به گزارش مشرق، حیدر العبادی نخست وزیر عراق که بیستم مرداد، جای نوری المالکی را در منطقه الخضراء گرفت، اولین سفر رسمی خود را به جمهوری اسلامی ایران در روز دوشنبه 28 مهر ماه انجام می دهد،‌سفری که با توجه به اوضاع حساس عراق و نبرد تمام عیار این کشور با تروریست ها و همچنین روابط حسنه بغداد-تهران از اهمیت بالایی برخوردار است.

سفر العبادی به تهران در پی تکمیل کابینه عراق و موفقیت های پیاپی نیروهای ارتش و گروه های مردمی و عشایر در نبرد با تروریسم به پشتوانه حمایت های مرجعیت عالی دینی و فتوای روحیه بخش آن انجام می شود.

رسانه های عراقی، اعلام کرده اند حیدر العبادی روز دوشنبه در راس یک هیات عالی رتبه در اولین سفر رسمی خود پس از تصدی نخست وزیری وارد تهران می شود تا درباره مهمترین مسائل منطقه ای و روابط دوجانبه با مقامات ایران گفتگو کند.

هیات عراقی درباره تحولات منطقه ای و اقدامات گروه های تروریستی در منطقه و همکاری مشترک میان تهران و بغداد برای نابودی تروریسم رایزنی خواهد کرد.

منابع عراقی گفته اند سفر حیدر العبادی به تهران از اهمیت بسیار بالایی برخوردار  است.

حیدر العبادی پیش از سفر به تهران گفته است اوضاع کنونی عراق مستلزم تلاش و همکاری همه عراقی ها و کنار گذاشتن اختلافات برای پیروزی بر دشمن است و پیروزی های نیروهای امنیتی بر تروریست ها نیاز به ادامه حمایت همه عراقی ها دارد تا باندهای تروریستی داعش از عراق طرد شوند.

روابط ایران و عراق در طول چند دهه گذشته با فراز و نشیب همراه بوده است، اما مناسبات دو همسایه که تا پیش از رژیم بعثی بسیار متشنج و تیره بود و با جنگ تحمیلی هشت ساله بر ایران، تیرگی و تنش در روابط به اوج خود رسید، پس از سرنگونی رژیم صدام وارد دوران طلایی خود شد،‌دورانی که با گسترش مناسبات در زمینه های مختلف به ویژه سیاسی و اقتصادی شد.

هر چند غرب با تحریک رژیم بعثی صدام جنگ ویرانگری را بر ایران تحمیل کرد،‌با این حال عراق از نظر اشتراکات تاریخی و مذهبی، نزدیک کشور همسایه به ایران به شمار می رود و امروز پس از صدام معدوم، بیشترین روابط سیاسی و اقتصادی ایران با عراق است که ظرفیت های بالایی برای توسعه روزافزون آن وجود دارد.

وجه متمایز در روابط ایران و عراق، توسعه چشمگیر صنعت گردشگری دینی میان دو کشور به شمار می رود به طوری که هر سال صدها هزار زائر عراقی برای زیارت مراقد مطهر در مشهد و قم و دیگر شهرهای ایران، راهی همسایه مسلمان خود می شوند که این مساله نشانه وجود پیوندهای عمیق دینی میان ملت های دو کشور است.

پس از تغییر بزرگ در عراق و شکل گیری نظام دموکراتیک جدید در سال 2003 میلادی که در نتیجه سرنگونی رژیم بعثی صدامی رخ داد، ایران و عراق دوره جدید و البته پررونقی از روابط را آغاز کردند که از آن سال تا کنون همواره در حال رشد و توسعه بوده است.

سفر محمود احمدی نژاد به عراق به عنوان اولین رئیس جمهوری ایران که از بغداد دیدن کرد، تحرک بیشتری به روابط رو به گسترش و نزدیک دو همسایه بخشید.احمدی نژاد در اولین سفر یک رئیس جمهوری ایران از زمان پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1979(1357 هجری شمسی)، تیرماه 1392 به عراق سفر کرد.

