصول حقوق بین الملل و مفاد منشور ملل متحد» شمرده است. بر این اساس و با درنظر گرفتن اینکه تهدید فاحش تمامیت ارضی، نقض اصول مسلم حقوق بین الملل است،  ایران چنین اقدامی را «تهدید علیه صلح و امنیت منطقه ای» دانسته که بر اساس منشور، مستلزم اتخاذ تدابیر سازمان ملل متحد در قبال آن است. در این زمینه، درخواست برخورد اکید به ویژه محکومیت قاطع این اقدام شده است به طوری جامعه بین المللی آن را بعنوان اقدامی خصمانه به شدیدترین نحو ممکن محکوم نماید. در واقع، ایران در خصوص احراز تهدیدهای این عملکرد صهیونیست ها  برای صلح و امنیت بین المللی، آژانس را عنوان جایگزین شورای امنیت مورد استفاده قرار داده است. معاون نمایندگی دائم ایران در آژانس نیز با درخواست از شورای امنیت سازمان ملل بدین منظور، پاسخگوئی این رکن مسئول حفظ صلح و امنیت بین المللی را به این تهدید و واکنش به آن خواستار شده است.

3. اعلام و تثبیت حق ایران برای واکنش

سومین کارکرد این نامه رسمی به آژانس و ارکان سازمان ملل متحد که قرار است به عنوان سند رسمی آژانس و سازمان ملل متحد نیز ثبت شود، اعلام حق ایران در واکنش مناسب در هر زمان مقتضی است. حق مذکور را ابتدا سخنگوی وزارت امور خارجه مورد تاکید قرار داد. نامه نمایندگی دائم ایران در آژانس نیز تاکید دارد که جمهوری اسلامی ایران بر «حق خود را برای اتخاذ کلیه اقدامات مشروع و لازم در دفاع از تمامیت خود محفوظ می داند». سخنگوی وزارت امور خارجه نیز پیش از این گفته بود: «ما در مقابل نقض آشکار تمامیت سرزمینی خود، اقدام دفاعی متناسب و پیگیری موضوع در سطح مراجع حقوقی و بین‌المللی را بر اساس نتایج بررسی های لازم و در چارچوب قواعد بین‌المللی حق خود می‌دانیم».

گفتنی است که هر چند ایران از ماهیت اقدام و واکنش خود نامی به میان نیاورده است، اما مهمترین واکنش در برابر «تهدید تمامیت ارضی»، دفاع مشروع بر مبنای ماده 51 منشور است. به واقع، تهدید تمامیت ارضی، تجاوز و اقدام خصمانه علیه ایران، بیانگر مفاهیمی هستند که در بند 4 ماده 2 منشور به آنها اشاره شده و موجب استفاده از ماده 51 منشور می شوند. بنابراین، ایران برای دفاع از تمامیت ارضی، گزینه ماده 51 را نیز در قالب کلی فوق جزء حقوق اساسی کشور شمرده است. گفتنی است که این حق نه تنها در واکنش به تهدید گذشته بلکه در برابر تهدیدهای آینده نیز وجود خواهد داشت.

4. هشدار جدی نسبت به تکرار جاسوسی در آینده

یک زاویه دیگر از این مکاتبه و موضع گیری بین المللی، هشدار نسبت به تکرار این گونه اقدامات تجاوزکارانه است. شاید موثرترین کارکرد این قبیل مکاتبات بین المللی و تبدیل کردن مواضع کشور به مطالبات بین المللی، افزایش هزینه های ادامه این اقدامات جاسوسی در آینده است. به طوری که رژیم صهیونیستی ضمن بازنگری در برآوردها و محاسبات خود از ادامه این تهدیدها، گزینه های کنشگری قاطع ایران در آینده را نیز جدی بگیرد. بر این اساس، ایران با درمیان گذاشتن چینن مقوله ای با آژانس، «نسبت به چنین اقدامات تحریک آمیزی که پیامدهای جدی برای متجاوز دربرخواهد داشت هشدار داده» است.  

مطالبات چهارگانه فوق از آژانس و به طور همزمان از سازمان ملل متحد در مقطع زمانی کنونی، اهمیت زیادی دارد. زیرا آژانس در هفته آینده قرار است وضعیت اجرای پادمان در ایران را مورد بررسی فصلی قرار دهد و کنفرانس عمومی آژانس نیز در وین به بررسی چالشهای ایمنی و امنیت تاسیسات هسته ای و همچنین اجرا پادمان در منطقه خاورمیانه می پردازد. بنابراین، ایجاد زمینه های فکری و روانی لازم برای تشویق تلاش هائی که قرار است علیه سلاحهای هسته ای رژیم صهیونیستی و همچنین علیه سیاست هسته ای این رژیم اتخاذ شود، در همه فضاها و ظرفیت های مقتضی به ویژه ظرفیت های رسمی ارکان آژانس و سازمان ملل متحد، مناسب بلکه ضروری خواهد بود.