جمهوری اسلامی ایران علاوه بر داشتن سفارت در بغداد، پنج کنسولگری در شهرهای سلیمانیه، اربیل، بصره، نجف اشرف، کربلای معلی دارد.

ایران اولین نهاد شکل گرفته در عراق پس از صدام موسوم به شورای حکومت انتقالی را به رسمیت شناخت و در سپتامبر 2004 یعنی یک سال پس از سقوط صدام، ایران و عراق،‌روابط دیپلماتیک خود را از سرگرفتند، روابط دو کشور با انتخاب ابراهیم الجعفری به عنوان اولین نخست وزیر منتخب عراق به اوج خود رسید تا جایی که دولت الجعفری با خیر مقدم به سفر کمال خرازی وزیر خارجه وقت ایران به بغداد، دستور عفو بازداشت شدگان ایرانی در زندان های عراقی را صادر کرد.

در ادامه یک تحول قابل ملاحظه در روابط ایران و  عراق رخ داد و آن زمانی بود که یک هیات بلندپایه نظامی عراقی به ریاست سعدون الدلیمی وزیر دفاع وقت این کشور برای اولین بار پس از چهل سال به تهران سفر کرد که این مقام اهل سنت عراق به صراحت از ملت و دولت ایران به سبب جنایات وحشیانه صدام معدوم در حق ایران عذرخواهی کرد و متعاقب همین سفر بود که توافق نامه همکاری نظامی در زمینه های دفاعی و مبارزه با تروریسم میان عراق و ایران به امضا رسید.

ابراهیم الجعفری اولین نخست وزیر منتخب عراق پس از صدام هم با هدف تعمیق و گسترش روابط کشورش با  ایران پس از بروز تنش در سایه دولت موقت ایاد علاوی(اولین نخست وزیر غیر منتخب پس از صدام که منصوب آمریکایی ها بود) به سبب اتهامات وی به ایران مبنی بر دخالت در امور داخلی عراق، به تهران سفر کرد.

نکته قابل توجه در سفر الجعفری به تهران،‌ اطمینان بخشی وی به مقامات ایران درباره گروه تروریستی منافقین بود و اینکه دولت عراق هرگز به این گروهک اجازه نخواهد داد از خاک عراق به عنوان نقطه ای برای انجام عملیات تروریستی علیه ایران استفاده کند.

از مهمترین نتایج این سفر، امضای توافق نامه همکاری امنیتی مشترک بود که به موجب آن،‌ایران و عراق کمیته های مشترکی برای هماهنگی امنیتی و کنترل مرزها و کمک به بازسازی و آماده سازی ارتش عراق تشکیل دادند.

نمودار تصاعدی در روابط ایران و عراق حتی پس از خروج ابراهیم الجعفری از ساختمان نخست وزیری در منطقه الخضراء بغداد متوقف نشد و با روی کار آمدن نوری المالکی دومین نخست وزیر منتخب پس از سرنگونی صدام، گسترش یافت به طوری که مالکی نیز همانند الجعفری به تهران سفر کرد و مورد استقبال گرم دکتر محمود احمدی نژاد رئیس جمهور وقت ایران قرار گرفت، احمدی نژاد در این دیدار، امنیت ایران را به امنیت عراق پیوند زد و گفت ایران آماده کمک به برقراری کامل امنیت در عراق  است،‌زیرا امنیت عراق را امنیت خود می داند.

مالکی هم در پاسخ به اظهارات احمدی نژاد تاکید کرد که هیچ مانعی در برابر جاده همکاری رو به رشد دو کشور وجود ندارد.

روابط و  همکاری ایران و عراق در همه زمینه ها روز به روز با وجود فشارها و اتهامات آمریکایی ها به تهران مبنی بر استفاده از این همکاری برای کسب دستاوردهای منطقه ای برای خود همچنان در حال رشد و گسترش است.

موضوع دیگری که به روند پرشتاب همکاری ها و مناسبات ایران و عراق کمک قابل شایانی کرد، تنگ تر شدن عرصه بر گروهک تروریستی منافقین در عراق بود که در نهایت با توجه به گسترش موج نفرت ملت عراق از ادامه حضور اعضای فرقه تروریستی رجوی و تلاش های بی وقفه دولت عراق، پرونده حضور این گروهک در اردوگاه اشرف برای همیشه بسته شد و آنها به پایگاهی در نزدیکی بغداد برای اخراج نهایی از عراق منتقل شدند، اگر چه با دست زدن به اقدامات خشونت آمیز تلاش زیادی برای تحریک افکارعمومی علیه دولت عراق و منصرف کردن آن از بستن اردوگاه اشرف انجام دادند، اما در رسیدن به اهداف خود ناکام ماندند.

با این حال موضوع چالش انگیزی که توجه رسانه ها را به خود جلب کرد، مطرح شدن موضوع غرامت از سوی ایران به سبب جنگ تحمیلی هشت ساله رژیم بعثی سابق بود به طوری که چهار سال پیش، حسن ابراهیمی از اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی ایران گفته بود بر اساس برآوردهای سازمان ملل متحد، عراق در طول هشت سال جنگ تحمیلی، هزار میلیارد دلار به ایران خسارت وارد کرده است و باید به ایران بپردازد، اما تهران تاکنون این مسائل را مطرح نکرده است.

البته در طول بیش از یک دهه از روابط پایدار و رو به رشد ایران و عراق،‌برخی رسانه های فتنه افکن بارها از طریق طرح موضوعات بی اساس و ساختگی و طرح ادعای اشغال چاه های نفتی عراق از سوی ایران و تحریک برخی شخصیت های غیر ملی و همسو با رژیم های مرتجع عرب تلاش کردند در برابر حرکت پرشتاب قطار روابط ایران و عراق سنگ اندازی کنند، اما این تحرکات منفی هم وقفه ای در مسیر رو به رشد در روابط دو همسایه ایجاد نکرد.

گسترش قابل توجه مناسبات اقتصادی ایران و عراق

یکی از ویژگی های متمایز روابط ایران و عراق،‌پررنگ بودن همکاری اقتصادی میان دو کشور است،‌ سفرهای متعدد هیات های عالی رتبه تجاری و اقتصادی مقامات دو طرف به بغداد و تهران و شهرهای مرزی ضمن کمک به استحکام روابط، بیانگر عزم جدی دو همسایه برای توسعه روابط اقتصادی است،‌تا جایی که میزان مبادلات تجاری دو کشور پس از سرنگونی رژیم صدام با رشد چشمگیری همراه شد و به چهار میلیارد دلار در سال 1387 رسید و در سال 1391،‌از مرز 9 میلیارد و پانصد میلیون دلار فراتر رفت و معاون بین الملل دکتر احمدی نژاد رئیس جمهور سابق تاکید کرده بود این رقم باید با توجه به وجود ظرفیت های بالای دو کشور به سه برابر افزایش یابد.

کاظمی قمی رئیس ستاد توسعه اقتصادی ایران و عراق و سفیر سابق کشورمان در بغداد هم از امضای ده ها سند همکاری در زمینه های مختلف میان دو کشور به عنوان دلیلی بر وجود ظرفیت های بالای همکاری مشترک دانسته بود.

نزدیک شدن بیش از پیش ایران و عراق به یکدیگر

عامل دیگری که سبب نزدیک شدن بیشتر ایران و عراق به یکدیگر شده است، تهدیدهای تروریستی و چالش های امنیتی است که پس از سرنگونی صدام در نتیجه اقدامات مداخله جویانه رژیم های مرتجع عرب که حاضر به پذیرفتن شرایط جدید در عراق و روی کار آمدن نظام دموکراتیک و تشکیل دولت منتخب نبودند، به وجود آمده بود که این تهدیدها طی ماه های  اخیر با گسترش تحرکات گروه های تروریستی تکفیری و سیطره آنها بر برخی مناطق اخیر افزایش یافته و سبب همکاری گسترده تر تهران و بغداد در زمینه مبارزه با تروریسم شد که یکی از مهمترین نتایج این همکاری، شکسته شدن محاصره شهر آمرلی و طرد تروریست های تکفیری با کمک های جمهوری اسلامی ایران است که مقامات بلندپایه عراقی هم به صراحت به این مساله اشاره و از حمایت های کشورمان تقدیر کردند.

کارشناسان یکی از اهداف سفر حیدر العبادی نخست وزیر جدید عراق به تهران را بررسی راه های مبارزه با تروریسم دانسته اند که با توجه به حمایت های مستمر ایران از عراق در جنگ با تروریست ها قطعا حیدر العبادی با دست پر از تهران بازخواهد گشت،‌البته ایران از همان ابتدای شکل گیری ائتلاف آمریکایی ضد داعش بر نمایشی و فریبکارانه بودن آن تاکید کرده است و حمایت های خود از عراق را بدون توجه به این ائتلاف، ادامه داده است.

برخی نمایندگان پارلمان عراق، سفر حیدر العبادی را سفر بسیار مهم در سایه تحولات امنیتی و منطقه ای می دانند،‌ آنها بر ضرورت همبستگی کشورهای همسایه و منطقه و جهان برای نجات منطقه از شر باندهای تروریستی  داعش تاکید می کنند.

نقش آفرینی مثبت ایران در عراق

علی البدیری از نمایندگان ائتلاف ملی گفته است سفر العبادی به تهران، اهمیت بسزایی دارد، زیرا ایران کشور منطقه ای مهمی به شمار می رود و باید از روابط و مناسباتی که میان دو کشور برقرار است برای جنگ با داعش بهره برداری شود، ما در جنگی که جامعه جهانی آن را جهانی توصیف کرده به حمایت تمام کشورها به ویژه کشورهای همسایه که مرزهای مشترک با عراق دارند،‌نیاز داریم.

تاکید این نماینده عراقی بر ضرورت بهره گیری عراق از ظرفیت ها و امکانات و تجارب جمهوری اسلامی ایران برای بازگرداندن امنیت و ثبات به عراق از طریق تسریع بخشیدن به عملیات نابودی تروریسم، دلیل دیگری بر وجود روابط گرم و نزدیک میان دو کشور همسایه است که نشانه های همکاری در زمینه مبارزه با تروریسم در آزادسازی شهر آمرلی از محاصره تروریست های تکفیری داعش به خوبی نمایان بود.

به گفته وی، پرونده های متعددی برای گسترش همکاری با تهران در کنار پرونده امنیتی و روابط دوحانبه وجود دارد که در سفر  العبادی بررسی خواهد شد که از جمله این پرونده ها می توان به پرونده انرژی، نفت،‌برق و تجارت اشاره کرد.

این عضو ائتلاف ملی عراق تصریح می کند جمهوری اسلامی ایران، همکاری اقتصادی و تجاری گسترده ای با عراق دارد.

پیام سفر عبادی به تهران

اما سفر حیدر العبادی به عنوان اولین سفر وی از زمان انتخاب به عنوان نخست وزیر جدید عراق پیام مهمی به همراه دارد،‌اینکه عراق در سایه نخست وزیری العبادی همانند دولت گذشته به دنبال حفظ روابط مستحکم و گسترش آن است و بزرگترین پاسخ به جوسازی رسانه های عربی همسو با بازمانده های رژیم بعثی صدامی است که مدعی زاویه گرفتن حیدر العبادی با ایران و دور شدن وی از تهران با پایان یافتن نخست وزیری نوری  المالکی شده بودند.

سفر العبادی به تهران نشان می دهد روابط ایران و عراق شخص محور نیست، بلکه این روابط،‌راهبردی و ریشه ای است که تحت تاثیر جابجایی افراد در مناصب حکومتی در عراق و شایعه پراکنی و جوسازی رسانه های مخالف توسعه روابط دو همسایه قرار نمی گیرد و مقامات دو کشور نشان داده اند برای گسترش مناسبات مشترک در تمام زمینه ها که به نفع ملت های دو کشور است، حد و مرزی نمی‌شناسند.